Alergia a sprzątanie. Jakie alergeny kryją się w kurzu i detergentach?
Pomieszczenia zamknięte są pełne alergenów wziewnych. Ich główne źródła to: roztocze, karaluchy, pleśnie, pyłki, sierść, a także fragmenty naskórka oraz wydzieliny zwierząt domowych i gryzoni [5,6]. Alergeny znajdują się na powierzchni podłóg, ścian, parapetów, mebli, ram okiennych. Czyhają w zabawkach, materacach, pościeli, dywanach, zasłonach i kanałach wentylacyjnych. Ich największym rezerwuarem jest kurz. Wysoka temperatura i duża wilgotność stwarzają warunki sprzyjające wzrostowi stężenia alergenów roztoczy kurzu domowego i grzybów pleśniowych [6].
Dodatkowo problem zanieczyszczeń wewnątrzdomowych potęgują lotne związki organiczne (LZO):
- aldehydy,
- polichlorowane bifenyle,
- kyleny,
- benzen i chlorobenzen,
- toluen,
- trichloroetan [5].
Pochodzą one z farb, lakierów, świec, wosków, środków czyszczących, kosmetyków, jak również z dymu kominkowego i tytoniowego. Ich poziom w pomieszczeniach może być nawet dziesięciokrotnie wyższy niż na zewnątrz [5].
Oczywistością jest więc, że alergik musi dbać o systematyczne i dokładne sprzątanie w domu. A jednocześnie powinien uważać na cyrkulujące w powietrzu cząsteczki kurzu oraz opary detergentów do sprzątania. Chemia wykorzystywana w gospodarstwach domowych zawiera substancje drażniące (w tym LZO) i alergenne substancje zapachowe (np. limonen, lilial). Znajdują się w niej konserwanty, rozpuszczalniki oraz środki powierzchniowo czynne [2,3].
Do głównych uczulaczy należą zapachy, środki dezynfekcyjne, czwartorzędowe związki amoniowe (np. chlorek benzalkoniowy) i anionowy środek powierzchniowo czynny – laurylosiarczan sodu [1,2]. Najsilniejsze substancje drażniące drogi oddechowe w środkach czyszczących to wybielacze (podchloryn sodu), środki kwasowe i zasadowe (amoniak i wodorotlenek sodu), które często są ze sobą mieszane [2].
Przeczytaj także:
Sprzątanie – praca w warunkach narażenia zawodowego
Narażenie na alergeny wewnątrzdomowe i detergenty ma dotkliwe skutki nie tylko dla osób z alergią. Badania epidemiologiczne wykazały związek między pracą w charakterze pracownika sprzątającego a astmą [2]. Większe ryzyko rozwoju astmy w tej grupie zawodowej jest związane z długotrwałym (również niskim i umiarkowanym) narażeniem na czynniki drażniące drogi oddechowe.
Te same badania dowodzą, że narażenie na czynniki drażniące – poza astmą – może wywołać również zespół reaktywnej dysfunkcji dróg oddechowych (RADS). Co więcej, pracownicy sprzątający często zmagają się z egzemą dłoni [3], co jest wynikiem alergii kontaktowej. Sprzątanie z użyciem środków czystości to jedna z najczęstszych przyczyn egzemy [2].
Sprzątanie w domu w przypadku alergii. Jak sobie radzić?
Jak wobec tego uniknąć wystąpienia reakcji alergicznej w domu, w którym unoszą się kurz i opary detergentów? Można zrezygnować z samodzielnego sprzątania i zlecić generalne porządki specjalistycznej firmie. Czy jest to idealne rozwiązanie? Raczej ominięcie problemu. By go zminimalizować, trzeba postawić na profilaktykę. Na co dzień warto pamiętać o kilku ważnych zasadach, które pozwalają zapobiegać występowaniu objawów alergii podczas sprzątania. Kluczem jest unikanie kumulacji alergenów. Bardzo istotną rolę odgrywają też świadome wybory konsumenckie przy zakupie środków czystości.
Alergia a sprzątanie. Od czego zacząć?
- Nie dopuszczaj do nawarstwiania się kurzu. Najlepiej pozbądź się z domu przedmiotów, które go gromadzą (dywanów, wykładzin, zasłon, mebli tapicerowanych, bibelotów). Często przecieraj powierzchnie wilgotną szmatką i chowaj przedmioty do szuflad lub pudełek zamiast trzymać je na komodzie czy szafce nocnej. Poduszki i materace oblecz w pokrowce przeciwroztoczowe i pierz je w temperaturze 60 st. C.
- Zamiast detergentów używaj certyfikowanych produktów przyjaznych dla astmatyków i alergików – bezzapachowych, pozbawionych substancji drażniących i LZO. Szukaj takich, które są wykonane na bazie naturalnych składników, np. geraniolu. Ekologiczne środki do sprzątania możesz też przygotować samodzielnie, wykorzystując do tego np. ocet i sodę oczyszczoną.
- Zaopatrz się w odkurzacz z filtrem HEPA i obserwuj, czy podczas odkurzania nie wydostają się z niego żadne cząsteczki. Korzystaj też z osuszaczy i filtrów powietrza. Czyść je lub wymieniaj wkłady przynajmniej raz w miesiącu.
- Sprzątaj w rękawicach, maseczce, a nawet w okularach ochronnych, by kurz nie dostał się do Twoich oczu. Pamiętaj też o ubiorze zakrywającym ciało – długich spodniach i bluzce z długim rękawem.
- Dbaj o cyrkulację powietrza i rób porządki w domu przy otwartym oknie.
- Worek bądź zbiornik odkurzacza opróżniaj na zewnątrz, mając wciąż założoną maseczkę. Jego zawartość włóż bezpośrednio do worka na śmieci. Następnie zawiąż worek i od razu zamknij go w koszu.
- Rozpocznij sprzątanie od góry (żyrandola, wiszących półek) i stopniowo wycieraj kurz z niższych poziomów. Na końcu umyj podłogę [5,7,8].
Aleksandra Lipiec
