Jeśli masz alergię na koty – nie jedz…

Mieć alergię na koty i alergię pokarmową, czyli zespół wieprzowina-kot

Zespół wieprzowina-kot (ang. pork-cat syndrome) po raz pierwszy został opisany w 1994 roku. Jest to przypadłość występująca stosunkowo rzadko u osób uczulonych na kota. Układ immunologiczny niektórych kocich alergików produkuje specyficzne przeciwciała IgE przeciwko albuminie surowiczej kota (Fel d 2). Przeciwciała następnie reagują krzyżowo z albuminą surowiczą świni (Sus s 1, Sus d 1), w związku z czym wywołują nietolerancję wieprzowiny. Niepożądane objawy pojawiają się zaraz po spożyciu mięsa wieprzowego.

Co ważne, nie każde spożycie wieprzowiny wywołuje u pacjentów objawy niepożądane. Jest to głównie związane z warunkami obróbki kulinarnej podczas przygotowania mięsa. Objawy nietolerancji towarzyszą przede wszystkim spożywaniu mięsa surowego poddanego krótkotrwałej obróbce termicznej (np. niedogotowanego czy tzw. krwistych steków), mięsa suszonego bądź wędzonego.

Objawy raczej nie występują po spożyciu mięsa dobrze ugotowanego czy dobrze upieczonego. Do wystąpienia reakcji alergicznej czasem konieczna jest obecność tzw. kofaktora (np. wysiłku fizycznego, alkoholu czy stresu) w czasie spożywania mięsa, ewentualnie niedługo przed bądź po posiłku. Co ważne, zespół ten występuje głównie u osób dorosłych i starszej młodzieży, zaś zwykle nie obserwuje się go u dzieci. Jest to niewątpliwie związane ze zwyczajami kulinarnymi w poszczególnych grupach wiekowych.

Jak rozpoznać alergię na koty?

Klinicznie zespół wieprzowina-kot może się objawiać w bardzo różny sposób:

• Możliwe są zarówno objawy niezwiązane z przewodem pokarmowym (np. pokrzywka czy obrzęk naczynioruchowy), jak i typowe objawy z przewodu pokarmowego (np. bóle brzucha, nudności czy wymioty).
• W skrajnych przypadkach dochodzi do wstrząsu anafilaktycznego.
• Co istotne, choć u osób dotkniętych tym zespołem objawy występują głównie po spożyciu mięsa wieprzowego, to u niektórych mogą pojawić się również po zjedzeniu mięsa innych ssaków (np. wołowiny czy jagnięciny).
• Ciekawostką jest, że większości chorych z tym zespołem towarzyszy również alergia na sierść innych zwierząt futerkowych, głównie psa (Can f 3) i/lub konia (Equ c 3).

Główny bohater Fel d 2 i inne albuminy surowicy

Głównym winowajcą jest tu jeden spośród licznych alergenów kota – Fel d 2 . Szacuje się, że od 4 do 23% osób z alergią na kota jest uczulonych na Fel d 2 (choć raczej nie jest to jedyny uczulający te osoby koci alergen). Fel d 2 należy do albumin surowicy.

• Albuminy surowicy to duże globularne białka (masa cząsteczkowa ok. 70 kDA) syntetyzowane w wątrobie. Albuminy w organizmie zwierzęcia spełniają dwie podstawowe funkcje: wiążą substancje nierozpuszczalne w wodzie, dzięki czemu mogą być one transportowane wraz z krwią, oraz nie pozwalają, aby woda wypływała z naczyń krwionośnych do tkanek.
• Albuminy surowicy są uważane za alergeny mniejsze uczulenia na sierść zwierząt (tabela). Głównymi źródłami tych białek są krew, wydzieliny, łupież, ślina, mocz i naskórek zwierząt oraz mleko, mięso i jaja. Ponieważ budowa albumin jest dość podobna u różnych zwierząt, to białka te wykazują stosunkowo wysoki stopień reaktywności krzyżowej. Są odpowiedzialne nie tylko za występowanie zespołu wieprzowina-kot, ale także innego rzadkiego zespołu alergii krzyżowej – zespołu jajo-mięso-pierze. Warto wiedzieć, że uczulenie na Fel d 2 może być także przyczyną alergii zawodowej na wieprzowinę u osób uczulonych na kota.
• Albuminy surowicy to alergeny zarówno powietrznopochodne (wziewne), jak i pokarmowe. Uczulenie na nie manifestuje się więc objawami ze strony różnych układów. Albuminy surowicze mogą powodować ciężkie reakcje po spożyciu surowego mięsa i/lub mleka. Dobrą wiadomością natomiast jest to, że wykazują dosyć dużą wrażliwość na działanie wysokiej temperatury. Podczas ogrzewania ulegają częściowej denaturacji już w temperaturze 55°C. Wynika z tego, że w przypadku alergii pokarmowej solidne gotowanie, smażenie lub pieczenie pokarmów zawierających albuminy surowicy znacznie ogranicza możliwość wywołania przez nie objawów alergii.

Zespół wieprzowina-kot – jak zdiagnozować alergię na koty?

Oczywiście – jak zawsze – w przypadku diagnostyki alergii podstawę stanowi drobiazgowo zebrany wywiad alergologiczny ukierunkowany na przyczynę obserwowanych objawów klinicznych. Przy podejrzeniu alergii na mięso czerwone, w tym zespołu wieprzowina-kot, warto rozważyć oznaczenie swoistych przeciwciał IgE dla alergenów odgrywających tu kluczową rolę, w tym Sus d 1 (Sus s 1), Bos d 6, Alfa-GAL oraz Fel d 2.

Mała uwaga na koniec

Warto zapamiętać, że zespół wieprzowina-kot spowodowany jest pierwotnym uczuleniem na albuminy surowicy kociej (Fel d 2), czyli uczulenie na sierść kota jest pierwotne, a nadwrażliwość na mięso wieprzowe (Sus s 1) wynika z reakcji krzyżowej Fel d 2/Sus s 1.