Prof. Magdalena Trzeciak: Skóra atopowa. Jak ją pielęgnować?

Niniejszy poradnik został opracowany z grantu naukowego przekazanego przez firmę LEO Pharma Sp. z o.o.

Współpraca:
lek. med. Monika Suszyńska
lek. med. Weronika Zysk

Skóra atopowa – oczyszczanie i higiena

Kąpiel jest bardzo ważną częścią rutyny pielęgnacyjnej osoby z AZS. Pozwala ona na usunięcie ze skóry czynników drażniących i nasilających świąd takich jak: pot, martwy naskórek, pyłki i zanieczyszczenia. Zmniejsza również ryzyko rozwoju infekcji delikatnej i wrażliwej skóry. To, jak często kąpiemy dziecko z AZS lub jak często bierze kąpiel starszy pacjent z AZS, jest kwestią indywidualną. Powinno być uzależnione od zmiennych czynników, takich jak: aktywność fizyczna czy pora roku.

Rekomendacje leczenia AZS dopuszczają kąpiele 2–7 razy w tygodniu pod warunkiem odpowiedniego ich prowadzenia i odpowiedniego nawilżenia skóry po ich zakończeniu.

Aby kąpiel miała pozytywny wpływ na stan skóry atopowej i nie powodowała jej przesuszenia oraz podrażnienia, należy stosować się do poniższych zaleceń:

• Używaj odpowiednich preparatów myjących dedykowanych skórze atopowej.

Emolienty bez barwników, konserwantów, zapachów są hipoalergiczne, nie zawierają mydła i substancji zapachowych. Posiadają odpowiednie pH, zbliżone do fizjologicznego skóry, w granicach 5,5–6. Występują w formie olejku, żelu lub emulsji. Można je kupić w każdej aptece.

• Dbaj o odpowiednią temperaturę wody i długość kąpieli.

Temperatura wody powinna mieścić się w granicach 27–30°C. Zbyt ciepła woda może nasilić świąd, nadmiernie wysuszyć skórę i zaostrzyć proces zapalny. Kąpiel nie powinna być zbyt długa, według ekspertów maksymalny czas jej trwania powinien wynosić 5 minut.

• Myj ciało delikatnie, ale dokładnie.

Unikaj myjek i gąbek, a jeśli musisz je zastosować, wybieraj takie, które nie są szorstkie i traktuj je jako jednorazowe.

• Po umyciu delikatnie osusz skórę miękkim ręcznikiem.

Staraj się lekko dociskać materiał do ciała, bez pocierania. Skóra atopowa powinna być wciąż lekko wilgotna. Nie dopuść do naturalnego wyparowania wody ze skóry, ponieważ spowoduje to jej wysuszenie.

• Nie zwlekaj z nałożeniem odpowiedniego preparatu emolientowego.

Po umyciu skóry i osuszeniu jej, niezbędne jest użycie preparatu nawilżająco-natłuszczającego. Jest to bardzo ważny krok, którego nie wolno pomijać.

Jak prawidłowo aplikować emolienty na skórę atopową?

Emolienty stanowią niezbędną podstawę codziennego leczenia atopowego zapalenia skóry. Odbudowują naskórek, nawilżają, uszczelniają i hamują przeznaskórkową utratę wody, przywracają skórze jej właściwe funkcje. Dodatkowo redukują uczucie świądu, co przyspiesza proces gojenia. Emolienty plus to specjalna grupa emolientów wzbogaconych substancjami naturalnego pochodzenia o działaniu przeciwświądowym, przeciwzapalnym, przywracających równowagę mikrobiologiczną i poprawiających naturalną odporność.

Wybór odpowiedniego preparatu jest kwestią indywidualną i zależną od stopnia suchości skóry, pory roku, ewentualnych uczuleń kontaktowych. Ważne jednak, aby były to preparaty dedykowane skórze atopowej. Jeżeli podczas stosowania emolientu (na zdrową skórę, bez zmian zapalnych) pacjent odczuwa szczypanie i pieczenie, produkt należy zmienić na inny.

Wybierając emolient, należy również zwrócić uwagę na opakowanie produktu. Najlepszym wyborem będzie emolient w pojemniku z pompką. Takie opakowanie zapewania sterylność produktu. W przypadku opakowania bez pompki emolient należy nakładać czystą szpatułką i przechowywać go w lodówce.

Pamiętaj: Najlepszy emolient to ten, który jest stosowany systematycznie.

Praktyczne wskazówki:

• Kiedy skóra jest bardzo sucha, łuszczy się, obecna jest lichenifikacja, dobrym wyborem
  będzie emolient z większą zawartością lipidów. Emolient taki posiada tłustą, treściwą
  konsystencję, która dobrze zabezpiecza skórę przed utratą nawilżenia.
• Także w okresie jesienno-zimowym, który często wiąże się z zaostrzeniami AZS, preferowane są emolienty z większą zawartością lipidów.
• W okresie letnim mogą być stosowane emolienty o lżejszej formule.

Stosuj preparaty emolientowe:

• Odpowiedniej jakości, bez konserwantów, barwników, zapachów, bez potencjalnie uczulających białek roślinnych.
• Co najmniej 2 razy dziennie.
• Bezpośrednio po wyjściu z kąpieli (do 3 minut) na lekko wilgotną skórę.
• Nawet w okresach wyciszenia choroby.
• Na całe ciało i twarz.
• Omijając miejsca, w których obecny jest stan zapalny (czerwone, sączące się). Na takie zmiany najpierw należy zastosować miejscową terapię przeciwzapalną (miejscowymi sterydami lub inhibitorami kalcyneuryny).
• W odpowiedniej ilości, do 200 g tygodniowo u małych dzieci i do 500 g tygodniowo u osób dorosłych (średnio 250 g u dorosłego). W praktyce oznacza to zużycie nawet dwóch dużych opakowań produktu miesięcznie.

Prawidłowe nakładanie emolientu

Pamiętaj o dokładnym umyciu rąk przed posmarowaniem ciała!

• Zacznij od nóg. Sporą ilość preparatu rozgrzej w dłoniach i dużymi, kolistymi ruchami delikatnie wmasowuj w skórę. Rozpocznij od kostek i kieruj się ku górze w stronę ud. Pamiętaj również o posmarowaniu stóp.
• Następnie masuj skórę od nadgarstków w kierunku pach, nie zapominając o dłoniach i przestrzeniach między palcami.
• Kolejno połóż dłonie płasko na brzuchu i obszernymi kolistymi ruchami wcieraj preparat aż do szyi.
• Smarowanie pleców zacznij od szyi i szerokimi ruchami kieruj się ku dołowi. Możesz poprosić o pomoc kogoś z rodziny.
• Na koniec twarz. Rozgrzej krem między koniuszkami palców i delikatnie wmasuj w skórę twarzy, nie zapominając o przestrzeni za uszami.

Aplikacja emolientów powinna być miłą i relaksującą czynnością, zarówno dla rodzica jak i dziecka. Warto traktować ją bardziej jako część codziennej rutyny, tak jak mycie zębów, a nie jako terapię (chociaż niewątpliwie ma kluczowe znaczenie w leczeniu AZS).

Już od najmłodszych lat należy zachęcać dziecko do samodzielnego dbania o skórę i nawilżanie ciała. Początkowo może mieć to formę przyjemnej zabawy, w której rodzic nakłada balsam w formie kropek na niewielki obszar ciała i prosi dziecko o rozsmarowanie ich.

Zapamiętaj!

• Regularnie stosuj preparaty emolientowe.
• Unikaj emolientów i mydeł oraz produktów zawierających substancje zapachowe, konserwanty, barwniki, potencjalnie uczulające białka roślinne.
• Wybieraj odzież z naturalnych materiałów, takich jak bawełna, len, jedwab.
• Zadbaj o to, aby temperatura w mieszkaniu nie była zbyt wysoka.
• Unikaj gorących kąpieli. Stosuj kąpiele krótkie z użyciem odpowiedniego substytutu mydła. Zaraz po kąpieli zastosuj emolient.
• Staraj się nie drapać skóry – zamiast tego delikatnie ją uciskaj albo użyj zimnego okładu, żeby złagodzić świąd.
• Obcinaj krótko paznokcie. Na noc możesz stosować specjalne rękawiczki z bawełny, które powstrzymają nieświadome i odruchowe drapanie.

___________________
Cały poradnik w formacie PDF można pobrać tutaj: