Czy można być uczulonym na etanol?
Ciężko wyobrazić sobie reakcję nadwrażliwości na alkohol. Warto jednak pamiętać, że potencjalnie niemal wszystko co nas otacza może wywołać nieprawidłową, nadmierną reakcję układu odpornościowego, czyli właśnie alergię. Z tej perspektywy nie zaskakują opisy pojedynczych przypadków anafilaksji na sam etanol [1,2]. Nie należy jednak niepokoić się na zapas, gdy zaobserwuje się objawy alergii na alkohol. Istnieją inne, częściej występujące przyczyny takiej sytuacji. Jakie? Sprawdźcie poniżej.
Alergia na alkohol. Co ją wywołuje?
- Etanol należy do, tak zwanych kofaktorów. Są to czynniki, które mogą wzmocnić reakcję układu odpornościowego na jakieś inne źródło alergenowe np. zboża czy owoce. Kofaktorami są, między innymi wysiłek fizyczny, alkohol oraz niektóre leki, na przykład niesteroidowe leki przeciwzapalne (najbardziej znane to ibuprofen, diklofenak, naproksen). Możliwe są więc przypadki, że osoba uczulona odczuwa dolegliwości alergiczne tylko po połączeniu jakiegoś alergenu z alkoholem czy innym kofaktorem. Wtedy etanol nie jest powodem nadwrażliwości sam w sobie, a jedynie wzmacnia reakcję na dane źródło alergenowe [3,4].
- Kolejnym możliwym powodem wystąpienia reakcji po spożyciu alkoholu jest uczulenie na inny składnik produktu. W napojach alkoholowych, oprócz samego etanolu, występuje wiele różnych substancji: ekstrakty z owoców, zbóż, ziół, drożdże i środki klarujące [5,6], a każda z nich może powodować wystąpienie nadwrażliwości. Wystąpienia reakcji alergicznej na owoce, zboża i drożdże nie jest niczym zaskakującym, ale czym są środki klarujące?
- Określenie „środki klarujące” może brzmieć enigmatycznie, ale tak naprawdę ich rola jest prosta. Mają za zadanie sprawić, by wino nie zmętniało z czasem. Substancje, które mogą być środkami klarującymi, są dość powszechnymi alergenami. Wśród nich znajdziemy lizozym (więcej znajdziesz tutaj), albuminę z jaja kurzego (więcej tutaj) oraz kazeinę z mleka krowiego (więcej informacji znajdziesz tutaj). Same więc mogą spowodować reakcję alergiczną [5]. Na szczęście nie jest to częsty przypadek. Tylko wina o wysokiej zawartości środków klarujących powodują reakcje alergiczne u osób, które są uczulone na te substancje [7,8].
Alergia na alkohol? Czy na pewno?
W 2019 roku opisano ciekawy przypadek alergii. Mężczyzna zgłosił się do lekarza po wystąpieniu ucisku w gardle i podrażnienia warg jedynie po przyłożeniu butelki z piwem do ust. Od pacjenta zebrano dokładny wywiad. Okazało się, że pierwszej reakcji alergicznej doświadczył w wieku 17 lat po spożyciu piwa. Objawiło się to dusznością, pokrzywką oraz obrzękiem ust i gardła.
Po tym wydarzeniu mężczyzna próbował piw kolejnych firm i w innych ilościach. We wszystkich przypadkach dolegliwości również występowały. Zaczął więc unikać tego napoju. Mimo to, w wieku 32 lat, po zjedzeniu niedopieczonego chleba z ziarnami zaobserwował u siebie ucisk w gardle. Kiedy pojawiły się kolejne objawy reakcji alergicznej od razu po przyłożeniu butelki do ust, zgłosił się do przychodni. Lekarz zlecił odpowiednie badania.
Dzięki diagnostyce molekularnej stwierdzono, że mężczyzna ma alergię na jedno z białek brzoskwini, Pru p 3.
- Tylko co ma brzoskwinia do piwa? Okazało się, że bardzo wiele. Jak wiemy, piwo warzone jest z użyciem słodu jęczmiennego. Z kolei jęczmień był również składnikiem chleba, który wywołał reakcję układu immunologicznego pacjenta. Natomiast białko brzoskwini, które uczula pacjenta, wchodzi z pewnymi substancjami zawartymi w jęczmieniu w reakcje krzyżowe (więcej o reakcjach krzyżowych). Dzieje się tak, gdy budowa dwóch alergenów jest tak podobna do siebie, że nasz układ odpornościowy je ze sobą myli. Zamiast więc reagować tylko na substancję, która go uczula, reaguje również na białka zbudowane bardzo podobnie. W ten sposób organizm mężczyzny „pomylił” białka jęczmienia zawarte w piwie z Pru p 3, na które był uczulony, a alkohol dodatkowo wzmógł reakcję jako kofaktor [4].
Wniosek:
Przyczyna reakcji alergicznej na alkohol może być trudna do wykrycia, ponieważ jej mechanizmów jest co najmniej kilka, od różnych składników napojów alkoholowych aż po działanie etanolu jako kofaktora. Mimo to, pacjenci nie są zostawieni sami sobie. Diagnostyka molekularna jest dużą pomocą w takich przypadkach i pozwala skutecznie odkryć winowajcę odpowiedzialnego za dolegliwości alergika.
Sylwia Gałązka
____________________
Opublikowane 30.12.2021
Aktualizacja 30.12.2022
