Jakie owady najczęściej uczulają?
W naszym klimacie najczęściej uczulamy się na jad pszczoły, osy i szerszenia. W ostatnich latach coraz większe znaczenie mają także owady z rodziny mrówkowatych. Rzadko spotyka się natomiast alergię na jad trzmieli, która może dotyczyć głównie osób pracujących w szklani czy leśników [1]. Większość z nas, bo od 56-95% populacji, przynajmniej raz w życiu doświadczyło użądlenia przez owada błonkoskrzydłego. Wśród tych osób, około 0,5% dzieci i 3% dorosłych doznało reakcji anafilaktycznej [2]. Jest to poważna, uogólniona reakcja organizmu, która zagraża życiu.
___________________________
Więcej o reakcjach anafilaktycznych przeczytasz TUTAJ:
___________________________
W konsekwencji, dochodzi do niedostatecznego przepływu krwi przez tkanki, co powoduje ich niedotlenienie. Może wystąpić wtedy m.in. duszność, niedociśnienie, utrata przytomności czy drgawki [7]. W celu uniknięcia ryzyka wystąpienia wstrząsu i utraty życia, zaleca się immunoterapię.
Immunoterapia, czyli odczulanie jest jedynym przyczynowym sposobem leczenia alergii. Polega na podawaniu pacjentowi uczulającego go alergenu w określonych dawkach – podskórnie lub podjęzykowo. W przypadku odczulania na jad owadów, skuteczne leczenie możliwe jest tylko przez podanie podskórne, czyli w postaci zastrzyków, które powinny być podawane tylko w placówkach medycznych. Decydując się na odczulanie musimy mieć świadomość, że terapia trwa od 3 do 5 lat. Po zakończeniu leczenia organizm nabywa tolerancji na alergen, która utrzymuje się przez wiele lat. Najlepiej jest wdrożyć ją przed rozpoczęciem sezonu aktywności owadów, szczególnie os i pszczół [3]. Skuteczność odczulania przy alergii na jad osy sięga 91-96%, a przy alergii na jad pszczoły 77-84%. Natomiast jej efektywność można ocenić jedynie w razie przypadkowego użądlenia w trakcie trwania leczenia [2].
Zanim pacjent rozpocznie odczulanie, konieczne jest szczegółowe zbadanie jego stanu zdrowia. Lekarz zleci więc badania laboratoryjne – morfologię i CRP, EKG oraz RTG klatki piersiowej. Dodatkowo może wykonać spirometrię i ocenę funkcji wątroby lub nerek [4].
Dla kogo immunoterapia na jad owadów?
Odczulanie na jad owadów jest zalecane szczególnie osobom, które:
- Po użądleniu miały objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego oraz oddechowego, takie jak np. ucisk w klatce piersiowej, duszność, obrzęk krtani czy skurcz oskrzeli, a także pokrzywkę lub obrzęk naczynioruchowy,
- Miały potwierdzoną obecność stężenia przeciwciał w krwi przeciw alergenom jadu, jak również uzyskały dodatni wynik w punktowym teście skórnym,
- Mają choroby współistniejące, które zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu reakcji po użądleniu,
- Odczuwają w dużym stopniu pogorszenie jakości życia z powodu lęku przed kolejnymi użądleniami [4].
W przypadku występowania miejscowych odczynów alergicznych po użądleniu owada, immunoterapia nie ma uzasadnienia.
U kogo nie stosować immunoterapii na jad owadów?
Bezwzględnymi przeciwskazaniami do odczulania mogą być:
- Ciąża, szczególnie w rozpoczęciu immunoterapii,
- Wiek – poniżej 2 roku życia,
- Niekontrolowana astma,
- AIDS,
- Choroby autoimmunologiczne i nowotworowe będące w fazie aktywnej i niereagujące na leczenie.
Do immunoterapii występują również przeciwwskazania względne. To oznacza, że oprócz poniższych czynników należy brać również pod uwagę cały szereg informacji medycznych o pacjencie. Na tej podstawie lekarz ostatecznie zadecyduje, czy chory może zostać zakwalifikowany.
- Wiek – poniżej 5 roku życia,
- Choroby psychiczne,
- Kontrolowana astma,
- Niedobory odporności,
- Choroby autoimmunologiczne w fazie stabilnej,
- Nowotwory złośliwe,
- Stosowanie leków na nadciśnienie i niewydolność serca z grupy ACEI oraz leków immunosupresyjnych,
- Przewlekłe zakażenia oraz HIV (w stadium A i B) [5].
Bezpieczeństwo i korzyści
Należy pamiętać, że tak jak w przypadku każdego rodzaju leczenia, tak i w immunoterapii, mogą się pojawić działania niepożądane. Wśród nich można wymienić: obrzęk, ból lub zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia, nieżyt nosa i pokrzywka. Mogą też pojawić się takie objawy jak obrzęk krtani lub atak astmy [6].
Korzyści wynikające z odczulania na jad owadów to przede wszystkim ułatwienie funkcjonowania osobom chorym, którzy nie muszą odczuwać lęku przed użądleniem. Immunoterapia pozwala też na złagodzenie lub niemalże całkowitą likwidację groźnych objawów i powikłań w przypadku kontaktu pacjenta z jadem owadów.
Natalia Gajek
