Strefa Alergii | ABC Alergii

Alergiczne zapalenie spojówek – co robić?

/ 5.

Data publikacji: 2023-03-08
Do przeczytania w 6 minut
Częste łzawienie, świąd lub zaczerwienienie oczu. Wielu alergików doświadcza tego problemu o różnych porach roku. Skąd wiadomo, że to alergiczne zapalenie spojówek i jak sobie pomóc?

Alergiczne zapalenie spojówek

Z alergicznym zapaleniem spojówek zmaga się od 15 do nawet 45% osób na świecie. Schorzenie najczęściej występuje razem z innymi chorobami alergicznymi, szczególnie z okresowym alergicznym nieżytem nosa – u 95% chorych oraz z przewlekłym alergicznym nieżytem nosa – u 60% chorych. Zwykle zaczyna się pojawiać przed okresem dojrzewania u dziewcząt, natomiast u chłopców po jego zakończeniu. Ryzyko zachorowania staje się mniejsze wraz z wiekiem. Najczęstszymi alergenami, które powodują alergiczne zapalenie spojówek są pyłki roślin – traw i drzew, roztocze kurzu domowego oraz sierść zwierząt [1].

Wrażliwe spojówki

Oczy są narażone na działanie wielu czynników zewnętrznych. Ochronę zapewnia im przede wszystkim odpowiednia budowa, odruch mrugania, powieki górna i dolna, spojówka, brwi i rzęsy, a także układ immunologiczny spojówki oraz film łzowy. Głównymi obrońcami są powieki, które wraz z rzęsami zapobiegają dostaniu się zanieczyszczeń do worka spojówkowego, w tym także alergenów. Dzięki temu, że mrugamy, film łzowy oczyszcza i nawilża powierzchnię oka.

Co się dzieje, jeśli jednak dojdzie do kontaktu oka z alergenem? Szybkie występowanie uciążliwych dolegliwości jest związane z bogatym unaczynieniem spojówek [2]. Są one najbardziej narażone na alergeny lotne, czyli pyłki znajdujące się w powietrzu oraz kontaktowe. Zapalenie alergiczne może obejmować również powieki, rzadziej natomiast rogówkę. U większości pacjentów jest wywołane uczuleniem na takie alergeny jak pyłki traw, drzew, roztocze kurzu domowego czy pleśnie [3].

Jak objawia się alergiczne zapalenie spojówek?

Po wniknięciu alergenu do organizmu dochodzi do kontaktu alergenu z komórkami tucznymi i uwolnieniu histaminy, która najczęściej odpowiada za wywołanie nieprzyjemnych objawów. Wśród nich można wymienić:

  • uporczywy świąd i pieczenie oczu
  • obrzęk powiek i spojówek
  • nadmierne łzawienie oczu
  • przekrwienie spojówek
  • zaburzenia widzenia
  • światłowstręt.

Alergiczne zapalenie spojówek – rodzaje

Wśród najczęściej występujących rodzajów alergicznego zapalenia spojówek wymienia się:

  1. Ostre alergiczne zapalenie spojówek – pojawia się, gdy do worka spojówkowego dostaje się duża liczba alergenów w krótkim czasie. Występuje wtedy gwałtowny świąd oraz narastający w szybkim tempie obrzęk powiek i spojówek.
  2. Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek- najczęstsza i najłagodniejsza choroba oczu. Przyczyną są głównie pyłki roślin wiatropylnych, na które dana osoba jest uczulona. Do objawów należy świąd, pieczenie, łzawienie, uczucie kłucia, często towarzyszy temu katar i napady kichania. Ponadto może pojawić się przekrwienie spojówek i obrzęk.
  3. Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek – głównym powodem zapalenia są roztocze kurzu domowego, pleśń, sierść zwierząt domowych, a nawet lateks. Objawy są podobne jak przy sezonowym alergicznym zapaleniu spojówek, lecz w mniejszym stopniu. Utrzymują się one przez cały rok, a największą intensywność osiągają jesienią i zimą.

Dodatkowa klasyfikacja alergicznych chorób oczu

Specjaliści podejmujący zagadnienie alergicznych chorób oczu w literaturze,  zaproponowali uzupełnienie klasyfikacji o następujące alergiczne choroby oczu:

  1. Wiosenne zapalenie rogówki i spojówek – ma charakter przewlekły i nawrotowy. Występuje głównie u dzieci i młodzieży oraz młodych dorosłych, zamieszkałych w krajach klimatu ciepłego, południowego, w czasie wiosny i lata. Osoby te często są nadwrażliwe na alergeny pokarmowe, chorują na astmę, katar sienny czy wyprysk atopowy. Do objawów zalicza się świąd, zaburzenia widzenia, światłowstręt i łzawienie [4].
  2. Atopowe zapalenie rogówki i spojówek – pojawia się najczęściej u chorych na atopowe zapalenie skóry. Objawia się zespołem suchego oka jak również silnym świądem powiek i spojówek. Często też może występować gęsta i klejąca wydzielina oraz przerzedzenie rzęs. Przy tego rodzaju zapaleniu istnieje duże ryzyko powikłań, do których należą wczesna zaćma, odwarstwienie siatkówki, uszkodzenia rogówki, nadkażenia wirusami, a nawet gronkowcem [5].
  3. Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek – cechuje się nieprawidłowym odczynem zapalnym w reakcji na ciało obce w obrębie spojówki. Na szczególne ryzyko są narażone osoby noszące soczewki kontaktowe i nie wyjmujące je na noc. Można odczuwać dyskomfort po założeniu soczewek, a powieki zaczynają być sklejone białą i gęstą wydzieliną. Ponadto, może wystąpić niewyraźne widzenie [6].
  4. Kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówek – może się zdarzyć w wyniku częstego kontaktu skóry oczodołu z takimi substancjami jak leki, kosmetyki, henna, farby do włosów czy konserwanty. Charakteryzuje się pieczeniem lub swędzeniem skóry powiek, obrzękiem, przekrwieniem, a nawet wystąpieniem rumienia [7].

Zespół suchego oka

Alergiczne choroby oczu często są mylone z zespołem suchego oka, który również jest przyczyną ich zaczerwienienia. Może także współwystępować z alergicznym zapaleniem spojówek, w efekcie doprowadzając do alergii oczu opornej na leczenie. Dlatego niezwykle ważna jest odpowiednia diagnostyka. Lekarz powinien zebrać wywiad oraz zbadać wewnętrzne struktury oka. To, co jest najbardziej charakterystyczne przy zespole suchego oka to pieczenie oczu, poczucie ich zmęczenia czy ,,piasku pod powiekami’’. Może pojawiać się też skąpe łzawienie lub wręcz nadmierne, szczególnie rano [8].

Diagnostyka alergicznego zapalenia spojówek

Aby móc odpowiednio zdiagnozować pacjenta z dolegliwościami ocznymi spowodowanymi alergią, oprócz samego wywiadu lekarskiego, można wykonać dodatkowe badania. Dostępne są ich następujące rodzaje:

  • Testy skórne
  • Testy z krwi
  • Oznaczanie IgE we łzach
  • Test prowokacji dospojówkowej
  • Pobranie fragmentu wierzchniej warstwy spojówki [9].

Alergiczne zapalenie spojówek – leczenie

Głównym celem w leczeniu alergicznego zapalenia spojówek jest poprawa jakości życia i wyeliminowanie objawów.

  • Skupia się ono na unikaniu kontaktu z uczulającymi alergenami, chociaż często trudno jest całkowicie się od nich odizolować.
  • Stosuje się także leczenie farmakologiczne, immunoterapię czyli odczulanie oraz edukację pacjenta.
  • W leczeniu farmakologicznym dostępnych jest kilka grup leków. Są to preparaty antyhistaminowe lub mające podwójny mechanizm działania, leki obkurczające naczynia, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy. Te ostatnie są przepisywane przez lekarza jedynie w przypadkach najcięższych zapaleń.
  • Jednak to leki w postaci kropli są stosowane najczęściej, głównie z powodu łatwej dostępności i niskiej ceny. Mają one działanie obkurczające naczynia oka. Należy wpuszczać krople sporadycznie, gdyż mogą powodować nawrót lub nasilenie dolegliwości po ich odstawieniu.
  • Natomiast odczulanie podskórne lub doustne wiąże się z wysoką skutecznością leczenia i rozważa się je szczególnie u pacjentów, którzy są uczuleni na konkretny alergen.
  • Na co dzień pomocne okazuje się również noszenie okularów, przemywanie oczu sztucznymi łzami czy stosowanie chłodnych okładów.
  • Nie można też zapominać o powstrzymywaniu się od tarcia oczu [10].

1.Świerczyńska-Krępa, akt. Wiercińska M., Alergiczne zapalenie spojówek: ostre, okresowe i przetrwałe. Przyczyny, objawy i leczenie, Portal Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57892,ostre-okresowe-i-przetrwale-alergiczne-zapalenie-spojowek [dostęp: 06.03.2023].
2.Kubicka-Trząska A., Romanowska-Dixon B., Zespół suchego oka i alergiczny nieżyt spojówek – epidemie XXI wieku – problemy diagnostyczne i leczenie, Przegląd Lekarski, Kraków, 2009.
3.Wittczak T., Pas-Wyroślak A., Pałczyński C., Zawodowe alergiczne zapalenie spojówek, Medycyna Pracy, Łódź 2007.
4.Czajkowski J., Groblewska A., Obraz i przebieg kliniczny alergicznych chorób oczu, Alergiczne choroby oczu, 2021.
5.Bogacka E., Atopowe zapalenie spojówek i rogówki, Portal Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/73982,atopowe-zapalenie-spojowek-i-rogowki [dostęp: 1.03.2023].
6.Bogacka E., Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek, Portal Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/73987,olbrzymiobrodawkowe-zapalenie-spojowek [dostęp: 1.03.2023].
7.Bogacka E., Kontaktowe zapalenie spojówek i skóry powiek i CBC (Contact Blepharo-Conjuncitvis) na podstawie opisu 2 przypadków, Alergia Astma Immunologia, 2018.
8.Bogacka E., Groblewska A., Zapalenia spojówek- alergia czy zespół suchego oka?, Postępy Dermatologii i Alergologii, 2009.
9.Groblewska A., Alergiczne Zapalenie spojówek, Alergoprofil, 2011.
10.Matysik-Woźniak A., Weryszko-Chmielewska E., Rejdak R., Gdy nadejdzie wiosna – aktualne możliwości leczenie sezonowego zapalenia spojówek, Ophthatherapy, 2015.