Aspekt psychologiczny w AZS
Niniejszy poradnik został opracowany z grantu naukowego przekazanego przez firmę LEO Pharma Sp. z o.o.
Problemy natury emocjonalnej związane z atopowym zapaleniem skóry mogą pojawiać się już od najmłodszych lat. Spowodowane jest to uporczywym świądem, który zaburza jakość snu dziecka. Nieprzespane noce i nieznośne swędzenie skóry sprawiają, że maluch może stać się rozdrażniony, niechętny do zabawy a także płakać bez wyraźnego powodu.
U dzieci w wieku szkolnym oraz nastolatków dodatkowo mogą wystąpić problemy związane
z niską samooceną, kompleksy, wycofanie społeczne oraz wstyd spowodowany wyglądem skóry. Nierzadko pacjenci doświadczają przykrych uwag ze strony rówieśników. To również wiek, w którym mogą pojawić się pierwsze objawy depresji, takie jak smutek, przygnębienie, apatia, zniechęcenie. U każdego dziecka oznaki depresji mogą wyglądać nieco inaczej. Objawów tych
nie wolno bagatelizować i zawsze należy zwrócić się o pomoc do specjalisty.
Również osoby dorosłe cierpiące na AZS mogą doświadczyć wielu konsekwencji psychologicznych związanych z chorobą, takich jak obniżona samoocena, skłonność do depresji i zaburzeń lękowych. Stres to istotny czynnik nasilający świąd i pogarszający przebieg choroby. Wiele osób doświadcza również przewlekłego stresu związanego z samym faktem istnienia zmian skórnych, co dodatkowo nasila objawy. Prowadzi to do błędnego koła, w którym silne emocje biorą górę i znacznie zaburzają jakość życia pacjenta.
Bardzo ważne jest, aby znaleźć odpowiednią dla siebie technikę radzenia sobie ze stresem. Pomocne mogą okazać się ćwiczenia oddechowe, regularna aktywność fizyczna lub terapia poznawczo-behawioralna. Jeżeli zauważasz negatywny wpływ choroby na zdrowie psychiczne Twoje lub Twojego dziecka, warto abyś rozważył wizytę u psychologa klinicznego lub psychoterapeuty. Pomoże on poradzić sobie z psychospołecznymi i emocjonalnymi aspektami życia z przewlekłą i widoczną chorobą jaką jest AZS.
Szkoły Atopii
Pierwsze Szkoły Atopii powstały w Polsce w 2005 r. i od tego czasu są organizowane przez niektóre kliniki i oddziały dermatologiczne lub alergologiczne. Służą one dorosłym i dzieciom zmagającym się z atopowym zapaleniem skóry. Na spotkaniach można dowiedzieć się więcej o chorobie, przyczynach jej powstania, jej przebiegu, możliwościach leczenia i radzenia sobie z nią. Głównym założeniem Szkół Atopii jest nauka prawidłowej pielęgnacji skóry oraz samodzielności w walce z chorobą na co dzień. Spotkania mogą odbywać się w małych lub większych grupach, a także indywidualnie. Biorą w nich udział specjaliści z zakresu psychologii, dietetycy, pielęgniarki oraz lekarze.
AZS w pytaniach i odpowiedziach
Czy AZS można się zarazić?
Intensywny świąd oraz wygląd zmian mogą nasuwać podejrzenie, iż AZS jest chorobą zaraźliwą. Nic bardziej mylnego. Nie jest to choroba zakaźna i w żadnym wypadku nie można się nią zarazić przez kontakt ze skórą osoby chorej.
Czy da się wyleczyć atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą, spowodowaną czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Nie można jej wyleczyć całkowicie, jednak właściwa pielęgnacja skóry, poznanie czynników zaostrzających chorobę oraz prawidłowo dobrane leczenie pozwalają na zminimalizowanie jej objawów i doprowadzenie do długotrwałej remisji.
Wraz z wiekiem, u wielu dzieci może dojść do samoistnego wyciszenia się AZS i ustąpienia objawów. Nie oznacza to jednak, że choroba zniknęła całkowicie. Zawsze trzeba liczyć się z możliwością jej nawrotu. Dlatego tak ważne jest, aby przestrzegać zasad pielęgnacji i higieny skóry atopowej przez całe życie.
Czy konieczne jest umycie skóry przed aplikacją emolientu?
Nie ma konieczności mycia skóry przed aplikacją emolientów. Co więcej, kąpiele osoby z AZS nie muszą odbywać się codziennie, zwłaszcza zimą. Natomiast ważne jest, aby stosować preparaty emolientowe każdego dnia, minimum 2 razy dziennie, najlepiej rano i wieczorem.
Kiedy i u kogo rozpocząć terapię emolientową?
Terapię emolientową należy stosować u osób z rozpoznanym AZS, również w okresach remisji choroby.
Czy do postawienia rozpoznania AZS konieczne są testy alergologiczne?
Nie. Rozpoznanie stawiane jest na podstawie obrazu klinicznego. Lekarz może zlecić dodatkowe badania i testy alergologiczne.
Czy możliwe jest rozpoznanie AZS, jeśli wszystkie testy alergiczne są ujemne?
Tak. Taka sytuacja może dotyczyć 30% chorych.
Jaka jest szansa, że moje kolejne dziecko będzie miało AZS i czy mogę temu zapobiec?
W przypadku, gdy oboje rodziców ma dodatni wywiad atopowy, szansa na to, że dziecko odziedziczy predyspozycję do rozwoju choroby atopowej wynosi 70%. Gdy tylko jedno z rodziców ma dodatni wywiad w kierunku atopii – 30%.
Niestety żadne działanie nie zagwarantuje, że u dziecka nie rozwinie się AZS. Jednak można zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby poprzez stosowanie kilku zasad:
- Jeżeli to możliwe, zaleca się karmienie piersią do 6 miesiąca życia.
- W czasie ciąży warto zadbać o zdrową dietę bogatą w warzywa, owoce, ryby oraz produkty bogate witaminę D3.
- Bezwzględnie należy unikać kontaktu z dymem tytoniowym.
Badania sugerują, że nie powinno się eliminować potencjalnie alergizujących pokarmów z diety matki w ciąży ani w trakcie karmienia piersią „na zapas”. Również opóźnione wprowadzanie lub zupełny brak wprowadzania pokarmów o potencjale alergizującym do diety dziecka mogą być niekorzystne i nie ma ku temu podstaw. Dietę eliminacyjną powinno się stosować dopiero wtedy, gdy udowodniony jest związek z pojawieniem się lub nasileniem zmian skórnych po spożyciu danego pokarmu i po konsultacji z lekarzem.
Czy mając AZS można mieć zwierzaka (pies, kot)?
Pamiętaj, że w terapii AZS zaleca się unikania klinicznie istotnych alergenów. Przed podjęciem decyzji o posiadaniu zwierzaka należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym, aby podjąć odpowiednią zindywidualizowaną decyzję. Należy wziąć pod uwagę czy pacjent nie jest uczulony na alergeny zwierzęce (sierść, naskórek, ślina zwierząt) i czy nie ma objawów chorobowych przy kontakcie ze zwierzakiem oraz zwrócić uwagę na choroby współistniejące, takie jak astma, alergiczny nieżyt nosa.
Warto spędzić czas ze zwierzakiem podobnego typu wcześniej, np. z psem lub kotem sąsiada, krewnych. W ten sposób będzie można zauważyć ewentualne objawy i nasilenie AZS, zanim zdecydujesz się na posiadanie zwierzaka w swoim domu. Zwróć uwagę na objawy takie jak:
- kichanie,
- łzawienie oczu,
- duszność,
- pojawienie się pokrzywki i świądu,
- zaostrzenie objawów skórnych po kilku/kilkunastu godzinach od ekspozycji.
Pamiętaj, że alergia na roztocza kurzu domowego może również nasilać się, gdy zwierzę jest w domu. Sierść, pióra oraz naskórek zwierząt stanowią rezerwuar roztoczy kurzu domowego.
Czy można chodzić na basen, jeśli choruje się na AZS?
Chlor dodawany jako środek dezynfekcyjny do basenów i długie kąpiele mogą wpływać na przesuszenie i podrażnienie skóry atopowej. Jest jednak grupa pacjentów, która uważa, że pływanie w chlorowanym basenie ma działanie kojące na ich skórę. Niezależnie od tego, w której grupie znajdujesz się Ty lub Twoje dziecko, decyzję o uczęszczaniu na basen warto podjąć wspólnie z lekarzem. W dużej mierze uzależniona będzie ona od stanu skóry, a także aktywności procesu zapalnego. Zawsze pamiętaj o dokładnym spłukaniu chloru ze skóry bezpośrednio po kąpieli, a także o nałożeniu emolientu.
Baseny solankowe i kąpiele w wodach termalnych mogą łagodzić objawy u niektórych chorych na AZS.
Czy można uprawiać sporty wymagające wysiłku (pot), jeżeli choruje się na AZS?
U osób z AZS uprawianie sportów wymagających wysiłku nie jest przeciwskazane. Należy jednak pamiętać, żeby bezpośrednio po intensywnym wysiłku wziąć prysznic w letniej wodzie i zastosować emolienty, w celu uniknięcia drażniącego działania potu na skórę.
I część poradnika znajdziecie tutaj:
II część poradnika znajdziecie tutaj:
III część poradnika znajdziecie tutaj:
Cały poradnik w formacie PDF można pobrać tutaj:
