Alergia na jabłka, czyli co się kryje w owocach - Strefa Alergii
Strefa Alergii | ABC Alergii

Alergia na jabłka, czyli co się kryje w owocach

/ 5.

Do przeczytania w 5 minut
Jedzą je niemal wszyscy. W owocowych rankingach popularności nie mają sobie równych. Warto więc sprawdzić, czy mogą nas uczulać oraz jak objawia się alergia na jabłka.

Jabłka uprawiamy i jemy

Polska jest jednym z głównych producentów jabłek na świecie. Wyprzedzają nas Chiny oraz w ostatnich latach, także Włochy. Rocznie w krajowych sadach zbiera się około 3 mln ton tych owoców. W uprawie jabłek przodują trzy województwa. Najwięcej zbiera się ich na Mazowszu oraz w regionach świętokrzyskim i lubelskim [1].
Według badań, spośród wszystkich owoców, Polacy najchętniej jedzą jabłka. Na drugim miejscu znalazły się truskawki. Jabłka mają jednak tę przewagę, że są dostępne przez cały rok. Okazuje się, że 94% z nas spożywa je na surowo, w postaci soku lub cydru. Wiadomo również, że jabłka towarzyszą nam już od tysięcy lat. Ich ślady znaleziono nawet w wykopaliskach w rejonie Biskupina [2].
W tej chwili na całym świecie uprawia się kilkanaście tysięcy odmian jabłek. W Polsce dominują gatunki: Jonagold, Champion, Idared, Gala, Gloster, Lobo i Ligol. Do łask wracają również starsze odmiany: Papierówka, Antonówka, Malinówka czy Szara Reneta [3].

Skarbnica witamin

Nie mamy wątpliwości, że jabłka mają dobroczynny wpływ na nasze zdrowie. Warto jednak sprawdzić jakie składniki odżywcze można w nich znaleźć. Jabłka zawierają wiele witamin, takich jak: C, B1, B2, B6, B11, B12, PP, A, D, E oraz K. Znajdziemy w nich ponadto błonnik, sód, potas, magnez, wapń, fosfor, żelazo i cynk.
Jabłka są również niskokaloryczne, 10 dag owoców zawiera tylko 52 kcal. Właściwości jabłek są też przedmiotem wielu badań. Naukowcy sprawdzają działanie antynowotworowe tych owoców, ich wpływ na ograniczenie objawów chorób Parkinsona i Alzheimera, przeciwdziałanie cukrzycy, a nawet wpływ zawartych w nich składników na zmniejszenie nasilenia astmy [4].

Alergia na jabłka. Czy owoce mogą nas uczulać?

Jabłka składają się w głównej mierze z wody, węglowodanów, niewielkiej ilości lipidów oraz białek. Ten ostatni składnik może wywoływać alergię. Trudno jednoznacznie określić jaki odsetek osób może mieć alergię na jabłka. Eksperci stwierdzają jednak, że w większości przypadków objawy ograniczają się do zespołu alergii jamy ustnej [5]. Pacjent odczuwa więc swędzenie ust, szczypanie języka czy drapanie w gardle. Czasami mogą im towarzyszyć również zmiany skórne lub objawy ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha, biegunka). Choć objawy alergii na jabłko najczęściej mają przebieg łagodny, to w literaturze opisywane są również przypadki wstrząsu anafilaktycznego po spożyciu tego owocu.

Jakie alergeny w jabłku?

W popularnych owocach znajdziemy kilka białek, które mogą być źródłem uczulenia.

  • Głównym alergenem jabłka jest molekuła Mal d 1. Co ciekawe, badania wykazały, że jej stężenie jest mniejsze w owocach pochodzących z sadów ekologicznych, a większe w zbiorach z upraw przemysłowych. Stężenie Mal d 1 wzrasta również podczas przechowywania owoców [6].
  • W jabłkach znajdziemy również alergeny mniejsze, czyli białka Mal d 2Mal d 3Mal d 4 oraz Mal d IFR.
  • Największe znaczenie dla alergika, ale również dla opiekującego się nim lekarza, zdaje się mieć białko Mal d 3. Dlaczego? Ponieważ jest termostabilne, oznacza to, że nie traci swoich alergennych właściwości również po ugotowaniu lub upieczeniu jabłka. U osób z alergią na to białko po spożyciu owocu może wystąpić reakcja uogólniona, np. wstrząs anafilaktyczny [7].

Alergia na jabłka i brzozę, co mają wspólnego?

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że niewiele. W świecie alergologii związki brzozy z jabłkiem są jednak dużo bliższe. Dlaczego? Ponieważ w obu roślinach można znaleźć alergeny o podobnej budowie. Białko Mal d 1, czyli główny alergen jabłka, jest podobny w blisko 65 % do głównego alergenu brzozy – białka Bet v 1. Oznacza to, że osoby z alergią na pyłek brzozy mogą również odczuwać objawy po zjedzeniu jabłek [8]. W ten sposób dochodzi do wystąpienia areakcji krzyżowej. Do reakcji alergicznej na jabłko może dojść także u pacjentów uczulonych na pyłki traw i bylicy, czasami również na lateks [9].

Jak diagnozować alergię na jabłka?

Rozpoznanie alergii na jabłko, podobnie jak każdej innej, rozpoczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego. Podczas rozmowy, alergolog zapyta o objawy i okoliczności ich wystąpienia, przypadki alergii w najbliższej rodzinie czy występowanie innych chorób [10].
Po zebraniu wywiadu zdecyduje o dalszym sposobie postępowania. Jeśli lekarz będzie podejrzewał alergię na jabłka, może skierować pacjenta na testy skórne. Można je wykonać z fabrycznie przygotowanym ekstraktem alergenowym, lub pobranym ze świeżego owocu [11]. Lekarz naniesie alergen na skórę, a następnie lekko ją nakłuje. Jeśli w odpowiednim czasie w miejscu nakłucia pojawi się bąbel lub zaczerwienienie, może to oznaczać, że mamy alergię na jabłka.
Jak podkreślają specjaliści, w zdiagnozowaniu tego typu alergii, bardzo pomocne są także testy wykonywane z surowicy krwi, które pozwalają na oznaczenie swoistych przeciwciał E wobec alergenu jabłka i jego konkretnych molekuł. Ten rodzaj diagnostyki pozwala określić  także możliwe reakcje krzyżowe z alergenami jabłka [12].

Jeść czy nie jeść?

Jabłko, jako całoroczny, niedrogi i łatwo dostępny owoc, jest istotnym składnikiem naszej diety. W przypadku zdiagnozowanej alergii na jabłko, nieuchronnie pojawi się jednak pytanie, czy nie powinniśmy ich zupełnie wykluczyć z diety. Specjaliści nie mają jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Tym bardziej, że od lat prowadzone są badania nad alergennością poszczególnych gatunków jabłek. Badaczom udało się już ustalić, że najwięcej alergenów zawiera odmiana Golden Dlicious [13]. Ich ustalenia potwierdziły także badania prowadzone przez prof. Krzysztofa Buczyłkę z zespołem wśród polskich pacjentów. Zgodnie z ich wynikami najwięcej dodatnich testów skórnych zanotowano dla odmiany Golden Delicious, najmniej w przypadku odmiany Szara Reneta [14].

Agnieszka Kalinowska

 

__________________________
Zaktualizowano: 23.11.2023

Opublikowano: 27.10.2021

[1] K. Buczyłko, Molekuły alergenowe, 2019
[1] www.uniaowocowa.pl, na podstawie badań prowadzonych przez Kantar
[2] Z. Zdrojewicz, K. Cabała, D. Pypno, B. Bugaj, Jedz jabłka – będziesz zdrowszy, Med. Rodz. 2015
[3] Kruczyńska D.: Nowe odmiany jabłoni i gruszy. Ogólnopolski Zjazd Sadowników, Skierniewice, 17-18 kwietnia 2007. Skierniewice: ISiK, 2007.
[4] Z. Zdrojewicz, K. Cabała, D. Pypno, B. Bugaj, Jedz jabłka – będziesz zdrowszy, Med. Rodz. 2015
[5] K. Buczyłko, Molekuły alergenowe, 2019
[6] K. Buczyłko, Molekuły alergenowe, 2019
[7] K. Buczyłko, Molekuły alergenowe, 2019
[8] K. Buczyłko, H. Budkowska, Alergia krzyżowa na jabłka u dzieci uczulonych na pyłek brzozy, Alergia Astma Immunologia, 2008
[9] J. Sybilski, Alergia krzyżowa, Medycyna po dyplomie, 2017
[10] S. Małgorzewicz, E. Wasilewska, Diagnostyka niepożądanych reakcji na pokarm, Via Medica 2016
[11] K. Buczyłko, Molekuły alergenowe, 2019
[12] K. Buczyłko, Molekuły alergenowe, 2019
[13] K. Skamstrup Hansena, S. Viethsb, H. Vestergaarda, Per Stahl Skova, C. Bindslev-Jensenc, L. Poulsena, Seasonal variation in food allergy to apple, Journal of Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications, 2001
[14] K. Buczyłko, Molekuły alergenowe, 2019