Od gorączki siennej do alergicznego nieżytu nosa
Alergia nie bez przyczyny nazywana jest epidemią XXI wieku. Według różnych źródeł, choruje na nią już od 25 nawet do 40 proc. społeczeństwa [1,2]. W ciągu najbliższych lat liczba alergików jeszcze może się zwiększyć. Wśród najczęstszych chorób alergicznych prym wiedzie alergiczny nieżyt nosa (ANN), popularnie nazywany katarem alergicznym. Zmaga się z nim nawet do 25 proc. mieszkańców naszego kraju [2].
Okazuje się jednak, że ANN wcale nie pojawił się w ostatnim czasie. Znany był już w XIX wieku, kiedy angielski lekarz John Bostock, po raz pierwszy nazwał tę jednostkę chorobową „katarem siennym” [3]. W tej chwili alergiczny nieżyt nosa jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza specjalisty. Co ciekawe, Polska na tle innych europejskich krajów, znajduje się w czołówce pod względem liczby chorych na ANN [4].
Co to jest alergiczny nieżyt nosa i jak się objawia?
Zacznijmy jednak od początku. Czym właściwie jest ANN? Nazywamy tak stan zapalny śluzówek nosa i zatok przynosowych. Wywołują go powszechnie występujące alergeny wziewne. Natomiast niektórzy pacjenci z alergią na pyłki mogą mieć także objawy ANN po kontakcie z alergenami pokarmowymi [5].
Do najczęstszych objawów alergicznego nieżytu nosa zaliczamy:
- kichanie,
- świąd i zaczerwienienie nosa,
- zatkanie nosa,
- wodnisty wyciek
Często alergiczny nieżyt nosa daje także objawy ze strony oczu. U osób uczulonych może więc występować:
- łzawienie, zaczerwienienie spojówek
- świąd i obrzęk powiek [5].
ANN mogą również towarzyszyć zmiany skórne, objawy alergii pokarmowej, a nawet zespół alergii jamy ustnej (OAS). Ich występowanie jest najczęściej spowodowane reakcjami krzyżowymi. Zachodzą one w przypadku uczulających białek o podobnej budowie. Jeśli ich podobieństwo przekroczy 80 proc., wówczas wystąpienie reakcji krzyżowej staje się bardzo prawdopodobne. [7].
Jak klasyfikujemy ANN?
Alergiczny nieżyt nosa może występować w postaci okresowej i przewlekłej. Okresowy trwa mniej niż 4 dni w tygodniu przez około cztery tygodnie. O przewlekłym ANN mówimy, gdy objawy utrzymują się dłużej niż w postaci okresowej [6].
Alergiczny nieżyt nosa możemy klasyfikować również ze względu na nasilenie objawów. W postaci łagodnej symptomy choroby nie są na tyle dokuczliwe, żeby wpływały na codzienne funkcjonowanie pacjenta, zaburzały koncentrację czy utrudniały uczenie się. Gorzej, jeśli wystąpi postać umiarkowana lub ciężka. W obu przypadkach objawy ANN są już na tyle uciążliwe, że wpływają na jakość życia pacjenta. Mogą zaburzać sen, utrudniać naukę, uprawianie sportu, ograniczać kontakty społeczne[6].
Jakie alergeny najczęściej wywołują ANN?
U chorych z ANN testy potwierdzają głównie uczulenie na alergeny wziewne. Najczęściej są to roztocze kurzu domowego – dodatnie wyniki u ponad 23 proc. osób z ANN. Niewiele ustępują im alergeny traw (21,3 proc.) i bylicy (16,1 proc.). Wśród drzew, objawy ANN najczęściej wywołują alergeny brzozy (14,9 proc.), leszczyny i olchy (po 11 proc.). Na alergiczny nieżyt nosa chorują również osoby uczulone na kota (od 9 do 11 proc.) [2].
Zdarza się również, że objawy ANN wywołują alergeny pokarmowe lub zawodowe (np. lateks). Takie przypadki nie są jednak zbyt częste. Nie bez znaczenia dla nasilenia objawów ANN jest również zanieczyszczenie powietrza [3].
ANN a astma oskrzelowa
Alergiczny nieżyt nosa często współwystępuje z astmą. Według badań, nawet 85 proc. osób z astmą ma stwierdzony również ANN. Co ciekawe jednak, tylko 20–30 proc. pacjentów z alergicznym nieżytem nosa ma także zdiagnozowaną astmę [2]. Czy te dwie choroby wpływają na siebie? Tak. ANN może być przyczyną zaostrzeń innych chorób dróg oddechowych, w tym właśnie astmy [3].
W bardzo szerokim badaniu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) specjaliści udowodnili również, że alergiczny nieżyt nosa jest najsilniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju astmy. Okazało się, że ANN może zwiększyć nawet 4-8 krotnie ryzyko jej wystąpienia. Co więcej, nieleczony prowadzi do rozwoju astmy i jej częstych zaostrzeń [8]. Stąd niezwykle istotne jest właściwe podejście do teju choroby i dobór odpowiedniej terapii.
W jaki sposób leczyć alergiczny nieżyt nosa?
Leczenie ANN często przysparza wielu problemów. Kluczowa jest diagnoza i ustalenie czynnika uczulającego. Podobnie jak w innych chorobach alergicznych, rozpoznanie ANN rozpocznie dokładny wywiad lekarski. Specjalista poprzez zadawane pacjentowi pytania będzie szukał związku pomiędzy występującymi objawami, a oddziaływaniem konkretnych alergenów [9].
Następnie może skierować pacjenta na testy alergiczne (punktowe testy skórne, testy z krwi), które potwierdzą uczulenie na wybrane alergeny. Co dalej?
- Po ustaleniu czynnika uczulającego, czyli wywołującego alergiczny nieżyt nosa, pacjent, w miarę możliwości, powinien go unikać.
- Specjaliści kładą również nacisk w obowiązujących standardach postępowania przy ANN na edukację pacjenta, jego rodziny oraz otoczenia.
- Niezwykle istotne jest także zastosowanie immunoterapii, czyli odczulania. Do tego typu terapii pacjenta zawsze kwalifikuje lekarz i ją nadzoruje.
- Podawanie odpowiednich leków, które zmniejszą objawy i poprawią komfort życia chorego [10].
Więcej o leczeniu alergicznego nieżytu nosa przeczytasz tutaj:
Agnieszka Kalinowska
