Podstawowe pojęcia
związane z alergią
związane z alergią
A
Środki chemiczne, które są wykorzystywane do zabijania roztoczy oraz unieszkodliwiania ich jaj.
Grupa białek, które znajdują się w moczu, naskórku, surowicy i mięsie zwierząt, a co ważne dla alergików, ulegają rozpadowi w wysokiej temperaturze. Do tej rodziny należą między innymi: Can f 3 (pies), Fel d 2 (kot), Gal d 5 (jajo kurze) oraz Bos d 6 (mleko i mięso wołowe).
Substancja, która wywołuje reakcję alergiczną organizmu.
Molekuła pochodząca z danego źródła alergenowego, która powoduje ponad 50% alergii na to źródło, np. Der p 1 jest przyczyną 70-80% przypadków alergii na roztocze.
Molekuła pochodząca z danego źródła alergenowego, która powoduje poniżej 50% alergii na to źródło, np. Der p 6 jest przyczyną ok. 41% przypadków alergii na roztocze.
Substancja uczulająca znajdująca się w potrawie lub produkcie, w których nie podejrzewa się jej występowania, np. kazeina z mleka krowiego w roli emulgatora w produkcji wędlin.
Nadmierna reakcja organizmu na różne, pochodzące z otoczenia substancje, na które inni ludzie nie reagują.
Nadwrażliwość na cząsteczki o małej masie (hapteny) pojawiająca się z opóźnieniem i wyłącznie po kontakcie haptenu ze skórą. Często jej następstwem jest alergiczny wyprysk kontaktowy.
Nadmierna, niewłaściwa reakcja układu immunologicznego na jakiś pokarm lub jego składnik.
Nadmierna, niewłaściwa reakcja układu immunologicznego na substancje oddziałujące na organizm drogą wziewną.
Miejscowa skórna reakcja układu immunologicznego na jakąś substancję, hapten. Często w postaci wysypki i świądu.
Stan zagrożenia życia wynikający z gwałtownego wystąpienia bardzo nasilonej reakcji organizmu na czynnik alergiczny. Objawy mogą obejmować nawet obrzęk dróg oddechowych, podstawowym leczeniem jest podanie adrenaliny.
Czynniki wywołujące reakcję układu odpornościowego. Gdy antygen wywoła reakcję uczuleniową, dla osoby uczulonej staje się alergenem.
Przewlekła choroba o podłożu zapalnym, wywoływana m.in. przez alergię, objawia się skurczem oskrzeli.
Dziedzicznie uwarunkowana, przekazywana potomstwu skłonność do zapadania na choroby alergiczne.
Przewlekła, zapalna i niezakaźna choroba skóry. Objawiająca się czerwonymi, suchymi i swędzącymi zmianami na skórze. Najczęściej dotyczy dzieci, rzadziej dorosłych.
B
Rodzina białek występujących w roślinach kojarzona z wywoływaniem u osób uczulonych silnej reakcji alergicznej, a nawet wstrząsu anafilaktycznego. Występują, między innymi w różnych gatunkach orzechów oraz w nasionach. Białka z tej rodziny rzadko wchodzą ze sobą w reakcje krzyżowe, są odporne na działanie enzymów trawiennych i temperatury.
C
Inaczej determinanty węglowodanowe CCD. Jest to grupa glikoprotein występująca w wielu różnych gatunkach roślin, np. trawy, owoce, orzechy, a nawet w lateksie oraz jadach owadów. Zaobserwowano, że uczulenie na CCD praktycznie nigdy nie powoduje objawów alergii, ale przez szerokie występowanie tych białek w przyrodzie mogą powodować fałszywie dodatnie wyniki testów.
D
Rodzaj badań pozwalających na określenie konkretnej molekuły wywołującej reakcję alergiczną chorego, a nawet wykrycie pierwotnej przyczyny alergii w przypadku reakcji krzyżowych. Testy opierają się na wykrywaniu we krwi przeciwciał E skierowanych przeciw danej molekule.
E
Mieszanina uczulających i nieuczulających białek.
Białe krwinki kwasochłonne. Wytwarzają substancje powodujące skurcz i zapalenie śluzówki oskrzeli. Zwiększona ich ilość może świadczyć o tym, że w organizmie toczą się procesy alergiczne.
Mały fragment alergenu, który jest rozpoznawany przez przeciwciało E.
G
Związek pochodzenia roślinnego, składnik olejków eterycznych między innymi pelargonii pachnącej, ma charakterystyczny zapach podobny do różanego. Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwutleniająco, udowodniono też, że skutecznie zabija roztocze.
Hormony wytwarzane przez korę nadnerczy lub otrzymywane sztucznie. Mają działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Odgrywają dużą rolę w leczeniu alergii.
H
Cząsteczka o bardzo małej masie wywołująca alergię kontaktową. Dzięki niewielkim rozmiarom może przenikać przez nieuszkodzony naskórek.
Substancja wytwarzana przez organizm, wywołujących reakcje alergiczne (zapalenie błony śluzowej i jej obrzęk, skurcz mięśni, pokrzywkę). Przyczynia się np. do wystąpienia kataru alergicznego czy ataku astmy.
I
Stężenie IgE w surowicy krwi wytworzone w odpowiedzi na konkretny alergen.
Przeciwciała produkowane przez organizm w odpowiedzi na zetknięcie się z pasożytami i alergenami.
Odczulanie. Leczenie polega na stopniowym podawaniu alergenu w formie szczepionki i tym samym wytwarzanie tolerancji organizmu na dany alergen.
K
Występujący przez cały rok nieżyt nosa o podłożu alergicznym. Objawia się zatkaniem i swędzeniem nosa. Może stanowić przyczynę nawracających zapaleń ucha, zatok oraz bóli głowy.
Czynnik lub substancja, która powoduje zaostrzenie reakcji alergicznej wobec jakiegoś alergenu. Może to być: alkohol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (do najbardziej znanych należą ibuprofen, naproksen, diklofenak), wysiłek fizyczny.
Inaczej molekuła. Konkretne białko pochodzące z jakiegoś źródła alergenowego (np. mleka, roztocza, psa), które powoduje reakcje alergiczną u osoby z alergią.
L
Rodzina białek pochodzenia zwierzęcego, znajdują się w ich ślinie, moczu, surowicy i naskórku. Różne lipokaliny rzadko wchodzą ze sobą w reakcje krzyżowe. Do tej grupy białek należą między innymi: Can f 1 oraz 2 (pies), Fel d 4 (kot), Bos d 2 oraz 5 (krowa).
Inaczej nsLTP, białka nieswoiście transportujące lipidy. Rodzina białek pochodzenia roślinnego występujących najczęściej w owocach oraz warzywach i orzechach. Białka z tej rodziny są odporne na działanie enzymów trawiennych i wysokiej temperatury, często wchodzą ze sobą w reakcje krzyżowe.
M
Rozwijanie się wraz z wiekiem kolejnych schorzeń atopowych np. atopowe zapalenie skóry, alergia pokarmowa, astma. Zazwyczaj sekwencja objawów jest podobna i można przewidzieć kolejne objawy.
Rzadka choroba należąca do nowotworów mieloproliferacyjnych. Charakteryzuje się nadmierną ilością mastocytów, czyli komórek tucznych, zwykle zlokalizowanych w skórze.
Wytwarzane w organizmie ludzkim substancje powodujące rozprzestrzenianie się reakcji alergicznych, np. histamina.
Inaczej komponent alergenowy. Konkretne białko pochodzące z jakiegoś źródła alergenowego (np. mleka, roztocza, psa), które powoduje reakcje alergiczną u osoby z alergią.
N
Nieprawidłowa, nadmierna reakcja układu immunologicznego na jakąś substancję lub bodziec, która obiektywnie nie jest szkodliwa.
O
Inaczej zespół alergii jamy ustnej. Zespół objawów atopowych w obrębie jamy ustnej np. obrzęk, zaczerwienie i świąd. Mogą im towarzyszyć również objawy ogólnoustrojowe. OAS najczęściej powodowane jest przez pyłki traw lub czasem owoce i warzywa, które wchodzą w reakcje z molekułami pyłków.
Miejscowy obrzęk w przypadku podłoża alergicznego spowodowany napływem histaminy do miejsca wykrycia alergenu. Zmiany często są asymetryczne i mogą występować miejscach takich jak: powieki, wargi, błona śluzowa jamy ustnej.
Grupa białek pochodzenia roślinnego, występują głównie w orzechach i nasionach. Są odporne na działanie enzymów trawiennych i wysokiej temperatury. U osób uczulonych na białko z grupy oleozyn ryzyko ciężkich reakcji anafilaktycznych jest stosunkowo wysokie. Są to między innymi: Ses i 4 oraz 5 (sezam), Ara h 15 (orzech ziemny), Cor a 12 oraz 13 (orzech laskowy).
P
Określamy tak alergeny, które występują w środowisku bardzo powszechnie, np. rodzina profilin, CCD czy PR-10.
Reakcja alergiczna na mąkę pszenną zanieczyszczoną roztoczami lub produkty zawierające taką mąkę, na przykład: naleśniki, chleb pszenny, biały sos, ciasta, pizza, makaron.
Występują powszechnie w świecie zwierząt, białka z tej rodziny są współodpowiedzialne za skurcze mięśni. Parwalbuminy zawarte w mięśniach ryb mogą silnie alergizować, a białka z tej grupy mogą wchodzić w reakcje krzyżowe między różnymi gatunkami ryb. Są to np. Cyp c 1 (karp), Gad c 1 (dorsz), Gad m 1 (pstrąg), Sal S 1 (łosoś).
Objaw chorobowy przejawiający się występowaniem bąbli i świądu lub uczucia pieczenia skóry. Może towarzyszyć objawom alergii, ale powodować ją mogą również czynniki niezwiązane z alergią, np. ciepło, zimno, wibracje.
Stan, gdy pacjent uczulony jest jednocześnie na wiele alergenów.
Rodzina białek roślinnych bardzo rozpowszechnionych w świecie roślin, mogą być alergenami. Są wrażliwe na działanie enzymów trawiennych i wysoką temperaturę. Należy do nich np. Bet v 1 (brzoza).
Polega na poddaniu pacjenta działaniu alergenu, który prawdopodobnie go uczula, by sprawdzić reakcję układu immunologicznego. Co ważne, taka próba ZAWSZE odbywa się w kontrolowanych, bezpiecznych warunkach i nie wykonuje się jej, gdy istnieje ryzyko wstrząsu anafilaktycznego. Może być wykonywana donosowo, dooskrzelowo, dospojówkowo oraz skórnie.
Występują we wszystkich komórkach roślinnych, są wrażliwe na działanie enzymów trawiennych i wysoką temperaturę. Należy do nich np. Bet v 2 (brzoza), Hev b 8 (lateks), Ole e 2 (oliwka), Phl p 12 (tymotka łąkowa).
Inaczej immunoglobuliny. Są to cząsteczki rozpoznające antygeny białek (alergenów, wirusów itd.) mogących potencjalnie zaszkodzić naszemu zdrowiu. U człowieka występuje 5 klas przeciwciał: G, M, A, D, E. IgE uczestniczą w reakcjach alergicznych.
Nieżyt nosa wywołany przez pyłki roślin. Objawia się kichaniem, wodnistą wydzieliną z nosa, swędzeniem oczu i zatkaniem nosa, obrzmieniem błony śluzowej dróg oddechowych. Występuje sezonowo.
R
Zespół objawów pojawiających się u alergika po kontakcie z alergenem.
Reakcja alergiczna układu odpornościowego na substancją, na którą organizm nie był pierwotnie uczulony. Reakcja jest spowodowana podobieństwem alergenów. Jeśli wynosi ono ponad 70 proc. reakcja krzyżowa jest bardzo prawdopodobna.
Molekuły alergenowe poddane specjalnej obróbce, która poprawia ich właściwości diagnostyczne (w testach) lub lecznicze (w immunoterapii).
S
Inaczej SIT. Rodzaj odczulania skierowany przeciw konkretnej molekule wywołującej alergię pacjenta, która podawana w małych dawkach z czasem powoduje wystąpienie tolerancji układu odpornościowego.
T
Cecha polegająca na wrażliwości na działanie wysokiej temperatury. Przykładem są alergeny, które w wysokiej temperaturze tracą zdolność wywoływania reakcji alergicznej.
Cecha polegająca na odporności na działanie wysokiej temperatury. Przykładem są alergeny, które w wysokiej temperaturze zachowują zdolność wywoływania reakcji alergicznej.
Testy, które za jednym razem pozwalają na wykonanie badań skierowanych przeciwko wielu alergenom.
Metoda wykrywania substancji wywołujących alergię. Na nakłutą skórę nanosi się kroplę cieczy z ekstraktem alergenowym.
Umożliwiają wykrycie we krwi przeciwciał, świadczących o uczuleniu na konkretny alergen, np. na mleko krowie czy roztocza.
Rodzina białek, która w organizmach zwierząt współodpowiada za skurcze mięśni. Są odporne na działanie wysokiej temperatury, a większość uczulających tropomiozyn to alergeny główne skorupiaków. Są to np. Pen a 1 (krewetka), Der p 10 (roztocze kurzu domowego).
U
Stan, gdy we krwi pacjenta występują przeciwciała przeciw danemu alergenowi, ale nie występują żadne objawy alergii w kontakcie z tym alergenem.
W
Jest to bardzo silna reakcja alergiczna organizmu, która stanowi zagrożenie dla życia pacjenta.
Zmiany na skórze w postaci czerwonych, szorstkich, silnie swędzących plam, które po pewnym czasie mogą przybierać postać wysiękową.
Zbiera go lekarz w trakcie badania. Jest to pytanie pacjenta o wszelkie sprawy związane z jego dolegliwościami.
Z
Inaczej OAS. Zespół objawów atopowych w obrębie jamy ustnej np. obrzęk, zaczerwienie i świąd. Mogą im towarzyszyć również objawy ogólnoustrojowe. OAS najczęściej powodowane jest przez pyłki traw lub czasem owoce i warzywa, które wchodzą w reakcje z molekułami pyłków.
Ź
Organizm lub produkt, który ma w swojej budowie alergen, np. brzoza dla białka Bet v 1 i innych swoich alergenów, mleko krowie dla kazeiny i innych swoich alergenów.