Olimpijczycy z astmą i alergią
Tuż przed Olimpiadą w Pekinie w 2008 roku, specjaliści wchodzący w skład międzynarodowej grupy GA2LEN (Global Allergy and Asthma European Network), przebadali około 2 tys. sportowców startujących w igrzyskach. Badania dotyczyły, m.in. występowania astmy i alergii wśród zawodników, którzy na co dzień wyczynowo uprawiają sport.
Badania przeprowadzono również wśród polskiej reprezentacji olimpijskiej. Zawodnicy wypełniali specjalne kwestionariusze, przeszli też dokładne badania i testy skórne.
Wyniki wykazały, że w przypadku 28,4 proc. polskich sportowców, wysiłek fizyczny związany z uprawianą przez nich dyscypliną sportu przynajmniej raz przyczynił się do wystąpienia objawów astmy. Ostatecznie zdiagnozowano tę chorobę wśród 11,3 proc. polskiej reprezentacji olimpijskiej. Podczas gdy zaledwie 5,9 proc. osób zgłaszało wcześniej jej symptomy. Objawy alergicznego nieżytu nosa zgłosiło 27 proc. naszej kadry, ostatecznie potwierdzono go u 21 proc. Przy czym wcześniej tylko 9 proc. miało zdiagnozowane to schorzenie.
Globalnie badania wykazały objawy uczulenia aż u 56,5 proc. poddanych testom sportowców. Jak się okazało, astma i alergia były u wielu pacjentów nierozpoznane. Występowały szczególnie często wśród sportowców uprawiających dyscypliny wymagające dużej wytrzymałości.[1]
Ćwiczyć, czy nie ćwiczyć?
Przyglądając się wynikom badań specjalistów z projektu GA2LEN, nasuwa się pytanie, czy uprawianie sportu powoduje alergię i czy w takiej sytuacji alergicy nie powinni zrezygnować z aktywności fizycznej?
Z odpowiedzią przyszli autorzy Białej Księgi Alergii. Ich zdaniem umiarkowany, kontrolowany wysiłek fizyczny jest korzystny dla osób uczulonych i powinien być jednym z zaleceń lekarskich. Z drugiej strony jednak ciężki wysiłek fizyczny może wywołać lub nasilić wiele objawów alergicznych, takich jak skurcz oskrzeli, nieżyt nosa, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy i anafilaksja. Dlatego, zdaniem specjalistów, wszyscy sportowcy zawodowi, ale również aktywni amatorzy, powinni być badani pod kątem alergii. Dzięki temu, jeśli pojawią się objawy, będzie można szybko i właściwie zareagować[2].
Wpływ wysiłku fizycznego na alergików i astmatyków nadal jest przedmiotem wielu badań. Ich wyniki wskazują na dobroczynne oddziaływanie regularnych treningów na osoby z tego typu schorzeniami, niezależnie od ich wieku. Wysiłek fizyczny poprawia wydolność organizmu, wzmacnia przeponę, mięśnie brzucha i klatki piersiowej. Lekarze zaznaczają jednak, że rodzaj i miejsce ruchu muszą być dobrane indywidualnie do pacjenta, tak aby nie doszło do zaostrzenia objawów[3].
Sport a alergia – zatem jak ćwiczyć?
Alergia pojawia się po kontakcie z konkretnym alergenem. Natomiast podczas uprawiania niektórych dyscyplin sportu możemy być bardziej narażeni na czynniki uczulające.
- Dlatego pacjenci z alergią na kurz powinni unikać zamkniętych pomieszczeń, takich jak sale gimnastyczne czy siłownie.
- Z kolei osoby z alergią na pyłki muszą zrezygnować z aktywności fizycznej w pobliżu łąk, pól i lasów, zwłaszcza w okresie nasilonego pylenia roślin.
- Sportowcy amatorzy i zawodowcy są także narażeni na wystąpienie objawów alergii kontaktowej. Choćby poprzez stykanie się z syntetycznymi tkaninami, ich barwnikami, czepkami lateksowymi czy środkami stosowanymi w trakcje zabiegów rehabilitacyjnych[4].
Oznacza to, że każdy alergik przed wyborem dyscypliny sportu i miejsca, w którym chce ją uprawiać, powinien dokładnie zapoznać się z możliwymi alergenami, na które może się natknąć.
Trenujesz? Tego nie jedz
Przebieg reakcji alergicznej zależy od wielu czynników. Liczy się, między innymi czas styczności z alergenem, jego dawka i rodzaj. Badacze poświęcają coraz więcej uwagi również dodatkowym czynnikom, które mogą wywołać lub wzmocnić reakcję alergiczną. Określa się je kofaktorami.[5]
Zalicza się do nich przede wszystkim: alkohol, leki przeciwzapalne, infekcje, jednoczesne narażenie na wiele alergenów i właśnie wysiłek fizyczny. Jak się okazuje, istnieje specyficzny rodzaj alergii, w której aktywność ruchowa ma szczególne znaczenie. Chodzi o reakcję anafilaktyczną po zjedzeniu konkretnych produktów spożywczych w połączeniu z wysiłkiem fizycznym. Specjaliści zaobserwowali ten typ reakcji zarówno u wyczynowych sportowców, jak też u osób sporadycznie ćwiczących.[6]
Wstrząs anafilaktyczny po posiłku odnotowano najczęściej wśród pacjentów, którzy wcześniej zjedli selera, owoce morza czy pokarmy bogate w zboża[7] [8]. Jak podkreślają naukowcy osoby z alergią tego typu dobrze znoszą wysiłek fizyczny bez spożycia uczulających pokarmów. Odwrotnie, również tolerują alergeny pokarmowe pod warunkiem, że nie łączą ich z treningiem.
Mimo dodatkowych zagrożeń, które czekają na alergików uprawiających sport, naukowcy są zgodni, że ruch ma dobroczynny wpływ również na ich zdrowie i wydolność. Ważne jednak, żeby właściwie dostosowali uprawianą dyscyplinę sportu do swoich możliwości. Natomiast pacjenci, którzy mają już za sobą reakcje anafilaktyczne powinni w podstawowym wyposażeniu treningowym mieć również ampułkostrzykawkę z epinefryną.
