Wiosna na talerzu
Szparagi należą do warzyw cebulowych (Liliaceae), podobnie jak czosnek, cebula i por [1]. Sezon na te wiosenne warzywa trwa krótko. Przypada na maj i czerwiec [2]. Miłośnicy szparagów mogą w tym czasie wykazywać się inwencją w kuchni. Na ich stołach królują wówczas tarty, zielone kremowe zupy czy pierożki ravioli nadziewane szparagami.
Na ogół jedzenie szparagów przynosi same profity dla zdrowia. Choć są pewne wyjątki, bo warzywa te mogą np. zaostrzyć objawy zespołu jelita drażliwego – IBS (o czym dalej) [3]. Niemniej jednak pędy szparagowe zawierają wiele witamin (B, E, K i PP), składników mineralnych (fosforu, potasu, żelaza) i związków biologicznie czynnych. A do tego są niskokaloryczne [4]. Niemal połowę zawartych w nich węglowodanów stanowi błonnik pokarmowy.
Dzięki swoim właściwościom pobudzają pracę nerek (działają moczopędnie), a zatem regulują gospodarkę wodną organizmu [4]. Moc składników zawartych w szparagach doceniano już w medycynie ludowej. Ze względu na zawartość glutationu leczono nimi choćby zaćmę – chorobę oczu spowodowaną niedoborem tego przeciwutleniacza [4]. Szparagi wciąż zajmują ważne miejsce w dietoterapii wielu chorób. Korzystnie wpływają nie tylko na wzrok, ale również na pracę serca i utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi [4].
Osoby z alergiami pokarmowymi zwykle mogą bez obaw włączać szparagi do swojej diety. Co nie znaczy, że warzywa te nie są zdolne do wywoływania objawów alergii.
Czy szparagi uczulają?
W artykułach naukowych znajdziemy opisy nielicznych przypadków alergii IgE-zależnej na szparagi, a nawet astmy zawodowej u osób pracujących przy ich obróbce [1]. Badacze zidentyfikowali dotąd kilka alergenów znajdujących się w szparagach (są to białka z grup LTP, PR-10 i profilin) [6]. Uczulenie można potwierdzić testami alergicznymi (skórnymi bądź z krwi). O alergii mówimy wtedy, gdy uczuleniu (wykazanemu w testach) towarzyszą dolegliwości po kontakcie ze szparagami.
Uczulenie na szparagi – objawy
U osoby uczulonej na szparagi może wystąpić całe spektrum objawów: od zespołu alergii jamy ustnej przez pokrzywkę i nieżyt nosa po anafilaksję [1]. Wszystko zależy od tego, jak silna jest alergia. W przebiegu alergii na szparagi występują najczęściej:
- pokrzywka kontaktowa (zmiany wypryskowe, rumień i świąd wyłącznie w miejscach kontaktu ze skórą) [74% opisanych przypadków],
- objawy ze strony układu oddechowego (nieżyt nosa, astma) [37% opisanych przypadków],
- objawy ze strony układu pokarmowego [15% opisanych przypadków] [1].
Niektóre osoby uczulone na szparagi tolerują te warzywa po ugotowaniu [1]. Jednak część z nich może reagować również na cebulę i czosnek, szczególnie w postaci surowej [1]. Jak wykazano w badaniach, reakcje IgE-zależne na szparagi związane są przede wszystkim z wykonywaną pracą. Występują głównie u osób zajmujących się produkcją konserw [1].
Uczulenie na szparagi a IBS i nietolerancja histaminy
Złe samopoczucie, nawet jeśli notorycznie zdarza się tuż po zjedzeniu szparagów, wcale nie musi oznaczać alergii. Jeśli daje objawy ze strony przewodu pokarmowego, może nakładać się obrazem klinicznym zespołu jelita drażliwego (IBS). IBS wiąże się z bólem brzucha, wzdęciami, gazami i zmianą rytmu wypróżnień (biegunką, zaparciami lub obydwoma) [3,9]. W wielu przypadkach wstępnie bywa rozpoznawany jako alergia pokarmowa [9].
Problem IBS dotyczy 10–20% dorosłych, a większość z nich stanowią kobiety [9]. U osób z tym schorzeniem dolegliwości występują po spożyciu węglowodanów niecałkowicie rozkładających się w przewodzie pokarmowym, czyli produktów z grupy FODMAP [3,9]. Na liście tych produktów znajdują się właśnie szparagi.
Dodatkowo warto zwrócić uwagę na inny fakt. Szparagi, choć same charakteryzują się niewielką zawartością histaminy, są wymieniane wśród liberatorów (uwalniaczy) tego enzymu. Oznacza to, że powodują zwiększoną syntezę histaminy w organizmie [7]. Spożycie szparagów, zwłaszcza w dużej ilości, u osób wrażliwych może więc wywołać objawy nietolerancji histaminy. Należą do nich m.in. świąd, uderzenia gorąca, ból brzucha, biegunka, nudności i wymioty [8].
Aleksandra Lipiec
