Kazeina – co o niej wiemy?
Molekuła Bos d 8, czyli kazeina jest głównym alergenem mleka. Stanowi aż 80% jego białek a w 100 ml mleka są jej aż 3 gramy. Odpowiada również za przechowywanie oraz transport wapnia i fosforanów w mleku. Ponadto nadaje mu biały kolor.
Jako białko termostabilne jest odporna na działanie wysokich temperatur i enzymów trawiennych. Może więc być potencjalnym źródłem reakcji alergicznej po spożyciu mleka w każdej postaci [1].
Źródła występowania kazeiny
Jest alergenem głównym mleka i najważniejszym alergenem sera. Szczególną uwagę należy zwrócić na mniej oczywiste produkty, w których kazeina również może występować. Wśród nich można wymienić:
- pieczywo,
- produkty garmażeryjne,
- piwo,
- wódkę,
- ocet.
Stosuje się ją również jako dodatek do przetworów mięsnych (wędlin, parówek, kiełbas, pasztetów), zup, płatków śniadaniowych, batonów czy chipsów [1]. Niewielkie ilości alergenu mogą znajdować się także w kredzie, rękawiczkach lateksowych oraz zasypkach dermatologicznych [2].
Alergia na kazeinę
Molekuła Bos d 8 uczula ok. 72% osób z alergią na białko mleka krowiego. Alergia na kazeinę jest najczęściej uczuleniem, na które dzieci wraz z wiekiem nie nabiorą tolerancji (w odróżnieniu do pozostałych białek mleka krowiego). Jej objawy będą towarzyszyły pacjentowi przez długi czas [3].
Molekuła Bos d 8 wykazuje wysokie podobieństwo, m.in. z kazeinami mleka koziego i owczego. Oznacza to, że może wystąpić silna reakcja krzyżowa pomiędzy powyższymi produktami. Odsetek chorych reagujących na nią to aż 90%! Dlatego nie zalecane jest zastępowanie mleka krowiego kozim i owczym. Osoby z alergią na kazeinę nie powinny również spożywać napojów sojowych, ponieważ białko tej rośliny także wchodzi w reakcje krzyżowe z kazeiną [4].
Objawy alergii na kazeinę
Alergia na kazeinę może powodować objawy ze strony układu pokarmowego, oddechowego i skóry. Najbardziej niebezpiecznym z możliwych powikłań jest wstrząs anafilaktyczny. Czym jest anafilaksja? Jest to uogólniona i natychmiastowa reakcja organizmu wywołana konkretnym bodźcem, w tym przypadku kazeiną. W literaturze opisywane są także reakcje anafilaktyczne występujące od kilku do kilkudziesięciu godzin po kontakcie z alergenem. Dane statystyczne wskazują też na występowanie anafilaksji u 10-28% dzieci z ciężkimi postaciami alergii na kazeinę. Najcięższą postacią anafilaksji jest wstrząs anafilaktyczny. Objawia się m.in.: bladością skóry pokrytej potem, słabo wyczuwalnym tętnem, spadkiem ciśnienia tętniczego, utratą przytomności [5, 6].
Jaki rodzaj leczenia zastosować?
Najskuteczniejszym działaniem w tym przypadku jest stosowanie diety eliminacyjnej. Należy więc zaprzestać spożywania nabiału oraz produktów zawierających nawet śladowe ilości kazeiny. Dietę można wprowadzić dopiero po potwierdzonej diagnozie. Wyeliminowanie produktów zawierających kazeinę bez konsultacji z lekarzem może doprowadzić do opóźnienia diagnozy oraz zaburzenia rozwoju tolerancji na dany alergen [4].
Informacje na temat immunoterapii, tzw. odczulania, na mleko krowie są nadal nieliczne i pozostawiają wiele wątpliwości [6]. Natomiast wskazują, że efekty immunoterapii często są nietrwałe oraz obciążone skutkami ubocznymi [4].
Praktyczne wskazówki
W przypadku zdiagnozowanej alergii na kazeinę warto poznać zasady udzielania pierwszej pomocy przy wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego. Więcej w artykule Anafilaksja, czyli wyścig z czasem.
Ponadto warto wdrożyć następujące zasady profilaktyki, które mają na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia wstrząsu:
- Eliminacja z diety alergenów, które mogą być potencjalnym czynnikiem wywołującym wstrząs. Należy pamiętać o reakcjach krzyżowych!
- Nauczenie pacjenta oraz jego rodziny rozpoznawania objawów wstrząsu oraz zasad pierwszej pomocy.
- Wyposażenie się w bransoletkę, paszport anafilaksji, które umożliwią szybszą identyfikację stanu nagłego.
- Przekazanie pisemnej informacji nauczycielom, współpracownikom o możliwości zaistnienia sytuacji zagrożenia życia.
- Wyposażenie chorego w zestaw ratunkowy – adrenalinę w automatycznym wstrzykiwaczu lub ampułko-strzykawce w raz z instrukcją jej stosowania [5].
Wskazówki są jedynie drogowskazem w codziennym postępowaniu chorego. W celu opracowania pełnego planu diagnostyki, leczenia oraz codziennego funkcjonowania należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.
Weronika Borkowska
