Jeśli masz alergię na koty – nie jedz…

Mieć alergię na koty i alergię pokarmową, czyli zespół wieprzowina-kot

Zespół wieprzowina-kot (pork-cat syndrome) po raz pierwszy został opisany w 1994 r. Jest to przypadłość występująca stosunkowo rzadko u osób uczulonych na kota. Układ immunologiczny niektórych kocich alergików produkuje specyficzne przeciwciała IgE przeciwko albuminie surowiczej kota (Fel d 2). Przeciwciała następnie reagują krzyżowo z albuminą surowiczą świni (Sus s 1; Sus d 1), wywołując nietolerancję wieprzowiny. Niepożądane objawy pojawiają się zaraz po spożyciu wieprzowiny.

Co ważne, nie każde spożycie mięsa wieprzowego wywołuje u pacjentów objawy niepożądane. Jest to głównie związane z warunkami obróbki kulinarnej podczas przygotowania mięsa.  Objawy nietolerancji towarzyszą przede wszystkim  spożywaniu mięsa surowego, poddanego krótkotrwałej obróbce termicznej (np. niedogotowanego czy tzw. krwistych steków), mięsa suszonego czy wędzonego.

Objawy raczej nie występują po spożyciu mięsa dobrze ugotowanego czy dobrze upieczonego. Do wystąpienia reakcji alergicznej czasem konieczna jest tu obecność tzw. kofaktora (np. wysiłek fizyczny, alkohol czy stres) w czasie spożywania mięsa lub niedługo przed bądź po posiłku). Co ważne, zespół ten występuje głównie u osób dorosłych i starszej młodzieży, zaś zwykle nie obserwuje się go u dzieci. Jest to niewątpliwie związane ze zwyczajami kulinarnymi w poszczególnych grupach wiekowych.

Jak rozpoznać alergię na koty?

Klinicznie zespół wieprzowina-kot może się objawiać w bardzo różny sposób:

• Możliwe są zarówno objawy niezwiązane z przewodem pokarmowym (np. pokrzywka czy obrzęk naczynioruchowy) jak i typowe objawy z przewodu pokarmowego (np. bóle brzucha, nudności czy wymioty).
• W skrajnych przypadkach może wystąpić wstrząs anafilaktyczny.
• Co istotne, choć u osób dotkniętych tym zespołem objawy występują głównie po spożyciu mięsa wieprzowego, to u niektórych pacjentów niepożądane objawy mogą wystąpić również po zjedzeniu mięsa innych ssaków (np. wołowiny czy jagnięciny).
• Ciekawostką jest, że u większości chorych z tym zespołem występuje również alergia na sierść innych zwierząt futerkowych, głównie psa (Can f 3) i/lub konia (Equ c 3).

Główny bohater Fel d 2 i inne albuminy surowicy

Głównym winowajcą jest tu jeden spośród licznych alergenów kota Fel d 2. Szacuje się, że od 4 do 23% osób z alergią na kota jest uczulonych na Fel d 2 (choć raczej nie jest to jedyny uczulający te osoby koci alergen). Fel d 2 jest to albumina surowicy kota.

• Albuminy surowicy to duże globularne białka (masa cząsteczkowa ok. 70 kDA) syntetyzowane w wątrobie. Albuminy w organizmie zwierzęcia spełniają dwie podstawowe funkcje: wiążą substancje nierozpuszczalne w wodzie, dzięki czemu mogą być one transportowane wraz z krwią oraz nie pozwalają, aby woda wypływała z naczyń krwionośnych do tkanek.
• Albuminy surowicy są uważane za alergeny mniejsze uczulenia na sierść zwierząt (tabela). Głównymi źródłami tych białek są krew, wydzieliny, łupież, ślina, mocz i naskórek zwierząt oraz mleko, mięso i jaja. Ponieważ budowa albumin jest dość podobna u różnych zwierząt, to białka te wykazują stosunkowo wysoki stopień reaktywności krzyżowej. Są odpowiedzialne nie tylko za występowanie zespołu wieprzowina-kot, ale także innego rzadkiego zespołu alergii krzyżowej – zespół jajo-mięso-pierze. Warto wiedzieć, że uczulenie na Fel d 2 może być także przyczyną alergii zawodowej na wieprzowinę u osób uczulonych na kota.
• Albuminy surowicy to alergeny zarówno powietrzno-pochodne (wziewne) jak i pokarmowe. Uczulenie na nie może się więc manifestować objawami ze strony różnych układów. Jako alergen w mięsie i mleku albumina surowicza może powodować ciężkie reakcje po spożyciu surowego mięsa i/lub mleka. Dobrą wiadomością natomiast jest to, że albuminy surowicy są dosyć wrażliwe na działanie wysokiej temperatury. Podczas ogrzewania ulegają częściowej denaturacji już w temperaturze 55°C. Wynika z tego, że w przypadku alergii pokarmowej solidne gotowanie, smażenie lub pieczenie zawierających je pokarmów znacznie ogranicza możliwość wywołania przez nie objawów alergii.

Zespół wieprzowina-kot – jak zdiagnozować alergię na koty

Oczywiście jak zawsze w przypadku diagnostyki alergii podstawę stanowi drobiazgowo zebrany wywiad alergologiczny ukierunkowany na przyczynę obserwowanych objawów klinicznych. Przy podejrzeniu alergii na mięso czerwone, w tym zespołu wieprzowina-kot warto rozważyć oznaczenie swoistych przeciwciał IgE dla alergenów odgrywających tu kluczową rolę, w tym Sus d 1 (Sus s 1), Bos d 6, Alfa-GAL oraz Fel d 2.

Mała uwaga na koniec

Warto zapamiętać, że zespół wieprzowina-kot spowodowany jest pierwotnym uczuleniem na albuminy surowicy kociej (Fel d 2), czyli uczulenie na sierść kota jest pierwotne, a nadwrażliwość na mięso wieprzowe (Sus s 1) wynika z reakcji krzyżowej Fel d 2/Sus s 1.

Tabela: