Makijaż – używamy go często i dużo
W badaniach prowadzonych na całym świecie wielokrotnie podkreślano, że makijaż wpływa na samopoczucie, samoocenę u kobiet i ich kontakty społeczne [1,2,3]. Co więcej, sprawia, że kobiety są postrzegane przez innych jako: bardziej atrakcyjne, dominujące, kompetentne i wpływowe, a nawet zdrowsze [1,2].
Ankiety przeprowadzone wśród Amerykanek wykazały, że 78% poświęca jedną godzinę dziennie na swój wygląd (np. zabiegi na włosy, ubieranie się i makijaż) [1]. Kobiety w USA spędzają rano na makijażu średnio 10 minut, a 85% ma tendencję do nakładania na twarz co najmniej 16 produktów przed wyjściem z domu [1]. Natomiast przeciętna Japonka (mieszkająca na przedmieściach Tokio) codziennie aplikuje 128 mg podkładu, 12 mg tuszu do rzęs, 22 mg błyszczyku, a następnie usuwa makijaż 1,73 g produktu do zmywania [4,5].
Większość Polek (66%) – według danych Biostatu [6] – maluje się każdego dnia, a przygodę z makijażem rozpoczyna już w wieku 14–18 lat. 83,4% z nich za najważniejszy kosmetyk w swojej codziennej rutynie uważa tusz do rzęs.
Alergia a makijaż – główne alergeny w kosmetykach
Kosmetyki, których na co dzień używają kobiety, zawierają średnio 168 różnych składników [7,8]. Niektóre z tych składników mogą okazać się silnie alergenne lub zdolne do wywołania reakcji fotouczulających. Kontaktowe zapalenie skóry powodują najczęściej alergeny znajdujące się w kosmetykach do pielęgnacji (nawilżających). Produkty do makijażu plasują się tuż za nimi [13].
W podkładach do twarzy, fluidach, pudrach, cieniach, różach i pomadkach możemy znaleźć m.in.:
- substancje zapachowe,
- konserwanty,
- przeciwutleniacze,
- nośniki substancji aktywnych,
- pochłaniacze ultrafioletu,
- humektanty,
- emolienty,
- emulgatory,
- akrylany [8].
Główne alergeny to substancje zapachowe (których zidentyfikowano jak dotąd ponad 3000) i konserwanty (np. parabeny, formaldehyd). W czołówce alergenów powiązanych z występowaniem objawów alergii po użyciu kosmetyków są:
- quaternium-15 2% (3-chloroallilochlorek metenaminy),
- balsam peruwiański 25% (Myroxylon pereirae),
- FM I 8% (mieszanka zapachów),
- p-Phenylenediamine 1% (p-Fenylenodiamina),
- methyldibromo glutaronitrile/phenoxyethanol (MDGN/PE),
- formaldehyd 1%.
Formaldehyd u osób uczulonych może wywołać zaostrzoną postać wyprysku kontaktowego przy jednoczesnym spożyciu niektórych pokarmów. Chodzi m.in. o dorsza, kawior, kawę, syrop klonowy, grzyby shiitake, wędzoną szynkę [8].
W kosmetykach uczulać mogą również metale, np. nikiel i kobalt obecne m.in. w cieniach do powiek, tuszach do rzęs, szminkach.
Kosmetyki – ale czy na pewno?
Odrębnym problemem są kosmetyki nieznanego pochodzenia. W czasopiśmie Contact Dermatitis [10] opisano przypadek kobiety, u której zdiagnozowano wyprysk kontaktowy po nałożeniu makijażu artystycznego. Miało to miejsce na festiwalu ulicznym podczas karnawału w Wenecji.
Zmiany wystąpiły jedynie w miejscach, gdzie nałożony został produkt z brokatem. Stwierdzono, że za reakcję odpowiadał metyloizotiazolinon (MCI), który – ze względu na silne właściwości uczulające – jest zakazany do stosowania w produkcji kosmetyków. Okazało się, że produkt, którego użyto do wykonania makijażu, nie był przeznaczony do użytku kosmetycznego.
Alergia a makijaż. Jak często występują alergie kosmetyczne?
Choć częstość alergii kosmetycznych szacuje się na mniej niż 1%, trudno tutaj mówić o wiarygodnych statystykach. Reakcje alergiczne są powodem 2%–4% wizyt u dermatologa [11]. Z całą pewnością szacunki dotyczące występowania tego problemu są zaniżone. Większość osób – zwłaszcza w przypadku łagodnych działań niepożądanych – w ogóle nie zgłasza się do lekarza [8].
Co ciekawe, żeby wystąpiła niepożądana reakcja, wcale nie trzeba użyć produktu kosmetycznego. Alergeny pochodzące z kosmetyków mogą dostać się na powierzchnię skóry alergika przeniesione przez inne osoby, a nawet zwierzęta domowe [8].
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry – objawy
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry przybiera postać ostrą lub przewlekłą. Może objawiać się np. swędzącymi grudkami, sączącymi pęcherzykami na skórze, obrzękiem, mrowieniem i pieczeniem [8,14]. Postać ostra ujawnia się po ok. 24–48 godzinach od kontaktu z alergenem. Początkowo manifestuje się miejscową pokrzywką kontaktową. U niektórych w drugiej fazie reakcji alergicznej pokrzywka miejscowa przeradza się w pokrzywkę uogólnioną połączoną z obrzękiem naczynioruchowym. W fazie trzeciej objawy mogą objąć układy i narządy inne niż skóra, np. błonę śluzową nosa, spojówek czy warg. W fazie czwartej dochodzi nawet do anafilaksji [14].
Po długotrwałym kontakcie z alergenem u osób uczulonych nierzadko powstają blaszki i inne rozległe wykwity skórne [8]. Na skutek opóźnionych reakcji fototoksycznych może dojść do trwałych przebarwień [14].
Ważnych informacji na temat czynnika sprawczego dostarcza lokalizacja zmian [8]. Od niej też zależy nasilenie objawów. Oprócz lokalizacji znaczenie mają m.in. rodzaj zastosowanego produktu, częstotliwości stosowania, czasu trwania kontaktu i indywidualne skłonności alergika [11].
Makijaż a alergiczne zapalenie powiek
Powszechność stosowania kosmetyków do makijażu sprawia, że szczególnie predystynowana do pokrywania się zmianami skórnymi jest twarz [11]. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry uważa się za główną przyczynę zapalenia powiek (30–77% przypadków) [14]. To dlatego, że miejscem najbardziej narażonym na występowanie objawów alergii kontaktowej są właśnie powieki – pokryte wyjątkowo cienką skórą [5,11].
Składniki kosmetyków aplikowanych w niewielkiej odległości od oka migrują do filmu łzowego i szpary powiekowej [7]. Taki kontakt może wywołać nie tylko reakcję alergiczną, ale również klasyczne podrażnienie.
