Wełna w kontakcie ze skórą
Alergia na wełnę wydaje się oczywistą diagnozą, gdy skóra źle reaguje na kontakt z tym materiałem. Odzież wełniana uchodzi za niewygodną – kłującą i powodującą uporczywy świąd [1]. Lekarze często zalecają unikanie wełny pacjentom z atopowym zapaleniem skóry (AZS), by nie doszło u nich do nasilenia zmian zapalnych. Przyjmuje się, że jest to alergen odpowiadający za niektóre przypadki alergii kontaktowej [1,2]. W australijskim badaniu konsumenckim aż 9% respondentów stwierdziło, że nie nosi ubrań z tego materiału ze względu na zdiagnozowaną alergię na wełnę [1].
Udowodniono jednak, że uczucie swędzenia czy kłucia skóry po kontakcie z wełną może wynikać wyłącznie ze struktury samego włókna, szczególnie grubego (o średnicy > 30–32 µm). Krótkie, grube włókna są mniej podatne na wyginanie w kontakcie ze skórą. Dlatego wytwarzają siłę wystarczającą do aktywacji neuronów odpowiedzialnych za powstawanie świądu [1]. Jest to właściwość wspólna dla wielu typów włókien, a nie charakterystyczna dla wełny [1].
Ultracienkiej wełny merynosów w ogóle nie uważa się za drażniącą – a wręcz przeciwnie [1]. Istnieją badania potwierdzające, że noszenie takiej wełny istotnie zmniejsza nasilenie objawów AZS [1,4].
Trzeba przy tym podkreślić, że na dyskomfort towarzyszący kontaktowi skóry z wełną wpływają dodatkowe czynniki, jak np.:
- konstrukcja przędzy i całej tkaniny,
- temperatura powietrza,
- integralność bariery skórnej (naruszona m.in. w AZS),
- stopień przeznaskórkowej utraty wody [1].
Należy też pamiętać, że podrażnienie skóry to nie to samo, co alergia. A świąd nie znaczy, że doszło do reakcji alergicznej. Czy w takim razie alergia na wełnę nie istnieje?
Kontrowersje wokół alergii na wełnę
O przypadkach zapalenia skóry i pokrzywki w wyniku alergii na wełnę po raz pierwszy donosili autorzy kilku prac z początku XX wieku [1]. Grupa badaczy z Australii uważa jednak, że do wniosków płynących z tych i kolejnych prac należy podchodzić ostrożnie, bo brakuje w nich wiarygodnych dowodów na alergenność wełny.
Australijczycy przeanalizowali publikacje dotyczące alergii na wełnę z ostatnich 100 lat. Według nich w dalszym ciągu brakuje dowodów potwierdzających tezę, że możliwe jest wystąpienie alergii (nadwrażliwości typu I i IV) na włókna wełny [1]. Badacze ci uważają, że objawy skórne po kontakcie ciała z wełną powstają raczej na skutek działanie mechanicznego bodźca, który jest niezależny od alergii [1].
Przeczytaj także:
Alergia na wełnę a lanolina
Potwierdzono natomiast istnienie alergii na lanolinę, która może znajdować się w wełnie. Lanolina pochodzi z wosku wełnianego (łoju owczego). Występuje w wydzielinie gruczołów potowych i łojowych owiec [3]. Jest używana do wytwarzania wielu produktów, a szczególnie kosmetyków [1,3]. Pozytywny wynik testu płatkowego z lanoliną po raz pierwszy uzyskano w 1930 roku. Substancja ta znajduje się więc na liście alergenów już od dawna. Uczula 1,3–2,5% osób z alergiami, którzy zakwalifikowani zostali do testów płatkowych [3]. Uchodzi za jeden z silniejszych alergenów kontaktowych [2].
Jednak ryzyko wystąpienia alergicznego kontaktowego zapalenia skóry w reakcji na lanolinę zawartą w wełnianej odzieży jest obecnie bardzo małe [1]. Dlaczego? Ponieważ dzięki dzisiejszym metodom produkcji tekstyliów można modyfikować właściwości surowej wełny i eliminować nietolerancję wełny [1]. Większość lanoliny w wełnie jest redukowana do poziomu poniżej 0,5%. Procesy takie jak barwienie dodatkowo zmniejszają jej zawartość [1].
Aleksandra Lipiec
