Wszechobecność mrówek
Mrówki należą do grupy owadów z rodziny mrówkowatych, z rzędu błonkoskrzydłych. Spotkamy je niemalże wszędzie: na chodniku, na leśnej ścieżce, na trawie czy nawet na nadmorskiej plaży. Mrówki najczęściej mieszkają w mrowiskach, ale zdarza się, że zadomowią się także w dziuplach, wnętrzach drzew, szczelinach w ziemi i skałach. W naszym kraju występuje około 100 gatunków tych owadów [1].
Alergia na jad mrówek – objawy
Najczęściej uczulającymi gatunkami mrówek są Brachyponera, Formica i Solenopsis. Atakują one wtedy, gdy czują zagrożenie i chcą się obronić. Choć czasem się zdarzy, że przypadkowo nadepniemy na mrowisko lub w inny sposób dojdzie do kontaktu z mrówką. Owad w pierwszej kolejności gryzie skórę, po czym wpuszcza swój jad zawierający kwas mrówkowy. Na reakcje alergiczne najbardziej narażone są osoby z alergią na inne owady błonkoskrzydłe (np. pszczołę lub osę) [2].
Jakie mogą być objawy po ugryzieniu mrówki?
- U osób zdrowych najczęściej występuje odczyn w miejscu wpuszczenia jadu. Pojawia się obrzęk i powstaje krosta, która następnie przekształca się w powierzchowne owrzodzenie.
- U osób uczulonych na jad mrówki odczyn ten może być znacznie większy i wystąpić w postaci rozległego rumienia. Wśród objawów alergii wymienia się także: pokrzywkę, obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, a nawet wstrząs anafilaktyczny. Rzadko pojawiają się bóle brzucha, wymioty, zawroty głowy czy spadek ciśnienia [3].
Co takiego mają w sobie mrówki, że mogą powodować reakcje alergiczne?
Uczulające toksyny mrówek różnią się od tych wydzielanych przez pozostałe owady, gdyż zawierają w sobie zaledwie 0,1% alergennych białek. Najlepiej poznane są alergeny znajdujące się w jadzie gatunku Solenopsis. Wśród nich można wyróżnić białka:
- Sol i 1 – chociaż stanowi od 2 do 5% białek całego jadu, to alergen ten ma największą masę cząsteczkową. Może wchodzić w reakcje krzyżowe z głównymi alergenami osy. Dlatego osoby z alergią na jad tych owadów są także narażone na wystąpienie reakcji alergicznej w wyniku ugryzienia przez mrówkę,
- Sol i 2, Sol i 3 oraz Sol i 4 [4].
Co w przypadku alergii na jad mrówek?
Aby móc potwierdzić, że mamy alergię na jad mrówek, musimy wykonać punktowe testy skórne oraz/lub testy z krwi. Alergolog zleca badania na podstawie szczegółowego wywiadu, w którym kluczową rolę odgrywają zgłaszane przez pacjenta objawy.
W przypadku gdy zostaniemy ugryzieni przez mrówkę i pojawi się odczyn na skórze, należy przyłożyć do tego miejsca kompres z zimnej wody lub z lodu. Aby zapobiec infekcjom, warto jest przemywać regularnie ranę. Natomiast jeśli u chorego występuje duże ryzyko reakcji anafilaktycznej, konieczne jest posiadanie przy sobie ampułkostrzykawki z adrenaliną [3].
Jak uniknąć spotkania z mrówką?
Chociaż zetknięcia z tymi owadami nie da się całkowicie uniknąć, można próbować zapobiegać ugryzieniom. Jak to robić?
- Warto nosić obuwie okrywające całe stopy, długie spodnie i skarpety oraz koszule z długimi rękawami, a także rękawice (szczególnie wtedy, gdy pracujemy w ogrodzie).
- Podczas pieszych wędrówek po lesie lub łąkach dobrze mieć ze sobą środki chroniące przed owadami.
- Trzeba także pamiętać o zachowaniu ostrożności w okolicach krzaków, miejsc na pikniki czy przy pojemnikach na odpadki [3].
