Źródła pleśni w naszym otoczeniu
Pleśń to rodzaj mikrogrzybów, których budowa ma postać strzępek. W naszym środowisku można znaleźć wiele rodzajów tych mikroorganizmów. Wśród nich wyliczamy, między innymi: Penicillium, Aspergillus, Alternaria, Cladosporium. Pleśnie rozwijają się w wilgotnych i ciepłych miejscach. Dlatego nasze domy stanowią dla nich idealne miejsce. Wilgoć to istotny czynnik przyspieszającym rozwój pleśni. Pomaga w rozmnażaniu się i rozprzestrzenianiu zarodników. Im większa wilgotność, tym wyższe ryzyko rozwoju pleśni. W naszych domach, najbardziej narażone na pojawienie się mikrogrzybów są łazienki oraz kuchnie. Żeby więc ograniczyć rozwój pleśni, musimy zadbać o prawidłową wilgotność w domu, którą osiągniemy dzięki, między innymi właściwej wentylacji pomieszczeń.
Alternaria alternata to jeden z rodzajów pleśni, który może rozwijać się w naszych domach i na zewnątrz. Naukowcy zauważyli, że często pojawia się w słabo wentylowanych budynkach. Alergeny pleśni utrzymują się w wielu miejscach publicznych: muzeach, bibliotekach, kompostowniach czy garbarniach [1]. Wysokie stężenie alergenów Alternaria alternata występuje późnym latem oraz jesienią. Dzieje się tak, ponieważ pleśnie preferują wilgotne i dość ciepłe warunki. Świadomość alergii na ten gatunek jest istotna, dlatego że alergeny Alternaria alternata mogą przyczynić się do wystąpienia ciężkiej astmy [2].
Alergia na Alternaria alternata
Uczulenie na ten gatunek pleśni może mieć nawet 3,5% Polaków [3]. Pacjenci odczuwają głównie dolegliwości ze strony układu oddechowego. Dzieje się tak, ponieważ cząsteczki pleśni najczęściej dostają się do organizmu we wdychanym powietrzu.
Najczęściej osoby z alergią na ten rodzaj pleśni cierpią z powodu tzw. alergicznego nieżytu nosa, który charakteryzuje się:
- kichaniem,
- wodnistym katarem,
- kaszlem,
- świądem okolicy nosa oraz oczu [4].
Natomiast w poważniejszych przypadkach u pacjentów może rozwinąć się astma. Osoby uczulone na pleśń Alternaria alternata są narażone na duże ryzyko zachorowania na astmę ciężką oraz występowania jej zaostrzeń [2]. Choroba ta wymaga zastosowania odpowiednich leków i regularnych kontroli u lekarza.
Najczęstszym objawem astmy jest kaszel, który może pojawić się w ciągu dnia i nocy. Pacjenci zmagają się z trudnościami w oddychaniu, dusznością, a nawet bólem w klatce piersiowej. Mogą wystąpić również świsty, kaszel czy pogorszenie tolerancji wysiłku fizycznego [5]. Do nasilenie objawów astmy dochodzi w wyniku kontaktu z alergenami, a także podczas infekcji. Pacjenci mogą też odczuwać pogorszenie stanu zdrowia po wysiłku, a także gdy są narażeni na dym papierosowy lub inne zanieczyszczenia powietrza [5].
Metody diagnozowania alergii na pleśnie
Jeżeli podejrzewasz, że zmagasz się z objawami alergii na pleśnie, to skonsultuj się z alergologiem. W celu znalezienia przyczyny Twoich objawów, lekarz przeprowadzi wywiad medyczny oraz zleci testy alergologiczne. Jednym z przydatnych badań używanych do postawienia dokładnej diagnozy jest diagnostyka molekularna alergii. Pozwala ona określić, na jakie dokładnie białka jest uczulony pacjent. Ponadto zastosowanie tej metody pomaga ustalić możliwe reakcje krzyżowe, a także wybrać odpowiednie leczenie [6].
Alergeny pleśni Alternaria alternata
Do tej pory zidentyfikowano 17 alergenów Alternaria alternata. Natomiast w dostępnych testach diagnostyki molekularnej alergii można wykryć dwa kluczowe alergeny: Alt a 1 i Alt a 6.
- Alt a 1 to białko należące do rodziny glikoprotein. Jest to alergen główny oraz marker pierwotnego uczulenia na Alternaria alternata. Uczula około 80% pacjentów z alergią na ten gatunek pleśni [1]. Naukowcy zaobserwowali silny związek pomiędzy uczuleniem na Alt a 1 i obecnością alergicznego nieżytu nosa oraz astmy [2]. W przypadku wykrycia we krwi przeciwciał wobec Alt a 1 lekarz może zaproponować pacjentowi immunoterapię.
- Alt a 6 to białko należące do grupy enolaz. Naukowcy uważają, że Alt a 6 to panalergen, czyli taki alergen, który występują w środowisku bardzo często [7]. Dodatkowo może reagować krzyżowo z alergenami innych gatunków pleśni, a także z pyłkami traw czy lateksem (Hev b 6).
Jak sobie radzić z alergią na pleśnie?
W przypadku pojawienia się łagodnych objawów alergii na pleśń należy zastosować leczenie farmakologiczne w postaci leków przeciwhistaminowych. Natomiast w przypadku astmy powinniśmy codziennie przyjmować leki kontrolujące przebieg choroby. W sytuacji zaostrzeń należy zastosować leki rozszerzające oskrzela w celu przerwania napadu.
Opisane leczenie farmakologiczne ma na celu przede wszystkim łagodzenie objawów, a nie eliminację przyczyny. Skuteczną metodą leczenia przyczyny alergii na pleśń, w tym na Alternaria alternata, jest immunoterapia (potocznie nazywana odczulaniem). Terapia polega na wielokrotnym podawaniu małych dawek alergenu, aby organizm wytworzył tolerancję na uczulające białko. Proces leczenia jest długotrwały i zajmuje od 3 do 5 lat.
W okresie największego stężenia pleśni w powietrzu, czyli pod koniec lata i jesienią, alergia na Alternaria może się nasilać. Dolegliwości również mogą dokuczać pacjentom, gdy przebywają w miejscach o dużej wilgotności. Dlatego tak ważne, poza odpowiednim leczeniem, jest stosowanie profilaktyki. Pomaga ona w zapobieganiu reakcjom alergicznym związanym z pleśnią i zwiększa komfort życia wśród chorych.
- Aby zapobiec objawom alergii na pleśnie, warto zadbać o zachowanie czystości. Wskazane jest kontrolowanie poziomu wilgotności i utrzymanie jej na poziomie około 30–50%.
- Warto zwrócić uwagę na pomieszczenia takie jak łazienka czy kuchnia, gdzie panuje wyższa wilgoć.
- Należy zadbać również o poprawną wentylację. Pomoże w tym regularne wietrzenie pomieszczeń, a także korzystanie z wentylatorów lub klimatyzacji z filtrem przeciwpleśniowym.
Podsumowanie
Alternaria alternata to rodzaj pleśni, która może wywoływać poważne reakcje alergiczne. Najwyższe stężenia pyłków przypadają na koniec lata i jesień, wtedy też nasilają się objawy u alergików. Warto udać się do lekarza, jeżeli w tym okresie dokucza nam alergia. Po przeprowadzeniu diagnostyki alergolog zaproponuje odpowiednie leczenie. Poza terapią farmakologiczną warto zadbać o czystość w naszych domach, a także ograniczyć wilgotność. Odpowiednie leczenie oraz profilaktyka mogą znacznie poprawić jakość życia osób dotkniętych alergią na pleśnie.
Weronika Gromek
