Kiedy alergia na pleśnie jest najbardziej uciążliwa?
Pylenie roślin w Polsce rozpoczyna się już w styczniu. Jako pierwsze sezon na pyłki otwierają leszczyna i olsza. Im bliżej lata, tym wyższe jest stężenie cząsteczek w powietrzu. W marcu zaczynają również pylić cis, topola i wierzba, w kwietniu także brzoza, jesion i dąb. Kolejne miesiące upływają pod znakiem dominacji pyłków traw, bylicy, pokrzywy, szczawiu i komosy.
W odróżnieniu od pyłków roślin zarodniki grzybów pleśniowych są obecne w powietrzu niemal przez cały rok, z wyjątkiem mroźnych dni. Badacze szacują, że alergię na pleśnie ma od 20 do 30% chorych na astmę. Natomiast w całej populacji na zarodniki grzybów mikroskopowych reaguje około 6% osób [1].
Za najbardziej uczulające zostały uznane Alternaria i Cladosporium. Według badań ich cząsteczki mogą stanowić nawet do 93% całkowitej liczby zarodników grzybów w powietrzu. Cladosporium i Aleternaria osiągają najwyższe stężenia w powietrzu aż do późnej jesieni[2].
Alergia na pleśnie: Cladosporium
Grzyby spotyka się w przyrodzie powszechnie. Można się z nimi zetknąć na zewnątrz i wewnątrz budynków. Rozwijają się na żywych i martwych tkankach, zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych. Można je znaleźć na spadłych liściach, resztkach roślin, na suszonych owocach czy powierzchni gleby. Bardzo intensywnie rozwijają się również w wilgotnych pomieszczeniach, łazienkach ze słabą wentylacją, lodówkach, ramach okiennych czy w urządzeniach klimatyzacyjnych [3].
Zarodniki Cladosporium należą do najczęściej wykrywanych w powietrzu prawie na całym świecie. Ich wysokie stężenie w atmosferze jest charakterystyczne zwłaszcza w strefie klimatu umiarkowanego.
Cladosporium najlepiej rozwija się w temperaturze od 18 do 28 stopni Celsjusza, ale eksperci podkreślają, że i w niższych temperaturach możliwy jest rozwój grzybni. Dodatkowo, oprócz objawów alergii, niektóre gatunki mogą także wywołać choroby zbóż i warzyw[4].
Alergia na pleśnie: Alternaria
Grzyby z rodzaju Alternaria są równie powszechne w naturze. Najczęściej występują na zewnątrz. Są odpowiedzialne za alergie, ale rówież za wiele chorób dotykających uprawy rolne. Niszczą m.in. uprawy ziemniaków i pomidorów, utrudniają przechowywanie i transport produktów spożywczych. Można się z nimi spotkać także w domach i innych budynkach, zwłaszcza zawilgoconych i niewystarczająco wentylowanych.
Co ciekawe, grzyby z rodziny Alternaria można znaleźć też w archiwach, muzeach, bibliotekach, kompostowniach czy garbarniach [5]. Najlepsza temperatura do wzrostu zarodników Alternaria wynosi od 22 do 28 stopni Celsjusza. Przy temperaturze poniżej zera niemal nie występują w atmosferze. Zarodniki grzybów z tej rodziny są najczęściej odpowiedzialne za alergiczny nieżyt nosa i astmę [6].
Objawy i diagnozowanie
Alergia na grzyby pleśniowe może dawać objawy zarówno ze strony układu oddechowego, narządu wzroku, skóry, jak i układu pokarmowego [7]. Lekarze podkreślają, że ze względu na powszechność występowania zarodniki grzybów mogą być przyczyną poważnych reakcji alergicznych, ze wstrząsem anafilaktycznym włącznie [8].
Diagnozowanie alergii rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego. Uczulenie na grzyby można podejrzewać, gdy dochodzi do nasilenia objawów astmy, nieżytu nosa czy atopowego zapalenia skóry. Pacjenci zgłaszają też objawy pseudogrypowe, czyli znużenie, chrypkę, stany depresyjne. Objawy alergii na pleśnie mogą się też nasilić po leczeniu antybiotykami, w trakcie infekcji grzybiczych oraz po spożyciu pokarmów i napojów zawierających alergeny grzybów, takich jak:
- domowe wino,
- szampan,
- piwo,
- sery z niebieską pleśnią,
- świeże ciasta drożdżowe,
- przechowywane w chłodniach owoce i warzywa,
- pleśniejące jarzyny,
- pieczywo.
Nasilenie objawów może wystąpić także u osób przebywających na terenach podmokłych, w zawilgoconych pomieszczeniach, magazynach, u osób pracujących na fermach zwierzęcych, w ogrodzie czy przy zbiorze owoców [9].
Lekarz, który podejrzewa alergię na grzyby pleśniowe, zleca przeprowadzenie testów skórnych i/lub testów z krwi. W badaniach z krwi oznaczane są swoiste przeciwciała IgE wytwarzane przeciw alergenom grzybów pleśniowych.
Jak leczyć alergię na pleśnie?
Zgodnie ze standardami ustalonymi przez ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego pierwszym krokiem powinna być identyfikacja uczulającego czynnika i eliminacja go z otoczenia chorego. Osoby uczulone na alergeny grzybów powinny, w miarę możliwości, unikać prac w ogrodzie, grabienia liści czy koszenia trawy. Nie powinny również przebywać w miejscach, w których pleśnie intensywnie się rozwijają, np. w drewnianych domkach letniskowych, piwnicach, pralniach, krytych basenach[10].
W przypadku zaostrzenia objawów alergii chorzy przyjmują leki antyhistaminowe i przeciwzapalne glikortykosteroidy w postaci preparatów wziewnych, donosowych czy maści.
W przypadku pacjentów z alergią na Cladosporium i Alternaria lekarze mogą również zalecić immunoterapię swoistą. Polega ona na długotrwałym podawaniu szczepionki z alergenami. Z czasem lekarz zwiększa dawkę uczulających substancji w preparacie aż do osiągnięcia tolerancji, w tym przypadku na zarodniki grzybów pleśniowych.
Przy czym specjaliści podkreślają, że w przypadku alergii na grzyby immunoterapia nie jest łatwa i nie we wszystkich przypadkach może dać zadowalające efekty [11, 12].
_________________________________________________
Aktualizacja artykułu: 31.07.2025
Publikacja artykułu: 21.07.2021
