Astma alergiczna, czyli ta najczęstsza…
Astma to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która zazwyczaj, bo w ponad 60% przypadków, ma podłoże alergiczne. U jej źródła leży najczęściej uczulenie na alergeny wziewne [1]. Podział na astmę alergiczną i niealergiczną opiera się na kryterium etiologicznym, czyli odnoszącym się do przyczyn choroby. Równolegle funkcjonują inne podziały, opierające się na demografii, patofizjologii, patogenezie czy obrazie klinicznym [9].
W badaniu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) wskazano główne alergeny uczulające osoby z astmą alergiczną. Są to:
- alergeny roztocza kurzu domowego (Dermatophagoides farinae, Dermatophagoides pteronyssinus),
- alergeny kota [1].
Kontakt z alergenami w ciągu 10–20 minut prowadzi do ostrego skurczu oskrzeli – wyzwala się wczesna reakcja astmatyczna. Po upływie 6–12 godzin następuje kolejny skurcz i dochodzi do późnej reakcji astmatycznej. To reakcja późna ma zasadnicze znaczenie w mechanizmie powstawania astmy [3].
Głównymi objawami tej choroby są:
- świszczący oddech,
- duszność,
- uczucie ucisku w klatce piersiowej,
- kaszel (zwykle suchy, bez odkrztuszania) [9].
Za czynnik najsilniej związany z ryzykiem wystąpienia astmy alergicznej uważa się alergiczny nieżyt nosa (ANN), który zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na astmę aż dziewięciokrotnie [1]. Drugą chorobą alergiczną, która często współistnieje z astmą, jest atopowe zapalenie skóry (AZS) [2]. Wspólne podłoże tych schorzeń to atopia – wrodzona, dziedziczna cecha organizmu, która czyni go skłonnym do zapadania na choroby alergiczne [4].
Wśród wszystkich chorób alergicznych właśnie astma stanowi najczęstszą przyczynę absencji chorobowej oraz hospitalizacji, a także inwalidztwa i zgonów [1].
Przeczytaj także:
Od alergii do astmy – marsz alergiczny
Powiązanie astmy z alergią dotyczy częściej dzieci niż dorosłych, a astma alergiczna zaczyna się zwykle w dzieciństwie [2]. Jest efektem dobrze poznanego mechanizmu zwanego marszem alergicznym, czyli przeradzania się jednej choroby atopowej w inną [4].
Jak on działa? U dzieci najpierw występuje alergia pokarmowa, a następnie pojawiają się objawy atopowego zapalenia skóry. W wieku dorosłym AZS przechodzi w alergiczny nieżyt nosa, a w końcu w astmę alergiczną [4,5]. Nie jest to reguła, jednak tak wygląda najczęstszy przebieg marszu alergicznego, który rozpoczyna się nawet u 74% dzieci z objawami chorób alergicznych [5].
Manifestacje skórne i pokarmowe mają największe nasilenie w pierwszych 2 latach życia. W wieku przedszkolnym objawy te ustępują, obserwuje się natomiast rozwój uczulenia na alergeny środowiskowe (wewnątrzdomowe i zewnątrzdomowe). Mogą też wystąpić pierwsze objawy astmy [5]. Astma alergiczna bardzo rzadko daje o sobie znać w 1. roku życia [2]. Jednak kiedy już się rozwinie, jej charakter jest trwały [2].
Jak leczyć astmę alergiczną?
Podstawą leczenia astmy są glikokortykosteroidy wziewne (np. budezonid), które działają przeciwzapalnie. Leki te stosuje się w najmniejszych możliwych dawkach pozwalających na kontrolę przebiegu choroby [6]. Glikokortykosteroidy poprawiają funkcję płuc i jakość życia, a przy tym zmniejszają częstość i ciężkość zaostrzeń astmy [6].
Kolejną grupą preparatów znajdujących zastosowanie w tym wskazaniu terapeutycznym są ß2-mimetyki krótko działające (SABA, np. salbutamol) i długo działające (LABA, np. formoterol), czyli leki rozkurczające oskrzela [9]. Połączenie budezonidu z formoterolem w jednym inhalatorze to standardowe postępowanie, zalecane przez Światową Organizację Zdrowia [7].
W leczeniu astmy na znaczeniu coraz bardziej zyskują terapie biologiczne, które są w Polsce refundowane dla pacjentów z astmą ciężką [6]. W programie lekowym znajduje się np. omalizumab zmniejszający liczbę przeciwciał IgE odpowiedzialnych za występowanie reakcji po kontakcie z alergenami [6].
Przy astmie alergicznej należy pamiętać również o immunoterapii, czyli odczulaniu. Jest to jedyna przyczynowa metoda leczenia alergii. Szczepionki alergenowe nie odwrócą co prawda zmian w oskrzelach, ale są zalecane osobom z astmą o podłożu alergicznym, ponieważ zmniejszają:
- nasilenie objawów,
- liczbę leków (i dawek) niezbędnych do opanowania astmy,
- stopień nadreaktywności oskrzeli [8].
Aleksandra Lipiec
