Skąd się wzięły lody?
Niektórzy badacze doszukują się ich początków w Chinach. Przekonują, że recepturę pierwszych sorbetów przywiózł do Europy słynny podróżnik Marco Polo. Nie wszyscy jednak potwierdzają tę hipotezę, poszukując śladów słodkiego deseru raczej w początkach naszej ery w Rzymie i Grecji. Według przekazów historyków na stole cesarza rzymskiego Nerona, pojawiały się zmrożone napoje z owocami i winem. Do ich schłodzenia używano śniegu i lodu przywiezionego z gór[1].
Natomiast dopiero w XVI wieku, w Wenecji i na Sycylii, pojawiły się lody ze składem podobnym do współcześnie nam znanych. Badacze spierają się, w którym mieście serwowano je jako pierwsze, choć niektórzy podkreślają również, że lody śmietankowe niemal w tym samym czasie znane były również w Anglii. Podawano je na dworze Karola I Stuarta[2].
Pierwsze manufaktury wytwarzające lody pojawiły się w Ameryce w połowie XIX wieku. W Polsce produkcja słodkiego deseru na bardziej masową skalę rozpoczęła się w dwudziestoleciu międzywojennym.
Alergia na lody, czy jest możliwa?
Lody w krajowym menu królują zwłaszcza latem, choć w ciągu roku nie ma miesięcy, w których nie spożywa się ich w ogóle. Według danych Nielsena z minionego roku, przeciętny Polak zjada rocznie 4-5 litrów lodów. To trzy razy mniej niż mieszkaniec Szwecji czy Stanów Zjednoczonych.
Według badań, które na zlecenie LOTTE Wedel przeprowadził Kantar, 996 na 1000 Polaków je lody. Prawie połowa pytanych spożywa je przynajmniej raz w tygodniu. Według badania, ulubionymi smakami zimnych deserów wśród Polaków są wanilia, śmietanka i czekolada. Choć w ścisłej czołówce znalazły się też lody z dodatkami bakalii, karmelu i orzechów[3].
Czy istnieje alergia na lody? Pytanie jest zasadne, bo trudno nie zauważyć, że w składzie lodów pojawiają się niemal wszystkie główne alergeny pokarmowe (więcej o alergii pokarmowej). Tradycyjnie lody wytwarza się z mleka, słodkiej śmietanki, jaj i cukru. Wszystkie wymienione składniki mogą wywoływać alergię.
Szacuje się, że na mleko uczulonych jest od 1,8 do 7,5% osób. Przy czym w statystykach alergii na mleko krowie panuje duża rozbieżność. Niektórzy badacze podają nawet, że może ją mieć do 17% populacji[4]. Jakie objawy będzie miał alergik na mleko krowie po zjedzeniu lodów? W zależności od rodzaju białka, na które jest uczulony mogą to być: wymioty, biegunka lub zaparcia, kolka jelitowa, suchość i szorstkość skóry, wysypki, rumienie, nieżyt nosa i spojówek, chrypka, kaszel a w ciężkich postaciach skurcz oskrzeli i świst krtaniowy[5].
Jajka również należą do głównych alergenów pokarmowych. Objawy uczulenia na pokarm zawierający je w składzie są podobne do alergii na mleko. Co istotne, uczulenie na jajka kurze dotyczy przede wszystkim dzieci. Według szacunków może na nią cierpieć od 1,7 do 4% dzieci[6]. Przy czym większość uczulonych reaguje na białko jaja.
Do głównych alergenów, które również z łatwością znajdziemy w lodach należą orzechy. Warto zwrócić na nie szczególną uwagę, tym bardziej, że ich spożycie przez osobę uczuloną może nawet doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który może zagrozić jego życiu[7]. Do lodów często dodawane są również kakao i owoce, które także są źródłem alergenów.
Soja z glutenem
Rozpoznanie podstawowych składników uczulających w lodach nie jest trudne. Gorzej gdy w ich składzie znajdą się również takie, których nie widać „gołym okiem”. Okazuje się, że wcale nie tak rzadko do lodów dodawana jest soja. Obecnie szacuje się, że około 0,4% dzieci i 0,3% dorosłych jest na nią uczulonych[8]. W lodach można znaleźć między innymi olej sojowy i lecytynę sojową.
Zdarza się również, że w zimnym deserze znajduje się gluten. Jest on czasami stosowany w mieszankach wykorzystywanych do produkcji lodów. Natomiast, zgodnie z polskim prawem, producent żywności ma obowiązek poinformować na opakowaniu swojego produktu o zawartym w nim glutenie[9].
Uwaga na barwniki
W lodach powszechnie wykorzystuje się również barwniki spożywcze. Często to właśnie im, a nie dodatkowi owoców nasz deser zawdzięcza swój kolor. Warto na nie zwrócić uwagę, bo potrafią również stanowić źródło uczulenia.
Ciemno – czerwoną barwę daje produktom spożywczym koszenila (E120). Pozyskuje się ją z wysuszonych, zmielonych pancerzyków owadów. Jak wskazują badacze, jej stosowanie nie jest całkowicie bezpieczne. Okazuje się, że może oddziaływać alergizująco, a nawet powodować wstrząs anafilaktyczny.
Lody na czerwono może zabarwić także azorubina (E122). Znajdziemy ją również w dżemach i marmoladach wiśniowych, budyniach czy polewach. Jak wskazują eksperci jej spożywanie również może stać się przyczyną alergii[10].
Żółte lody czasami zawierają w swoim składzie tartrazynę (E102), która może nasilać lub wywoływać reakcje alergiczne, m.in. pokrzywkę, duszności, palpitacje serca, zaczerwienienie skóry i inne. Na skutki uboczne stosowania tartrazyny najbardziej narażone są osoby uczulone na aspirynę i salicylany[11].
Wśród najmłodszych dużą popularnością cieszą się lody w kolorze niebieskim. Okazuje się, że często za tę barwę odpowiedzialna jest indygotyna (E132). Barwnik ma właściwości alergizujące. Spożycie indygotyny może wywołać wysypkę skórną, pokrzywkę, świąd, wysokie ciśnienie krwi i problemy z oddychaniem.
Jakie lody dla alergików?
Nie oznacza to jednak, że alergicy muszą zupełnie zrezygnować z jedzenia lodów. W sklepach można już spotkać lody wegańskie bez jajek i mleka. Rozwiązaniem dla osób uczulonych na białka mleka krowiego są również sorbety owocowe.
Najważniejsze przy wyborze odpowiedniego produktu jest przede wszystkim dokładne zapoznanie się z etykietą lodowego deseru. Choćby dlatego, że najczęściej lody bez mleka i jajek są produkowane na bazie przetworów sojowych, które również są silnie alergizujące.
Agnieszka Kalinowska
_______________
Publikacja: 04.07.2022
Aktualizacja: 10.07.2023
