Co łączy Królewnę Śnieżkę z alergią na jabłko
Myślę, że się nie pomylę jeśli uznam, że wszyscy znają bajkę o Królewnie Śnieżce. Dzieci płaczą, gdy główna bohaterka pada nieprzytomna na ziemię po tym jak ugryzła kęs jabłka, które podarowała jej zła macocha. Podobno jabłko było zatrute. Jednak Królewna nie umarła. Z głębokiego letargu zbudził ją pocałunek księcia. Zawsze mnie zastanawiało, co to mogła być za trucizna.
- A jeśli to nie była trucizna tylko silna reakcja alergiczna na jabłko?
Alternatywna wersja bajki o Królewnie Śnieżce mogłaby być znacznie mniej romantyczna. Oto zła macocha wiedząc o silnej alergii Królewny na jabłko, której sama Królewna jakoś nie jest świadoma, podaje jej ten apetyczny owoc. Łakoma Królewna zabiera owoc i chcąc zachować go tylko dla siebie, szybkim truchtem odbiega na bok, gdzie odgryza kęs i pada na ziemię nieprzytomna na skutek silnej reakcji alergicznej. Krasnoludki rozpaczają, ale nie tracą zimnej krwi i wzywają Zespół Ratunkowy, podejmując jednocześnie akcję resuscytacyjną. W odpowiedzi na wezwanie zjawia się książę na białym koniu (koń w bajkach zawsze jest biały) i w ostatniej chwili podaje Królewnie adrenalinę. A potem, jak to w bajkach bywa, żyli długo i szczęśliwie pilnując, aby Królewna nie jadła więcej jabłek.
- Czy coś takiego byłoby możliwe? Może tak – może nie. Odpowiedź kryje w sobie jabłko.
Alergeny jabłka – najważniejszy
W jabłku (Malus domestica) znajduje się pięć mniej lub bardziej klinicznie istotnych alergenów: Mal d 1, Mal d 2, Mal d 3, Mal d 4, Mal d IFR. Pierwsze cztery są uznawane za najbardziej istotne z klinicznego punktu widzenia.
- Mal d 1 jest to alergen główny jabłka. Należy do grupy reagujących krzyżówo białek z rodziny PR-10. Są to białka systemu obronnego roślin. Cząsteczka Mal d 1 jest bardzo zbliżona w budowie do głównego alergenu brzozy Bet v1. Uczulenie na Mal d 1 jest częste głównie u osób z alergią pierwotną na pyłek brzozy. Klinicznie objawia się zwykle zespołem alergii jamy ustnej. Warto wiedzieć, że białka PR-10 są wrażliwe na temperaturę. Gotowanie lub pieczenie zmniejsza ich zdolność do wywoływania objawów alergii.
Jak to się ma do Królewny Śnieżki?
Alternatywna wersja bajki o Królewnie Śnieżce jest możliwa, szczególnie jeśli akcja ma miejsce w rejonie Morza Śródziemnego. Zwiększa to prawdopodobieństwo, że nasza bohaterka jest uczulona na białka LTP, w tym Pru p 3 brzoskwini. Wówczas rzeczywiście mogłaby doznać ciężkiej reakcji alergicznej gryząc jabłko, zważywszy, iż wcześniej wykonała wysiłek fizyczny odbiegając z nim na bok. Co w tej sytuacji ma zrobić Królewna, żeby żyć długo i szczęśliwie? Czy będzie bezpieczna jeśli nie będzie jadła jabłek? Nie do końca. Białka LTP mają to do siebie, że są skłonne wywoływać reakcje krzyżowe (zwane zespołem LTP), ale tu, aby mieć pewność musielibyśmy sprawdzić na co tak naprawdę uczulona jest Królewna.
Alergia na jabłko
Jest pewna grupa osób, dla których jabłko to prawdziwie zakazany owoc.
Zasadniczo w Polsce alergia na jabłka nie stanowi znacznego problemu przyjmując raczej formę łagodną. U zdecydowanej większości „jabłkowych” alergików uczulenie to wyraża się w formie zespołu alergii jamy ustnej (oral allery syndrome; OAS) i jest związane z pierwotnym uczuleniem na alergen pyłku brzozy Bet v 1.
Znacznie mniej szczęścia, jeśli chodzi o alergię na jabłka, mają mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego. Jak się okazuje w tym rejonie dominuje uczulenie na Mal d 3 należące do białek nsLTP, co jest związane z częstą na tym obszarze alergią na alergen Pru p 3 brzoskwini, należący do tej samej grupy białek. W tym przypadku niestety alergia na jabłko może powodować ciężkie reakcje anafilaktyczne.
Alergeny mniejsze
- Mal d 2 jest to alergen mniejszy jabłka. Należy do rodziny białek taumatynopodobnych (TLP). Są to białka systemu obronnego roślin grupy PR-5. Białka TLP charakteryzują się znaczną odpornością na działanie wysokiej temperatury, zmiany pH środowiska i trawienie. Gotowanie czy pieczenie jabłek nie będzie zmieniało struktury tego alergenu. Mogą wywoływać zarówno objawy zespołu alergii jamy ustnej jak i ciężkie reakcje anafilaktyczne. Uczulenie na Mal d 2 jest rzadkie.
- Mal d 3 jest to alergen mniejszy jabłka. Należy do rodziny niespecyficznych białek transportujących lipidy (nsLTP). Białka nsLTP są odporne na działanie temperatury i enzymów trawiennych. Mogą wywoływać zarówno lekkie objawy alergii w obrębie jamy ustnej jak i ciężkie reakcje anafilaktyczne zarówno po surowej jak i gotowanej żywności. Najwyższe stężenia nsLTP stwierdza się w skórce owoców. Obranie owocu pozwala zmniejszyć ryzyko reakcji alergicznej. Białka LTP występują w owocach z rodziny Rosaceae (szczególnie morela, wiśnia, śliwka) oraz kasztan jadalny, kapusta, orzech włoski, sałata, orzeszki ziemne i winogrona. U osób uczulonych na nsLTP (szczególnie Pru p 3 brzoskwini) możliwe są reakcje po różnych owocach i warzywach zawierających te białka. Aby wywołać reakcję często konieczna jest obecność tzw. kofaktora (np. wysiłku fizycznego).
- Mal d 4 jest to alergen mniejszy jabłka należący do grupy profilin, które są obecne we wszystkich komórkach eukariotycznych. Te wszędobylskie białka są bardzo wrażliwe na działanie wysokiej temperatury i trawienie. Można się ich łatwo pozbyć poddając jabłko obróbce termicznej (gotowanie lub pieczenie). Klinicznie uczulenie na profiliny alergenów pokarmowych manifestuje się zespołem alergii jamy ustnej, reakcje systemowe są bardzo rzadkie. Zwykle wiąże się z pierwotnym uczuleniem na pyłki traw (Phl p 12) lub brzozy (Bet v 2).
