Strefa Alergii | Trendy w alergii

Biedronka azjatycka – nieproszony gość

/ 5.

Data publikacji: 2024-11-07
Do przeczytania w 5 minut
Biedronki zawsze przynoszą przyjemne skojarzenia. Nie wydają się nam groźne i nie boimy się brać ich do ręki. Postrzegamy je jako pożyteczne. Zwalczają przecież mszyce. Czy może być więc coś takiego jak alergia na te owady i co ma z nią wspólnego biedronka azjatycka?

Biedronka jaka jest, każdy widzi?

I tak, i nie. Biedronkowate (Coccinellidae) to duża rodzina owadów z rzędu chrząszczy (Coleoptera). Znanych jest około 5 tysięcy gatunków tych owadów. Wszystkie mają owalne, wypukłe ciało osłonięte czerwonymi, żółtymi lub czarnymi pokrywami w kontrastowe kropki (zwykle czarne, żółte lub czerwone). W Polsce rodzimym gatunkiem jest biedronka siedmiokropka. Ostatnio jednak coraz częściej widywana jest biedronka azjatycka.

Biedronka azjatycka

Biedronka siedmiokropka a…

Biedronka siedmiokropka (Coccinella septempunctata) jest czerwona i zawsze ma siedem kropek na okrywie skrzydeł. Jest drapieżnikiem, ale obszar jej zainteresowań skupia się w zasadzie wokół mszyc, które stanowią podstawę jej diety. W hemolimfie larw i dorosłych osobników siedmiokropki znajdują się trujące alakaloidy, jak np. kokcinellina. Natomiast dotąd nie opisano żadnych przypadków istotnego uczulenia po kontakcie z tą wydzieliną owada. Dorosłe osobniki produkują ją w postaci żółtej cieczy o nieprzyjemnym zapachu. Kontakt z kokcinelliną w obrębie śluzówek, spojówki oka lub uszkodzonego naskórka może być przyczyną krótkotrwałego podrażnienia.

W bazie „Allergome” wymieniony jest jeden alergen biedronki siedmiokropki (Coc se). Jest on zaliczany do alergenów wziewnych, które mogą być obecne m.in. w kurzu domowym.

Biedronka azjatycka

…biedronka azjatycka

Inaczej sprawa ma się z biedronką azjatycką (Harmonia axyridis) nazywaną także arlekinem (od angielskiej nazwy Harlequin ladybug). Wielkością jest zbliżona do siedmiokropki, ale zasadniczo różni się od niej zabarwieniem i liczbą kropek. Biedronki azjatyckie mogą być żółte, pomarańczowe, czerwone czy czarne, a kropek na pokrywach skrzydeł może być od 0 do 23. W Polsce jest to gatunek inwazyjny, który stanowi duże zagrożenie, m.in. dla polskich siedmiokropek. Do Europy biedronki azjatyckie sprowadzono jako narzędzie do walki z mszycami, które są jej podstawowym pokarmem. Biedronki azjatyckie to drapieżniki. Chrząszcze te nie tolerują zimna. Dlatego w okresie niskich temperatur chronią się w pomieszczeniach mieszkalnych. Ich kolonie mogą liczyć nawet kilkaset osobników.

Biedronki azjatyckie na oknie

Alergia na biedronkę azjatycką

Opisane są dwa alergeny biedronki azjatyckiej znajdujące się w jej hemolimfie (Har a 1 i Har a 2). Biedronka azjatycka uważana jest za sezonowy alergen wewnątrzdomowy. Przy czym narażenie na alergeny biedronki azjatyckiej jest możliwe zarówno w domu, jak i poza nim. Owad lubi przebywać w różnych środowiskach, głównie na krzewach i drzewach liściastych, ale spotyka się go także w miastach. Największa ekspozycja na alergeny pochodzące z tego owada ma miejsce zimą, gdy biedronka chroni się w domach przed niskimi temperaturami otoczenia. Spotkać można opisy przypadków uczulenia na biedronkę azjatycką zarówno po ugryzieniu, jaki i po ekspozycji na alergeny tego chrząszcza drogą wziewną.

Klinicznie alergia na biedronkę azjatycką manifestować się może zarówno obrzękiem naczynioruchowym w obrębie twarzy, jak i zapaleniem spojówek, alergicznym nieżytem nosa (katarem) czy miejscowymi odczynami w obrębie skóry (jak świąd i/lub wysypka) oraz atakami duszności i astmy. Warto wiedzieć, że ukąszenia biedronek zazwyczaj są niebolesne.

Ciekawostką jest, że alergeny biedronki mogą wywoływać krzyżowe reakcje alergiczne u osób uczulonych na alergeny karaluchów lub innych owadów. Choć jakby się nad tym głębiej zastanowić to nikogo nie powinno to dziwić.

A co, jeśli mam uczulenie na biedronkę azjatycką?

W przypadku alergii na biedronki zaleca się przede wszystkim unikanie kontaktu z tymi owadami. Biedronki w dużej mierze nie są agresywne wobec ludzi. Jak wiele owadów, gryzą tylko wtedy, gdy czują się zagrożone. Zwykle ma to miejsce w sytuacji przypadkowego kontaktu (uciśnięcia, szturchnięcia czy zgniecenia owada).

Jeśli jest to uczulenie wziewne, to ze względu na to, iż alergeny biedronki mogą być obecne w kurzu domowym, można zastosować profilaktykę podobną jak w przypadku alergii na kurz.

Co zrobić, jeśli jednak pechowo doszło do ugryzienia przez biedronkę azjatycką?

Przede wszystkim w pierwszej kolejności koniecznie należy oczyścić skórę w miejscu ukąszenia (do tego wystarczą woda i mydło). Można przetrzeć skórę środkiem odkażającym. Jeśli pojawi się świąd, można zastosować dostępne środki (żel czy spray) stosowane w przypadku ukąszeń przez owady. I obserwować. Jeśli wystąpi poważna reakcja alergiczna, taka jak pokrzywka lub duszność, wówczas oczywiście należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

[1] Paweł Jałoszyński: XIII – Systemy obrony chemicznej chrząszczy. Część IV. Scarabaeoidea – Tenebrionoidea. W: entompl. 2007. (03.07.2022)

[2] Baza Allergome https://www.allergome.org/script/dettaglio.php?id_molecule=6128

[3] http://projekty.gdos.gov.pl/files/artykuly/126866/Harmonia-axyridis_KG_WWW_icon.pdf

[4] Baza Allergome https://www.allergome.org/script/search_step2.php

[5] https://www.mpg.de/7246516/Asian-lady-beetles

[6] Nakazawa T i wsp. Asian ladybugs (Harmonia axyridis): A new seasonal indoor allergen. Journal J Allergy Clin Immunol 2007; 119(2):421-427.

[7] Clark TM i wsp. Cross-reactivity between cockroach and ladybug using the radioallergosorbent test. Ann Allergy Asthma Immunol, 2009;103(5):432-435.

[8] Buczyłko K i wsp. Alergia na owady niebłnkoskrzydłe. Alergia Astma Immunologia, 2015; 20(3):170-177.