Testy na alergię w pigułce

Co to są testy alergiczne?

To badania, które specjaliści przeprowadzają, aby potwierdzić podejrzenia alergii, pochodzące z wywiadu lekarskiego i badania pacjenta, a następnie wdrożyć ukierunkowane leczenie.

Na czym polegają testy na alergię?

W ogromnym skrócie możemy powiedzieć, że testy alergiczne polegają na sprawdzeniu reakcji organizmu na kontakt z małymi ilościami konkretnych alergenów lub pobraniu krwi od pacjenta. Mierzone jest w niej całkowite stężenie immunoglobuliny E (IgE) lub stężenie IgE swoistych dla określonych alergenów (asIgE).

Alergeny do testów są wybierane w oparciu o wcześniej zebrany wywiad alergologiczny. Nie warto testować na „chybił trafił”. Wprowadza to niepotrzebne zamieszanie i podnosi koszt diagnostyki.

Jakie są rodzaje testów na alergię

Wyróżniamy następujące rodzaje testów alergicznych:

• Testy skórne:
  • Punktowe testy skórne (PTS)
  • Testy śródskórne
  • Naskórkowe testy płatkowe (NPT)
• Testy z krwi (IgE całkowite i IgE swoiste)
• Próby prowokacyjne

*opisy testów znajdziecie w tekście zamieszczonym pod linkiem https://strefaalergii.pl/abc-alergii/diagnozowanie-alergii/

Jak się wykonuje i interpretuje testy na alergię?

Punktowe testy skórne i testy śródskórne specjaliści przeprowadzają zazwyczaj na skórze przedramion, choć można wykonać je również na skórze pleców. Takie rozwiązanie stosuje się głównie w sytuacji, gdy pacjent jest mały lub skóra przedramion nie nadaje się do testowania, np. jest objęta zmianami chorobowymi. Naskórkowe testy płatkowe specjalista wykonuje na skórze pleców.

• Punktowe testy skórne:

Wykonanie:

W czasie testu kroplę roztworu alergenu umieszczamy na skórze. Następnie osoba wykonująca test (zwykle pielęgniarka) nakłuwa skórę, przez kroplę alergenu, specjalnym lancetem. W ten sposób alergen, który osadził się na lancecie wprowadza się do tkanki podskórnej. Alergeny nanosi się w odstępach co 2-5 cm, zaś miejsca ich nałożenia są precyzyjnie opisane (na skórze, pisakiem, przed testem). Jednorazowo nanosi się zwykle do 20 alergenów. U małych dzieci (tak mniej więcej do wieku przedszkolnego) zaleca się zmniejszenie liczby alergenów użytych podczas jednego testu.

Próbom z alergenami zawsze towarzyszą dwie próby kontrolne: dodatnia i ujemna.

Kontrola dodatnia to roztwór histaminy zaś ujemna, to zwykle płyn w którym zawieszone są alergeny. Po wprowadzeniu alergenów i kontroli pod skórę, pacjent powinien spokojnie siedzieć i nie opuszczać gabinetu. Wyniki testu dla obydwu kontroli odczytuje się po około 8-10 minutach. Natomiast dla alergenów po upływie 15-20 minut od momentu nakłucia.

Interpretacja wyniku:

Oceny wyniku testów dokonuje się przez pomiar średnicy powstałych bąbli otoczonych rumieniem. Średnica bąbla w kontroli dodatniej (histamina) powinna mieć więcej niż 3 mm, a kontroli ujemnej – mniej niż 3 mm.

W ocenie stopnia uczulenia porównuje się średnicę bąbla w odczynie na alergen z wynikiem pomiaru dla kontroli dodatniej i ujemnej. Jeśli średnica bąbla dla danego alergenu jest większa od bąbla dla kontroli negatywnej i jednocześnie przekracza 3 mm, to wynik taki uznajemy za dodatni. Świadczy więc o uczuleniu na dany alergen.

• Testy śródskórne:

Wykonanie:

Wyciągi alergenowe wstrzykuje się w warstwę skóry właściwej (głębiej niż w testach punktowych) wewnętrznej strony przedramienia. Badanie zawsze rozpoczyna się od podania roztworu alergenu o niskim stężeniu i w następnych etapach podaje się kolejno roztwory bardziej stężone. Jednocześnie wykonuje się próbę z histaminą (kontrola dodatnia) i z roztworem do rozcieńczania alergenów (kontrola ujemna). Po około 15-30 minutach od wstrzyknięcia roztworu ocenia się wystąpienie reakcji miejscowej (bąbel, zaczerwienienie).

Interpretacja wyniku:

Oceny wyniku dokonuje się mierząc średnicę bąbla i rumienia. Za istotnie dodatnie uznaje się wystąpienie bąbla o średnicy co najmniej 5 mm otoczonego rumieniem.

Interpretacja wyniku:

Wynik badania stężenia całkowitego IgE oraz swoistych IgE interpretuje się w odniesieniu do tzw. wartości referencyjnych (normy). W przypadku całkowitego IgE normy zależą zarówno od metody jaką wykonano badanie jak i od wieku pacjenta. Wyniki swoistych IgE mogą być podawane w tzw. klasach (od 0 do 6), które odpowiadają wzrastającym stężeniom.

Warto wiedzieć, że nie zawsze wykrycie we krwi IgE swoistych dla jakiegoś alergenu będzie się wiązało z występowaniem objawów po kontakcie z tym alergenem.

Przy interpretacji wyników alergicznych badań laboratoryjnych koniecznie należy uwzględnić wiek pacjenta, narażenie na określone alergeny oraz, co jest bardzo ważne, występujące objawy kliniczne.

• Naskórkowe testy płatkowe:

Wykonanie:

Na czystą i odtłuszczoną skórę grzbietowej części pleców nakleja się komory wypełnione substancjami testowanymi. Komora testowa przypomina plaster, na którym umieszczamy kwadratowe kawałki bibuły nasączonej odpowiednim alergenem. Plastry pozostawiamy naklejone przez 48 godzin. W tym czasie nie wolno ich odklejać ani moczyć. Po 48 godzinach zdejmujemy plastry, opisujemy lokalizację alergenów oraz, po około 20 minutach od zdjęcia alergenów, dokonujemy pierwszego odczytu reakcji skórnej.

Zaleca się, aby skórę w miejscu testowania obserwować przez tydzień dokonując łącznie co najmniej trzech odczytów (tj. w dniu zdjęcia plastrów, 2 dni później i po kolejnych trzech dniach). Przez cały tydzień trwania badania pacjent nie powinien myć skóry pleców.

Interpretacja wyniku:

Ocenę i interpretację wyników zawsze przeprowadza lekarz alergolog lub dermatolog. Różne alergeny powodują bardzo zróżnicowane zmiany na skórze, dlatego osoba odczytująca wyniki tych testów musi posiadać niezbędną wiedzę i doświadczenie. W opisie wyników stosuje się znaki: „-” (dla reakcji ujemnej), „+” (dla reakcji dodatniej, od jednego do trzech plusów, gdzie liczba znaków „+” odpowiada sile reakcji), ”?” dla odczynu wątpliwego oraz „IR” (podrażnienie) i „NT” (dla zaznaczenia, że substancja nie była testowana).

• Testy z krwi

Wykonanie:

Testy z krwi to oczywiście nic innego jak pomiar stężenie immunoglobuliny E (IgE) w surowicy krwi pobranej od pacjenta. Badanie wymaga pobrania krwi z żyły (zazwyczaj łokciowej) pacjenta do odpowiedniej probówki. Z pobranej krwi diagnosta pozyskuje surowicę i w niej wykonuje badanie. Oznaczanie stężenie IgE (czy to całkowite, czy swoistych) wykonywane jest w profesjonalnych laboratoriach medycznych. Diagności laboratoryjni wykonujący badania posiadających odpowiednią wiedzę, doświadczenie i uprawnienia do wykonywania tego typu badań. Stosuje się różne rodzaje testów i różne metody badawcze.

Testy alergiczne – o czym warto pamiętać

• Przed wszelkimi testami skórnymi konieczne jest odstawienie leków przeciwhistaminowych (na min. 7 dni) oraz niektórych leków przeciwdepresyjnych, glikokortykosteroidów doustnych, leków wpływających na układ immunologiczny (immunosupresyjnych) czy leków biologicznych. Trzeba też zrezygnować z leków o działaniu miejscowym (np. preparaty ze sterydami, inhibitorami kalcuyneryny, czy znieczulającymi miejscowo) stosowanych w obszarze, na którym będą wykonywane testy. Koniecznie należy to omówić dokładnie z lekarzem kierującym na badanie.
• Nie ma konieczności odstawiania tych wszystkich leków przed testami laboratoryjnymi („z krwi”).
• Nie ma konieczności bycia na czczo (ani do testów skórnych ani laboratoryjnych).
• Pacjent nie powinien natłuszczać (kremować, balsamować) skóry pleców przed testami naskórkowymi (plastry mogą się nie przyklejać) oraz nie moczyć jej podczas trwania testów naskórkowych (od założenia plastrów do ostatniego odczytu).
• Unikać samodzielnej interpretacji wyników badań – od tego są profesjonaliści.