Kalarepa – co to za roślina
Kalarepa (Brassica oleracea var. gongylodes L.) to odmiana kapusty warzywnej. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Ciekawostką jest, że kalarepa w ogóle nie rośnie dziko. Zdecydowanie jest to roślina uprawna. Z kulinarnego punktu widzenia jest traktowana jako łodygowa roślina sałatkowa. Spożywa się ją przede wszystkim na surowo. To, co nas interesuje w tej roślinie i co „ląduje” na naszych talerzach to łodyga, która tworzy kuliste zgrubienie. Jest również silnie skrócona, mięsista, zielona lub fioletowa. Korzeń kalarepy jest słabo rozwinięty. Z łodygi wyrastają nieliczne liście, różnego kształtu i wielkości, które są osadzone na długich ogonkach.
Kalarepa- za co można ją pokochać?
Kalarepa jest niskokaloryczna (ok. 30 kcal/100g) i obfituje w różne składniki odżywcze. Znajdują się w niej przede wszystkim witaminy (głównie z grupy B oraz witamina C) oraz minerały (wapń, magnez, sód, potas cynk). Warto więc jeść kalarepę.
A co z alergią na kalarepę?
W sumie kalarepa oczywiście może być także przyczyną alergii o różnym spektrum objawów. Może powodować łagodne zmiany w obrębie jamy ustnej, ale także ciężkie reakcje anafilaktyczne.
Do standardowej diagnostyki dostępny jest ekstrakt alergenów kalarepy, sklasyfikowany jako alergen nr f163. Nie ma co prawda opisanej żadnej molekuły alergenowej tego warzywa, ale nie znaczy to, że nie mamy żadnych podejrzeń co do charakteru „kalarepowych” alergenów. W zrozumieniu istoty uczulenia na kalarepę na pewno pomoże nam świadomość, że kalarepa to roślina kapustowata. Do tej grupy należą też, m.in. kapusta, kalafior, brokuł czy rzodkiewka. Zobaczmy, wobec tego, jakie komponenty roślin kapustowatych (Brassica oleracea L.) zostały jak dotąd poznane.
Kalarepa i alergeny roślin kapustowatych
Baza Allergome wymienia jedynie trzy komponenty alergenowe roślin kapustowatych:
- Bra o 3 (nsLTP)
- Bra o 8 (Profilina)
- Bra o TLP (białko TLP)
Bra o 3 (nsLTP)
Molekuła Bra o 3 należy do niespecyficznych białek transportujących lipidy (nsLTP). To ciekawa grupa białek roślinnych. Białka te wiążemy z systemem obronnym roślin (tzw. białka PR-14). Roślinne białka nsLTP są odporne na działanie temperatury i enzymów trawiennych. Uczulenie na nie jest związane zarówno z ryzykiem reakcji ogólnoustrojowych, jak i lokalnych. Pacjent może reagować na różne nsLTP z powodu reakcji krzyżowych. Mogą one powodować ogólne objawy, zarówno po spożyciu gotowanej, jak i niegotowanej żywności. Najwyższe stężenia nsLTP stwierdza się w skórce owoców. U niektórych pacjentów uczulonych na nsLTP po obraniu owocu ze skórki objawy alergii nie występują. Dzieje się tak, ponieważ usuwając skórkę, usuwa się częściowo te białka. Białka nsLTP występują w owocach z rodziny Rosaceae (szczególnie morela, wiśnia, śliwka) oraz kasztanach jadalnych, roślinach kapustnych, orzechach włoskich, orzeszkach ziemnych czy winogronach.
Uczulenie na nsLTP wiąże się z możliwością wystąpienia tzw. zespołu LTP. Zespół LTP jest to charakterystyczny zespół objawów związanych z uczuleniem na nsLTP. Objawy mogą mieć różne nasilenie, a przebieg odpowiedzi alergicznej jest zmienny, od łagodnego zespołu alergii jamy ustnej do wstrząsu anafilaktycznego włącznie, czasem wiążą się z obecnością kofaktora (np. stres, wysiłek fizyczny, miesiączka alkohol, niesteroidowe leki przeciwzapalne).
I uwaga, czasem przyczyną wystąpienia tego zespołu wcale nie jest uczulenie na białka nsLTP z pokarmów, ale pierwotne uczulenie na bylicę. Jeden z głównych alergenów bylicy to także białko nsLTP.
Bra o 8 (Profilina)
Bra o 8 należy do bardzo rozpowszechnionej w roślinach grupy białek, jakimi są profiliny. Profiliny stanowią główną przyczynę reakcji krzyżowych pomiędzy znaczną grupą roślin ze względu na bardzo konserwatywną strukturę cząsteczki oraz ich „popularność” w komórkach roślinnych, w tym w pyłku roslin. Profiliny mogą powodować krzyżową alergię pokarmową na różne pyłki, owoce i warzywa (np. brzoza, soja, kukurydza, lateks i inne pokarmy roślinne). Są to jednak alergeny niegroźne. Reakcje kliniczne są zwykle miejscowe, ograniczone do jamy ustnej (OAS). Ponadto profiliny są wrażliwe na działanie enzymów trawiennych oraz wysokiej temperatury, tak więc niszczy je każda forma termicznej obróbki pokarmów.
Bra o TLP (białko TLP)
Ta molekuła to białko podobne do taumatyny (TLP). Inaczej mówimy o nich białka tauamatyno-podobne. Należą one do białek układu immunologicznego roślin z grupy PR-5. Obecne są głównie w roślinach dojrzewających (kiwi, jabłka, wiśnie, brzoskwinie). Są to alergeny mniejsze, czyli nie Az tak istotne z klinicznego punktu widzenia. Odpowiadają za reakcje miejscowe obrębie jamy ustnej i gardła. Ciekawostką może być natomiast, że białka te mogą powodować reakcje krzyżowe z alergenami roztoczy i zarodników grzybów pleśniowych. I co ważne białka TLP (tylko uwaga, nie mylmy ich z LTP) są odporne na działanie enzymów proteolitycznych, denaturację wywołaną pH i wysoką temperaturę – czyli podgrzewanie je niszczy i wtedy gotowane pokarmy mogą być bezpieczne dla osób uczulonych na TLP.
Czyli jak to jest z tą kalarepą?
Kalarepa jest ze wszech miar godna polecenia i powinna znaleźć się na naszym jadłospisie. Czy uczula? Tak, jak każdy pokarm, może uczulić, może być też w spektrum krzyżowych reakcji alergicznych u osób uczulonych na alergeny z innych źródeł. Czy jest to jednak powód, aby się jej bać? Na pewno nie na zapas. Oczywiście, jeśli widzimy, że coś jest na rzeczy, weźmy też i kalarepę pod lupę, ale na zapas nie bójmy się jej jeść. Fajnie urozmaici nasze posiłki i podniesie ich wartość odżywczą.
