Czym jest czekolada?
Karol Linneusz zawarł ciekawą definicję już w łacińskiej nazwie rośliny, czyli Theobroma cacao, co znaczy „żywność bogów” [1,2]. Podstawowymi składnikami tworzącymi czekoladę są właśnie ziarna kakowca w postaci miazgi kakaowej, tłuszcz kakaowy oraz cukier. Mogłoby się wydawać, że wśród tych produktów niewiele jest potencjalnych alergenów, ale nie jest to pełna lista składników. Najpopularniejsze dodatki do współczesnej czekolady to mleko, alkohol, bakalie, aromaty, owoce oraz kawa. Możliwości jest natomiast tyle, ile pomysłów producentów. Oprócz oczywistych walorów smakowych i energetycznych czekolada ma liczne właściwości zdrowotne. Jest źródłem przeciwutleniaczy, witamin, kwasów tłuszczowych oraz makro- i mikroelementów, między innymi magnezu [3].
Kakao, czyli czekolada i alergia
Według badaczy reakcja alergiczna na kakao jest możliwa. Na podstawie deklaracji samych pacjentów odsetek osób z tą alergią szacuje się na 0.5–0.7%. Należy jednak zauważyć, że może być to wartość zawyżona, bo powodem reakcji na czekoladę mogła być de facto inna substancja. Jednakże opisano również przypadki dzieci reagujących na spożycie kakao nawet anafilaksją [4].
Czekolada – niezastąpione źródło… alergenów
Tak mały odsetek potencjalnych alergii na kakao prawdopodobnie nie zgadza się z doświadczeniem wielu z nas. Niemal każdy zna osobę, która skarży się na różnego rodzaju dolegliwości po spożyciu czekolady. Skąd w takim razie może to wynikać? Najczęstszymi powodami takich objawów są różnego rodzaju orzechy oraz białka mleka [4,5,6].
Oczywiście mnogość dostępnych na rynku czekolad sprawia, że lista potencjalnych alergenów w składzie znacznie się wydłuża. Znajdują się w nich m.in. owoce, a przecież niektóre z ich białek są odporne na wysoką temperaturę. Na rynku dostępne są również czekolady z alkoholem, substancjami smakowymi, innymi słodyczami, herbatnikami, a nawet aromatem grzybowym, papryczkami oraz ziołami. Wachlarz potencjalnych alergenów rozszerza się więc do białek grzybów, zbóż, barwników, owoców, warzyw i innych.
Jeśli nie czekolada i alergia, to co?
Czekolada, mimo licznych zdrowotnych właściwości, może powodować dolegliwości, alergiczne i niealergiczne. Pośród tych drugich można wymienić chociażby zdolność do zaostrzania trądziku. Dowiedziono, że ten deser może pogarszać stan skóry osób ze skłonnością do trądziku, szczególnie u mężczyzn [7,8].
Inną możliwą przyczyną dolegliwości po spożyciu czekolady jest nietolerancja histaminy, w którą czekolada jest bogata. Szacuje się, że to schorzenie dotyka 1% populacji, jednak według niektórych badaczy ten odsetek mógł zostać przeszacowany [9]. Histamina bierze udział w wielu procesach – od wydzielania soku żołądkowego przez reakcje alergiczne aż po rozszerzanie naczyń krwionośnych [10].
Nietolerancja histaminy jest nazywana pseudo-alergią, ale ze względu na możliwe objawy łatwo pomylić ją z nadwrażliwością [11,12]. Osoby z tym schorzeniem powinny unikać produktów o wysokiej zawartości histaminy, m.in. ryb, wina oraz czekolady. W przeciwnym razie mogą doświadczyć świądu, nudności, wymiotów, biegunki, bólu brzucha oraz uderzeń gorąca [12].
Co robić, gdy czekolada szkodzi zamiast cieszyć?
Jak widać, czekolada może szkodzić na co najmniej kilka sposobów. Na szczęście są to sytuacje raczej rzadkie, a więc stosunkowo niewiele osób jest narażonych na życie bez tego deseru. Jeśli u kogoś wystąpi nieprawidłowa reakcja na tę słodycz, można spokojnie ją odstawić, gdyż nie jest w diecie niezastąpiona. W tzw. międzyczasie warto udać się do lekarza i poznać przyczynę takiego stanu rzeczy. Może się okazać, że dla danej osoby niektóre rodzaje czekolad są bezpieczne, np. białe.
Sylwia Gałązka
__________________________________
Aktualizacja: 07.07.2025
Opublikowano: 01.06.2022
