Jak może objawiać się reakcja alergiczna na kosmetyki?
Kontakt z alergenem w kremach, perfumach, czy innych kosmetykach może skutkować:
- po pierwsze uogólnioną reakcją alergiczną
- po drugie alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry, objawiającym się występowaniem wyprysków. Objawy uczulenia wywołują hapteny, czyli substancje o bardzo małej masie [1].
Alergie kontaktowe, według badań, dotykają aż 20% Europejczyków, z czego same kosmetyki odpowiadają za 8-15% przypadków [2].
Inną odmianą tej dolegliwości jest fotoalergiczne kontaktowe zapalenie skóry. W tym przypadku do wystąpienia objawów reakcji alergicznej potrzebne jest, oprócz zadziałania danym haptenem, ekspozycja na światło [3].
Co może oznaczać pojawienie się wyprysków po kontakcie z kosmetykiem?
Wyobraźmy sobie następujący scenariusz. Jakiś czas po użyciu nowego kosmetyku obserwujemy, że nasza skóra pokrywa się wysypką i zaczyna swędzieć. Z czego może to wynikać? Opcje są dwie.
- Możemy właśnie doświadczać alergicznego kontaktowego zapalenia skóry.
- W drugim przypadku mogło dojść do kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia przez czynniki mechaniczne, fizyczne lub chemiczne. Miejscami, które są wrażliwsze na takie czynniki są wierzchy dłoni, opuszki palców i twarz [1]. Według badaczy, szczególnie narażone są na nie osoby pracujące mokrymi rękami. Mają one częsty kontakt z wodą, noszą gumowe rękawiczki dłużej niż 2 godziny dziennie lub myją ręce więcej niż 20 razy dziennie [4].
Co ważne, wypryski spowodowane przez czynnik drażniący zaczynają goić się natychmiast po jego usunięciu. Inaczej jest w przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, którego przyczyną jest reakcja alergiczna na jakąś substancję. Po jej usunięciu początkowo dochodzi do zaostrzenia reakcji, gojenie zaczyna się później [5]. Ważną różnicą jest również fakt, że przy wyprysku kontaktowym z podrażnienia, objawy ograniczają się do miejsca działania substancji drażniącej. Nie jest to regułą w przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry [1].
Co zrobić po wystąpieniu objawów i jak je diagnozować?
Jeżeli to możliwe, należy odstawić kosmetyk podejrzany o wywoływanie reakcji alergicznej. Następnie trzeba udać się do lekarza, aby dowiedzieć się jaki mechanizm stoi za nieprzyjemnymi dolegliwościami. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry diagnozuje się głównie za pomocą wywiadu i testów skórnych. Polegają one na umieszczeniu potencjalnego alergenu na skórze pacjenta, lekkim nakłuciu skóry i obserwowaniu reakcji organizmu [5, 6].
Co może powodować reakcję alergiczną?
Powodem skórnej reakcji alergicznej są hapteny. W różnych regionach, co jakiś czas bada się, jakie substancje najczęściej powodują alergię kontaktową. W ten sposób dobiera się zestawy testów, tzw. serie podstawowe. Poza tym tworzy się serie specjalistyczne. Służą one przede wszystkim do diagnozowania alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, np. seria piekarska czy fryzjerska [7]. Obecnie najczęściej alergizującym haptenem jest nikiel, a wśród substancji zapachowych balsam peruwiański [8].
Wraz z wiekiem jesteśmy częściej narażeni na wystąpienie alergii kontaktowej w zetknięciu z większością substancji zapachowych, a jej objawy są intensywniejsze. Odwrotnie jest z mieszankami parabenów, czyli związków chemicznych stosowanych jako konserwanty w kosmetykach, lekach czy żywności. Takie substancje silniej uczulają dzieci i młodzież.
Co istotne, 40% pacjentów cierpiących na alergię kontaktową, jest uczulonych na więcej niż jeden hapten [8]. Dlatego po zaobserwowaniu u siebie objawów alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, warto obserwować się i badać pod kątem większej ilości popularnych haptenów.
Podsumowując, ważne jest, by po zaobserwowaniu u siebie objawów alergii kontaktowej przestudiować skład kosmetyków i starać się unikać produktów które mają w swoim składzie alergizujące substancje. Warto także obserwować reakcje swojej skóry na inne kosmetyki, a w przypadku problemów ze znalezieniem substancji uczulającej lub przy wystąpieniu silnych objawów, trzeba udać się do lekarza.
Sylwia Gałązka
