Kilka słów o alergii na lateks
Lateks to cenny surowiec powszechnie wykorzystuje się w wielu dziedzinach życia. Znajduje się, m.in. w rękawiczkach medycznych, akcesoriach do włosów, elementach odzieży czy w prezerwatywach [2].
Alergia na lateks dotyczy 1-2% osób na świecie [2]. Problem ten dotyka najczęściej pracowników ochrony zdrowia, szczególnie dentystów, chirurgów czy pielęgniarek. Naukowcy zaobserwowali też dużą częstotliwość alergii na lateks u pacjentów z rozszczepem kręgosłupa [3]. Do reakcji alergicznych może dojść po bezpośrednim kontakcie z produktami lateksowymi lub w wyniku oddychania powietrzem zawierającym cząsteczki tego surowca. Objawy alergii na lateks są różnorodne. Wśród symptomów skórnych można zauważyć występowanie pokrzywki kontaktowej, która charakteryzuje się swędzeniem, pieczeniem, obrzękiem, a także zaczerwienieniem skóry.
Ze strony układu oddechowego, mogą wystąpić: nieżyt nosa, kaszel, duszność, atak astmy. W najcięższych przypadkach może także dojść do wstrząsu anafilaktycznego [3].
Czym jest zespół lateksowo-owocowy?
Zespół lateksowo-owocowy to nadwrażliwość na owoce i warzywa u pacjentów z alergię na lateks. Schorzenie dotyka około 40% pacjentów z tą dolegliwością [3]. Najczęściej uczulenie na lateks pojawia się przed nadwrażliwością na owoce czy warzywa, ale może też zdarzyć się odwrotna sytuacja. U pacjentów z tym zespołem, organizm błędnie rozpoznaje pewne owoce i warzywa jako lateks. Dlatego po zjedzeniu pokarmu, może wystąpić reakcja alergiczna. Problem ten wynika z podobnej budowy białek owoców i warzyw do tych występujących w lateksie lateksu, co prowadzi do reakcji krzyżowych.
Na jakie owoce i warzywa należy uważać?
Pacjenci z zespołem lateksowo-owocowym najczęściej mają objawy po zjedzeniu banana, awokado lub kiwi. Natomiast naukowcy zaobserwowali reakcje nadwrażliwości również po spożyciu:
- ananasa
- brzoskwini
- figi
- kasztana jadalnego
- mango
- marakui
- melona
- selera
- papai
- słodkiej papryki
- pomidora
- selera
- ziemniaka [4].
Zespół lateksowo-owocowy – objawy kliczne
Objawy zespołu lateksowo-owocowego mogą być różnorodne, od problemów skórnych po reakcje uogólnione. Wśród dolegliwości można wyróżnić swędzenie, wysypkę a także obrzęk twarzy, ust czy gardła. Mogą pojawić się również objawy ze strony układu pokarmowego. Do najcięższej reakcji alergicznej należy wstrząs anafilaktyczny. Stan ten charakteryzuje się trudnościami w oddychaniu, spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, szybkim tętnem czy utratą przytomności. Jest to sytuacja, która może stanowić zagrożenie dla życia.
Metody diagnozowania zespołu lateksowo-owocowego
Jeżeli mamy podejrzenie, że cierpimy na zespół lateksowo-owocowy, powinniśmy skonsultować się z alergologiem. Aby postawić rozpoznanie, lekarze zazwyczaj przeprowadzają dokładny wywiad medyczny oraz testy alergologiczne. Coraz częściej stosuje się też diagnostykę molekularną. Jej zastosowanie pozwala na bardziej efektywne i szybkie rozpoznawanie alergii. Dodatkowo, umożliwia lepsze zrozumienie przyczyn obserwowanych dolegliwości oraz identyfikację ewentualnych reakcji krzyżowych.
Zespół lateksowo-owocowy – istotne alergeny
Do tej pory opisano 15 alergenów lateksu, które nazwano od łacińskiego terminu określającego drzewo kauczukowca – Hevea brasilinesis. Do najważniejszych alergizujących białek zespołu lateksowo-owocowego należą Hev b 5 oraz Hev b 6.02. Poznajmy ich właściwości.
- Hev b 5 to kwaśne białko lateksu. Naukowcy zaobserwowali reakcje krzyżowe Hev b 5
z białkiem: kiwi, moreli – Pru ar 5 oraz manioku Man e 5, który jest egzotycznym owocem z Brazylii [6]. W Polsce możemy spotkać się z nim, pijąc popularny napój
z Tajwanu, tak zwane „bubble tea”. Zawiera on często kuleczki tapioki, która jest produkowana z mielonego manioku. Dodatkowo, naukowcy również sugerują, że Hev b 5 może reagować krzyżowo z innymi pokarmami roślinnymi np. z brzoskwinią [7]. - Hev b 6.02 to białko należące do grupy chitynaz. Są to enzymy powszechnie występujące wśród roślin. Ich zadanie to ochrona roślin przed zagrożeniami, takimi jak grzyby czy owady, które mogą być niebezpieczne dla ich rozwoju. Hev b 6.02 powoduje uczulenie u 70% osób z objawami alergii na lateks. Ma też podobną budową do białek występujących w owocach, takich jak: Mus a 2 w bananie, Pers a 1 w awokado, Cas s 5 w kasztanie jadalnym, a także białek kiwi oraz Tri a 18 w pszenicy[8].
- Hev b 7 to białko podobne do patatyny. Nie jest ono głównym alergenem w przypadku zespołu lateksowo-owocowego. Warto jednak o nim wspomnieć ze względu na możliwe reakcje krzyżowe z białkiem ziemniaka – Sol t 1. [9].
Jak sobie radzić z zespołem lateksowo-owocowym?
Obecnie nie możemy leczyć przyczyny zespołu lateksowo – owocowego. Dlatego w
w przypadku zdiagnozowania tego schorzenia, istnieje kilka kluczowych zaleceń, których należy przestrzegać, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych.
Unikaj lateksu: Zamiast rękawiczek lateksowych, wybierz nitrylowe lub winylowe.
W trakcie wizyt lekarskich lub stomatologicznych, poinformuj o Twojej alergii, aby uniknąć kontaktu z lateksem w trakcie leczenia [10].
- Zwróć uwagę na swoją dietę: Świadomie dbaj o swoje odżywianie, unikając pokarmów, które mogą wywołać u Ciebie reakcje alergiczne.
- Zawsze sprawdzaj etykiety produktów, które spożywasz, aby upewnić się, że nie zawierają składników, na które jesteś uczulony.
- Warto również skonsultować się z alergologiem lub dietetykiem w celu stworzenia diety eliminacyjnej, pozbawionej pokarmów zagrażających życiu i zdrowiu.
- Jeśli jesz w restauracji, nie zapomnij poinformować obsługi o Twojej alergii [10].
W przypadku objawów – reaguj: Kiedy pojawią się łagodne dolegliwości alergiczne takie jak katar, swędzenie czy wysypka, zastosuj leki przeciwhistaminowe. Pamiętaj, aby przestrzegać dawkowania zaleconego przez alergologa. Jeśli zauważysz ciężkie objawy, takie jak trudności w oddychaniu, spadek ciśnienia lub szybkie tętno, niezwłocznie użyj adrenaliny. Natychmiast udaj się na szpitalny oddział ratunkowy lub wezwij karetkę pogotowia.
Podsumowanie
Lateks to surowiec, z którym spotykamy się na co dzień. Choć jest to wytrzymały materiał, może on być niebezpieczny dla zdrowia i życia osób z zespołem lateksowo-owocowym. Osoby podejrzewające u siebie ten syndrom, powinny się skonsultować
z alergologiem w celu postawienia diagnozy. Obecnie nie ma dostępnego leczenia powodu tego schorzenia. Dlatego istotne jest unikanie lateksu, zastosowanie odpowiedniej diety eliminacyjnej. Warto pamiętać, aby szybko reagować, kiedy pojawią się objawy alergiczne stosując leki przeciwhistaminowe lub adrenalinę w przypadku ciężkich objawów.
Weronika Gromek
