Celiakia: choruje co 100 osoba! - Strefa Alergii
Strefa Alergii | Trendy w alergii

Celiakia: choruje co 100 osoba!

/ 5.

Do przeczytania w 5 minut
Celiakia to choroba, która dotyka jedną na sto osób. Skoro jest to tak częsta, to wydawać by się mogło, że nie powinniśmy mieć problemu z jej diagnozowaniem. Otóż badania pokazują inaczej. A czas od wystąpienia pierwszych objawów do rozpoznania jest bardzo istotny. W przypadku celiakii tylko wczesna diagnoza pozwala wprowadzić szybkie leczenie i w efekcie zapobiec powikłaniom, jakie niesie spożywanie glutenu dla organizmu chorego [1].

Diagnoza: celiakia. Ile trzeba na nią czekać w Polsce?

Najnowsze doniesienia pokazały, że w Polsce celiakia u dzieci rozpoznawana jest średnio po 3 latach od wystąpienia pierwszych objawów. Natomiast dorośli czekają na diagnozę już 9 lat. Co ciekawe, czas, który mija od wystąpienia pierwszych objawów do rozpoznania choroby różni się w zależności od ich rodzaju oraz wieku pacjenta. U osób, których głównym objawem była biegunka spowodowana celiakią, czas diagnozy wynosił niemal 5 lat. Z kolei osoby, u których choroba objawiała się anemią, czekały na rozpoznanie nawet ponad 9 lat [1]! Jedną z przyczyn tak długiego czasu diagnozy jest fakt, że celiakia u poszczególnych osób może przebiegać w bardzo różny, czasem wręcz odmienny sposób. Może to opóźnić diagnozę i wdrożenie terapii [2, 3].

Co wiąże się z tak późnym rozpoznaniem celiakii?

Długie oczekiwanie na postawienie diagnozy celiakii i wdrożenie terapii niesie za sobą konsekwencje. Przewlekłe biegunki mogą stać się przyczyną utraty wagi, upośledzonego wchłanianie wapnia i witaminy D. To z kolei może doprowadzić do osteoporozy [4, 5].
Badania wykazały również, że późne rozpoznanie celiakii i brak odpowiedniego leczenia w postaci wprowadzenia rygorystycznej diety bezglutenowej wiąże się z większym współwystępowaniem innych chorób z autoagresji. Należą do nich, między innymi, autoimmunologiczne zapalenie kłębuszków nerkowych czy Zespół Sjögrena [6, 7].
Dlatego, ważna jest wczesna diagnoza celiakii, bo dzięki temu można zminimalizować ryzyko wystąpienia powikłań. Wprowadzenie diety bezglutenowej, najlepiej pod okiem specjalisty dietetyka, pozwala na szybką odbudowę błony śluzowej jelit. Umożliwia też dostarczenie do organizmu niezbędnych składników odżywczych.

Czy zawsze dieta bezglutenowa przynosi uwolnienie od objawów?

kobieta odmawiająca jedzenia białego chleba, celiakia

Dieta bezglutenowa jest najskuteczniejszą i jedyną metodą leczenia chorych na celiakię [8]. Okazuje się jednak, że niektóre osoby pomimo przestrzegania diety odczuwają nadal objawy. Według badań opublikowanych w ubiegłym roku mimo, że prawie wszyscy z badanych pacjentów deklarowali, że ściśle przestrzegają zaleconej diety, wielu z nich wciąż doświadczało uciążliwych objawów schorzenia. W tej grupie pacjentów objawy były odczuwalne średnio jeszcze ponad 2 lata od postawienia diagnozy i wdrożenia terapii. Osoby te najczęściej uskarżały się na wzdęcia czy bóle brzucha [1].

Jak Polska wypada na tle innych krajów w diagnozowaniu celiakii?

Średni czas od pierwszych objawów do postawienia diagnozy, uwzględniając łącznie dzieci i dorosłych w Polsce to prawie 7,5 roku. Jednak w innych krajach sytuacja nie wygląda lepiej. Dla przykładu, według badań Szwajcarzy czekają na diagnozę celiakii podobnie długo [9]. Natomiast Brytyjczycy, nawet dłużej, bo aż ponad 13 lat [10]! Należy przy tym zaznaczyć, że w brytyjskim badaniu większość stanowili dorośli, co mogło spowodować ten dłuższy niż w Polsce i Szwajcarii czas oczekiwania na diagnozę [11].

Czas na wnioski: co można zrobić, żeby było lepiej?

Głównym wnioskiem z analizy badań jest konieczność znalezienia sposobów na skrócenie czasu oczekiwania na diagnozę celiakii w Polsce. Jednym z rozwiązań może być zwiększenie świadomości lekarzy na temat różnorodności objawów i zwiększenie dostępności możliwości diagnostycznych celiakii. Powinno się to przełożyć się na skrócenie czasu oczekiwania pacjentów na diagnozę tej choroby [1].

Więcej o celiakii, jej przyczynach, objawach oraz diagnostyce można przeczytać w artykule

  1. Majsiak, E., et al., Clinical Manifestation and Diagnostic Process of Celiac Disease in Poland—Comparison of Pediatric and Adult Patients in Retrospective Study. Nutrients, 2022. 14(3): p. 491.
  2. Mooney, P.D., et al., Treatment failure in coeliac disease: a practical guide to investigation and treatment of non-responsive and refractory coeliac disease. J Gastrointestin Liver Dis, 2012. 21(2): p. 197-203.
  3. Parzanese, I., et al., Celiac disease: From pathophysiology to treatment. World J Gastrointest Pathophysiol, 2017. 8(2): p. 27-38.
  4. Domsa, E.M., et al., Celiac disease: a multi-faceted medical condition. J Physiol Pharmacol, 2020. 71(1).
  5. Leonard, M.M., et al., Celiac Disease and Nonceliac Gluten Sensitivity: A Review. JAMA, 2017. 318(7): p. 647-656.
  6. Ventura, A., G. Magazzù, and L. Greco, Duration of exposure to gluten and risk for autoimmune disorders in patients with celiac disease. SIGEP Study Group for Autoimmune Disorders in Celiac Disease. Gastroenterology, 1999. 117(2): p. 297-303.
  7. Volta, U., et al., The changing clinical profile of celiac disease: a 15-year experience (1998-2012) in an Italian referral center. BMC Gastroenterol, 2014. 14: p. 194.
  8. Choung, R.S., et al., Effect of a Gluten-free Diet on Quality of Life in Patients With Nonclassical Versus Classical Presentations of Celiac Disease. Journal of Clinical Gastroenterology, 2020. 54(7): p. 620-625.
  9. Vavricka, S.R., et al., Celiac disease diagnosis still significantly delayed – Doctor’s but not patients’ delay responsive for the increased total delay in women. Dig Liver Dis, 2016. 48(10): p. 1148-54.
  10. Majsiak, E., et al., The impact of symptoms on quality of life before and after diagnosis of coeliac disease: the results from a Polish population survey and comparison with the results from the United Kingdom. BMC Gastroenterol, 2021. 21(1): p. 99.
  11. Fuchs, V., et al., Delayed celiac disease diagnosis predisposes to reduced quality of life and incremental use of health care services and medicines: A prospective nationwide study. United European Gastroenterol J, 2018. 6(4): p. 567-575.