Jakie są rodzaje roztoczy?
Roztocze należą do gromady pajęczaków i stanowią grupę bardzo, obejmującą około 30 000 gatunków. Zgrupowane są w liczne rodziny. Natomiast w praktyce, z punktu widzenia pacjenta i lekarza, dzielimy je na roztocze kurzu domowego, spichrzowe oraz inne.
Gdzie możemy znaleźć roztocze kurzu domowego?
Można je znaleźć praktycznie wszędzie: w glebie, wodzie, na roślinach czy w kurzu domowym. Z punktu widzenia alergologa największe znaczenie mają te obecne w kurzu domowym. Należą do nich: Dermatophagoides pteronyssinus, Dermatophagoides farinae i Euroglyphus maynei oraz te, które mogą znajdować się w mące. Wśród nich warto wymienić Acarus siro, Lepidoglyphus destructor, Tyrophagus putrescentiae i Blomia tropicalis. Najwięcej roztoczy kurzu domowego znajduje się w materacach, poduszkach, kocach czy kołdrach. Ekspozycja na roztocze spichrzowe związana jest przede wszystkim z miejscem pracy pracowników przemysłu spożywczego, np. piekarzy.
Czy da się uciec od roztoczy?
Roztocze spotykane są na całym świecie, chociaż w niektórych regionach jest ich mniej, a w innych więcej. Najwięcej roztoczy kurzu domowego spotyka się w klimacie ciepłym i wilgotnym. Roztocze kurzu domowego bardzo słabo namnażają się w suchym i zimnym klimacie. Stąd miejscowości położone powyżej 1500 metrów n.p.m. uważamy za wolne od tych organizmów. Podobnie sytuacja wygląda w okolicach podbiegunowych. Aczkolwiek poprawa warunków życia wraz z klimatyzowaniem pomieszczeń mieszkalnych może wpłynąć na rozwój roztoczy nawet w tych regionach.
Alergia na roztocze kurzu domowego – jakie daje objawy?
Alergia na roztocze kurzu domowego manifestuje się najczęściej objawami nieżytu nosa: kichaniem, swędzeniem, nadmierną produkcją wydzieliny oraz blokadami nosa. Rzadziej niż w innych alergiach wziewnych spotyka się objawy zapalenia spojówek, takie jak pieczenie oczu czy łzawienie. Uczulenie na te pajęczaki jest najsilniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju astmy. Dlatego u chorych mogą pojawiać się objawy takie jak duszność, kaszel czy świszczący oddech. Uczulenie na roztocze kurzu domowego spotyka się również często u chorych na atopowe zapalenie skóry. U tych osób ekspozycja może nasilać świąd oraz utrudniać gojenie się zmian skórnych lub nawet być ich przyczyną.
Jak pozbyć się roztoczy z naszego otoczenia?
Szereg metod może prowadzić do ograniczenia ekspozycji na roztocze kurzu domowego. Możemy je podzielić na metody fizyczne i chemiczne.
W tej pierwszej grupie znajdują się metody opierające się na wytwarzaniu barier między organizmem człowieka a źródłami roztoczy. Polegają one także na zmniejszaniu namnażania roztoczy poprzez stworzenie niekorzystnych warunków środowiskowych czy też usuwanie obecnych w powietrzu alergenów. Do metod barierowych zaliczamy głównie używanie pościeli przeciwalergicznej, która nie przepuszcza cząstek zawierających alergeny roztoczy.
Metody ograniczające populację roztoczy w domach polegają na:
- redukcji wilgotności powietrza poniżej 55% (najlepiej poniżej 45%),
- usuwaniu potencjalnych miejsc rozwoju roztoczy (tj. niepotrzebnych dywanów, wykładzin czy zasłon),
- praniu w temperaturze powyżej 60 st. C,
- mrożeniu poduszek, kołder, materacy czy pluszowych zabawek.
Jeśli chodzi o usuwanie alergenów z naszego środowiska, pomocne jest częste odkurzanie przy użyciu odkurzaczy wyposażonych w specjalne filtry i/lub stosowanie filtrów HEPA. Zmiana klimatu z wilgotnego i ciepłego na zimny i suchy (np. wyjazd w góry) również powoduje zmniejszenie ekspozycji na alergeny roztoczy.
Stosowanie środków chemicznych o działaniu roztoczobójczym może pomóc w zmniejszeniu ilości roztoczy w miejscach, które trudno poddać działaniu czynników fizycznych (chodzi m.in. o wersalki, tapczany, wykładziny podłogowe). Zwykle zaleca się kompleksowe stosowanie kilku metod. Całkowite usunięcie roztoczy z naszego środowiska wydaje się jednak mało prawdopodobne.
U chorych uczulonych na roztocze kurzu domowego dobre efekty daje immunoterapia alergenowa.
Czy roztocza wywołują reakcje krzyżowe?
Roztocze kurzu domowego zawierają również białka, które nie są swoiste dla danego gatunku czy rodzaju zwierząt. Chorzy uczuleni na roztocze kurzu domowego, których organizm wytwarza przeciwciała IgE wobec takich białek, wykazują objawy kliniczne po ekspozycji na inne, często odległe filogenetycznie organizmy.
Przykładem może być uczulenie na tropomiozynę – białko które jest obecne w roztoczach, ale również w innych organizmach żywych. Szczególnie dużym podobieństwem cechuje się tropomiozyna roztoczy i krewetek czy homarów. Dlatego też u osób uczulonych na roztocze kurzu domowego, które wytwarzają IgE wobec tropomiozyny, dochodzi do reakcji anafilaktycznych po spożyciu owoców morza, np. krewetek. Mogą również występować reakcje alergiczne po zjedzeniu mięsa zawierającego nicienie czy po ekspozycji na białka karaluchów.
Warto zwrócić uwagę, że uczulenie na białka roztoczy kurzu domowego może powodować krzyżowe reakcje po ekspozycji na roztocze spichrzowe. Możliwa jest także reakcja odwrotna, gdy osoba nabywająca uczulenie na jedno z roztoczy spichrzowych, może wykazywać reakcje uczuleniowe na roztocze kurzu domowego.
________________________________
Zaktualizowano: 6.11.2024
Opublikowano: 11 stycznia 2022
