Na czym polega depilacja woskiem?
Depilacja woskiem to zabieg kosmetyczny cieszący się popularnością zwłaszcza latem, łatwo dostępny – nie tylko w profesjonalnych salonach. Tzw. waxing można przeprowadzić również w domu, przy użyciu zestawu, który jest do kupienia w każdej drogerii. Depilację wykonuje się przy użyciu (najczęściej) rozgrzanego wosku oraz papierowych pasków. Wosk nakłada się na skórę, a następnie przykłada pasek. Gdy wosk lekko zastygnie, pasek zrywa się szybkim ruchem – pod włos, czyli w stronę przeciwną do kierunku wzrostu [1,2].
Zabiegowi można poddać wszystkie obszary ciała – nawet te najdelikatniejsze, jak twarz, linia bikini i skóra pod pachami. Włoski są usuwane z cebulkami, w wyniku czego nowy odrost pojawia się dopiero 4 do 6 tygodni po zabiegu [1].
Wielokrotne stosowanie depilacji woskiem powoduje osłabienie mieszków włosowych, a w efekcie z czasem zmniejsza odrastanie włosów. Trzeba jednak liczyć się z takimi działaniami niepożądanymi jak zapalenie mieszków włosowych, poparzenie, podrażnienie skóry, blizny i reakcje alergiczne [2].
Co się kryje w wosku?
Wosk do depilacji nie jest czystym woskiem pszczelim czy też roślinnym. Oprócz tego składnika kryje się w nim także szereg innych substancji, jak np. kalafonia, olejki eteryczne, konserwanty i inne chemikalia [2]. Wiele z nich to znane alergeny kontaktowe [3].
W USA przeanalizowano skład wosków do depilacji używanych w salonach kosmetycznych pod kątem alergenów, spośród których największy potencjał alergiczny miały:
- barwniki,
- kalafonia,
- ekstrakty roślinne,
- wosk pszczeli/propolis,
- witamina E,
- substancje zapachowe [4].
Barwniki
Na drogeryjnych półkach woski do depilacji przyciągają wzrok całą paletą barw – od miętowego przez intensywny fiolet aż po błyszczące złoto. Ta różnorodność kolorystyczna nie wynika jednak z właściwości samego produktu, lecz z dodatku barwników syntetycznych. Choć kolor nie wpływa na skuteczność depilacji, pełni ważną rolę marketingową – przyciąga uwagę konsumenta i wyróżnia produkt na tle konkurencji.
Przykłady uczulających barwników, odpowiedzialnych za objawy alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, są bardzo liczne. Antrachinon, eozyna, róż bengalski, tetrazyna, azorubina, żółcień pomarańczowa – to tylko część długiej listy [7,8]. Przy czym w wosku do depilacji może być więcej niż jedna spośród syntetycznych substancji barwiących.
Kalafonia
Klasyczny wosk do depilacji zawiera lepką żywicę naturalną. Kalafonia – mało znana, lecz powszechnie stosowana substancja – znajduje się w składzie wielu leków miejscowych, kosmetyków, przyborów toaletowych, jak również smarów i klejów. Pozyskiwana jest jako produkt uboczny destylacji oleju z drzew sosnowych [5].
To właśnie kalafonia odpowiada za większość opisanych reakcji alergicznych na wosk do depilacji [3,5,9]. Znane są przypadki kobiet, które doświadczyły świądu i obrzęku po depilacji brwi i górnej wargi plastrami z woskiem. Obraz reakcji alergicznej na produkty tego typu bywa nietypowy, zdarza się, iż zmiany na skórze przypominają np. wysypkę krostkową [3].
Warto wiedzieć, że u osób uczulonych na kalafonię może dojść do reakcji krzyżowej – szczególnie na propolis oraz niektóre substancje zapachowe obecne w kosmetykach i perfumach [10].
Wosk pszczeli/propolis
Bazę wosku do depilacji stanowi zwykle wosk pszczeli, w którym znajduje się domieszka propolisu (kitu pszczelego). Alergia na wosk naturalny jest znanym, choć sporadycznie występującym problemem w kosmetyce. Uważa się, że częściej niż sam wosk uczula zawarty w nim propolis. Wosk pszczeli jest składnikiem nie tylko preparatów do depilacji, ale również wielu balsamów do ust i szminek, dlatego wywołuje reakcje alergiczne przeważnie w obrębie warg i wokół ust [11].
Badania sugerują, że ponad 60% pacjentów z nadwrażliwością na wosk pszczeli to osoby z atopowym zapaleniem skóry [11].
Witamina E
Estry witaminy E są szeroko stosowane jako przeciwutleniacze i środki przeciwstarzeniowe w kosmetykach i – jak się okazuje – mogą uczulać. Opisano kilka przypadków kontaktowego zapalenia skóry na witaminę E zawartą w kremach, dezodorantach, olejkach do ciała i kosmetykach do włosów. Ten rodzaj alergii objawia się najczęściej wypryskiem w miejscu nałożenia preparatu, choć niekiedy może przybiera postać rozlanej reakcji skórnej, obejmującej większe obszary ciała [12].
Jeśli jednak chodzi o witaminę E, pojawiają się wątpliwości, czy alergenem kontaktowym jest ona sama, czy uczulają raczej produkty jej utleniania, które powstają prawdopodobnie w wyniku nieprawidłowego przechowywania kosmetyków [12].
Substancje zapachowe
Liczba substancji zapachowych dodawanych do kosmetyków jest ogromna – przekracza 2,5 tysiąca. Głównymi alergenami z tej grupy są wodoronadtlenki limonenu i linalolu. Zarówno zapachy naturalne, jak i syntetyczne mogą podrażniać skórę lub wywoływać objawy alergii po dłuższym stosowaniu, poprzez tzw. proces uczulenia, który przebiega stopniowo. Pierwsze użycie może być bezobjawowe, a z czasem pojawiają się reakcje alergiczne.
Zakres objawów alergii na zapachy waha się od łagodnych (zaczerwienienie, swędzenie, suchość) do bardziej nasilonych, takich jak pokrzywka czy obrzęk [13].
Ekstrakty roślinne
Osoby ze skłonnością do reakcji alergicznych powinny uważać również na ekstrakty roślinne zawarte w woskach do depilacji. Z właściwości uczulających słyną m.in. rośliny astrowate (np. arnika, nagietek, rumianek, mniszek, krwawnik pospolity), olejek z drzewa herbacianego, olejek miętowy, olejek lawendowy [14].
Reakcje na ekstrakty z tych roślin przybierają przeważnie postać zapalenia skóry, które przebiega z zaczerwienieniem, świądem, pęcherzykami, a w niektórych przypadkach również zgrubieniem lub łuszczeniem się skóry. Przy czym za te objawy mogą odpowiadać nie tylko czyste ekstrakty, ale też dodane do nich konserwanty, barwniki, czy zapachy [14].
Uczulenie na wosk do depilacji. Co robić, gdy wystąpi reakcja?
Jeśli w trakcie depilacji wystąpią podrażnienie, egzema lub uczucie pieczenia skóry, należy natychmiast przerwać zabieg i usunąć cały wosk przy użyciu dużej ilości wody. W przypadku pojawienia się reakcji alergicznej, oparzeń lub innych niepokojących zmian skórnych najlepiej pilnie skonsultować się z lekarzem. Po zabiegu skóra może być wyjątkowo wrażliwa. Dlatego należy unikać stosowania na niej kremów lub innych produktów kosmetycznych zawierających alkohol, perfumy czy inne potencjalnie drażniące lub odwadniające składniki [6].
Aby potwierdzić, że za reakcję alergiczną jest odpowiedzialny właśnie wosk do depilacji, trzeba wykonać testy płatkowe z poszczególnymi składnikami zastosowanego preparatu.
