Pyłkowe pytania: Jakie pyłki i kiedy zaczynają nam dokuczać?
Pyłki zaczynają dokuczać alergikom już w styczniu. Pomyślisz: ale jak to? Przecież to środek zimy! A jednak. Jako pierwsza pylenie rozpoczyna leszczyna. Według kalendarza pylenia powinna ona zaczynać pylenie w połowie stycznia. Jednak, ze względu na zmiany klimatyczne, które podwyższają średnią temperatur w naszym klimacie, obserwujemy również zmiany w sezonach pylenia niektórych drzew, traw czy chwastów. I tak, wracając do naszej leszczyny, może się zdarzyć, że kiedy jest lekka zima, zaczyna pylić już od początku stycznia. Właśnie wtedy osoby na nią uczulone mogą zacząć odczuwać objawy swojej alergii.
Niedługo po niej, bo już w marcu, pyli brzoza, co trwa do połowy maja. Niestety nie kończy to sezonu pyleń, bo właśnie wtedy zaczynają dawać o sobie znać trawy. Sezon pylenia traw jest długi. Ich pyłków możemy spodziewać się w powietrzu nawet do końca września. Z pyłków, które mogą alergizować, zostają jeszcze chwasty. A sezon ich pylenia trwa od lipca nawet do października [1].
Co oznaczają terminy drzewa wczesne i drzewa późne?
Drzewa kwitną, czyli pylą w pewnych okresach w roku. Terminem drzew wczesnym określamy takie drzewa, które kwitną najwcześniej i są to m.in.:
- leszczyna,
- olcha,
- brzoza.
Drzewa te pylą od stycznia do marca. Drzewa, których sezon pylenia rozpoczyna się później, nazywamy drzewami późnymi, i są to np.:
- topola,
- akacja
- dąb.
Ich sezon pylenia trwa od początku kwietnia do początku czerwca.
Jakie objawy powoduje alergia na pyłki?
Pyłkowe pytania dręczą nas zwłaszcza wczesną wiosną, gdy łatwo również o przeziębienie. Pyłki działają jednak inaczej. Niektóre ich białka mogą po wniknięciu do naszego organizmu pobudzają system odpornościowy. W wyniku tego u osoby uczulonej mogą pojawić się:
- katar,
- kichanie,
- swędzenie,
- zatkany nos.
W następstwie niedrożności nosa w coraz większym stopniu oddycha się ustami. Przez to powietrze po drodze do płuc nie ogrzewa się, nie nawilża i nie oczyszcza m.in. z ziarenek pyłku. Uczulające pyłki mają wtedy ułatwione przedostawanie się do naszych dróg oddechowych, w których mogą wywołać stan zapalny, a w konsekwencji spowodować lub nasilić astmę. Czasami objawy dotyczą także oczu i tu obserwujemy:
- łzawienie,
- swędzenie,
- zaczerwienienie,
- opuchliznę okolic oczu.
Wiele osób odczuwa zmęczenie, boryka się też z osłabioną koncentracją i pogorszoną zdolnością do nauki. Taki stan osłabia funkcjonowanie w szkole, w pracy, a nawet w aktywnym spędzaniu wolnego czasu. Dlatego tak ważne jest, by rozpoznać alergen i zastosować odpowiednie leczenie.
Na jakie odległości mogą przemieszczać się pyłki?
To, na jaką odległość jest w stanie przenosić się pyłek, zależy od wielu czynników, po pierwsze od jego wielkości. Im większy pyłek, tym jest cięższy, zatem trudniej go przenieść na dużą odległość. Kolejnym istotnym czynnikiem jest wiatr, a właściwie jego kierunek i siła [2]. Pyłek traw rozprzestrzenia się jedynie na odległość kilkuset metrów, w przeciwieństwie do pyłku drzew, który może być roznoszony na kilka czy kilkadziesiąt kilometrów.
Jak zdiagnozować alergię na pyłki?
Aby zdiagnozować alergię na pyłki, musisz udać się do lekarza alergologa lub lekarza rodzinnego. Lekarz na pierwszej wizycie zbierze wywiad dotyczący czasu pojawiania się i ciężkości objawów. Pomocniczo do postawienia diagnozy lekarz może zdecydować o wykonaniu testów skórnych lub tzw. testów z krwi. W testach tych można dowiedzieć wobec jakich pyłków są przeciwciała E w twojej surowicy. Na tej podstawie zaleci najlepsze rozwiązanie twoich problemów alergicznych z pyłkami.
Jak można leczyć alergię na pyłki?
Poznanie alergenu to pierwszy krok do dobrego leczenia. Jedną z form leczenia alergii na pyłki jest immunoterapia alergenowa nazywana potocznie odczulaniem. Polega ona na podawaniu niewielkich dawek alergenu podskórnie, podjęzykowo lub w tabletkach. Czas takiej terapii wynosi od 3 do 5 lat. W ten sposób można wykształcić tolerancję na dany alergen. Do czasu wyciszenia objawów przy pomocy immunoterapii być może konieczne będzie przyjmowanie leków przeciwhistaminowych czy sterydów. Niezbędne jest wtedy również skuteczne unikanie kontaktu z pyłkami.
Jak alergik ma się chronić przed pyłkami?
Najlepszą metodą walki z alergenem jest poznanie go, które pozwala dowiedzieć się, kiedy i na jaką odległość pyli oraz jak długi jest okres kwitnienia, czyli przez jaki czas możemy spodziewać się że będą nam dokuczać objawy. Bo jeśli wiemy, który z pyłków nam dokucza, możemy się odpowiednio bronić. Co robić, by uniknąć kontaktu z alergenami?
- W godzinach największego pylenia zrezygnuj ze spacerów i wietrzenia mieszkania.
- Nie spaceruj w wietrzne dni. Jest wtedy większa ilość pyłków w powietrzu, bo siła wiatru przenosi je na większe odległości i wznieca te opadłe na ziemię.
- Spaceruj po deszczu, powietrze wtedy zawiera mniejszą ilość pyłków. Opadająca woda oczyściła z nich powietrze, przez jakiś czas będą zbyt mokre i ciężkie, by wzniósł je wiatr, a więc pozostaną unieruchomione.
- Jeśli masz alergię na trawy, omijaj koszone lub świeżo skoszone trawniki, bo w trakcie tej czynności pyłki chwastów mogą się wzniecać w powietrze i być powodem zaostrzenia objawów.
- Jeśli wtedy musisz wyjść z domu, najlepiej przemieszczaj się autem z zamkniętymi oknami. O ile twoje auto ma taką możliwość, uruchom klimatyzację w obiegu zamkniętym.
- Noś maseczkę i okulary w sytuacji, kiedy stężenie pyłków jest bardzo wysokie. To może znacząco zredukować liczbę alergenów, które mogłyby wniknąć do twojego organizmu,
- W okresie dużego pylenia po powrocie do domu weź prysznic, umyj włosy i zmień ubrania. Uprane ubrania susz w pomieszczeniu, zmniejszy to ryzyko przyniesienia pyłków na ubraniach do domu.
- Zrezygnuj z urlopu w sezonie pylenia uczulających cię drzew, traw czy chwastów. Alergicy pyłkowi zazwyczaj dobrze czują się w wysokich górach, nad morzem, lub w innej strefie klimatycznej, gdzie jest mało lub nie ma w ogóle uczulających roślin.
- Okolice okien i otworów wentylacyjnych sprzątaj regularnie, aby jak najmniej pyłków dostawało się do wnętrza twojego mieszkania.
Jak jeszcze sobie pomóc?
- Pewną ochronę mogą stanowić również firanki w oknach, bo na nich osadzają się wlatujące przez okna pyłki. Udowodniono, że stężenie pyłków w pokojach z otwartymi oknami i zasłoniętymi firanami było 1,5 razy mniejsze niż przy otwartych oknach i odsłoniętych zasłonach. Jeśli masz je w oknach, pierze je regularnie.
- Dobrym pomysłem przy alergii na pyłki jest również oczyszczacz powietrza. Zmniejszy on znacząco stężenie pyłków w powietrzu w twoim domu.
- Przepisane przez lekarza leki przeciwalergiczne zażywaj regularnie, nawet jeśli wydaje ci się, że nie dokuczają ci objawy, a w przypadku zaostrzenia dolegliwości skonsultuj się ze swoim lekarzem prowadzącym [3,4,5,6].
- Jeśli jesteś uczniem lub studentem, z alergią na pyłki możesz złożyć wniosek o wydłużenie okresu egzaminacyjnego na podstawie zaświadczenie od twojego lekarza prowadzącego.
- Sprawdź, jakie pokarmy mogą powodować u Ciebie reakcje krzyżowe i obserwuj, czy po ich spożyciu nie nasilają się u ciebie objawy alergii.
- Śledź prognozę pylenia. Może ci w tym pomóc wiele aplikacji, które wysyłają alerty o zbliżających się okresach pylenia zaznaczonych przez ciebie alergenach.
- Obserwuj i zapisuj, jakie było stężenie pyłków i jaka była reakcja twojego organizmu. Będziesz mógł dzięki temu ustalić z lekarzem prowadzącym, w jakich okolicznościach np. zwiększyć lub zmniejszyć dawkę leków.
- Unikaj przebywania w pomieszczeniach zadymionych. Dym tytoniowy czasowo ogranicza ruchomość rzęsek i ich zdolność do zatrzymywania kurzu i pyłków, co niepotrzebnie może obciążać twój układ oddechowy [3,4,5,6].
