Alergia wśród dzieci
Alergia staje się coraz bardziej rozpowszechniona. Badacze szacują, że obecnie około 40% z nas ma alergie[1]. Do 2025 roku liczba osób ze schorzeniami tego rodzaju może sięgnąć nawet 50%[2].
Alergie w dużej mierze dotykają także najmłodszych i dzieci w wieku szkolnym. W tym drugim przypadku już około połowa uczniów ma uczulenie na co najmniej jeden z powszechnie występujących alergenów[3].
Spośród chorób alergicznych, najczęściej wśród dzieci występuje nieżyt nosa. Stwierdza się go u 24% dzieci w wieku 6-7 lat i 30% w wieku 13-14 lat. Alergia pokarmowa dotyka około 13% maluchów w wieku 6-7 lat i 11% dzieci w wieku 13-14 lat. Astma została zdiagnozowana u około 11% dzieci w obu grupach wiekowych. Natomiast na atopowe zapalenie skóry cierpi około 9% dzieci. Przy czym w wieku niemowlęcym i wczesnodziecięcym dominują alergeny pokarmowe, w nieco starszym – alergeny wziewne[4].
Po zdiagnozowaniu alergii u dziecka rodzice często przechodzą przyśpieszony kurs opieki nad swoją pociechą. Uczą się układać posiłki dla malucha z alergią pokarmową, chronić go przed roztoczami, unikać pyłków czy sierści zwierząt. Problem pojawia się, gdy mały alergik ma rozpocząć swoją przygodę z nauką poza domem.
Jakie obowiązki mają przedszkola i szkoły?
Alergia należy do katalogu chorób przewlekłych. Szkoły i przedszkola mają obowiązek zapewnić dzieciom z tego typu schorzeniami właściwe i bezpieczne dla nich warunki nauki. Obowiązek ten reguluje wiele aktów prawnych, na czele z Konstytucją RP (art. 70).
Na pomoc przychodzi także Ustawą o systemie oświaty (art. 39). Zgodnie z nią dyrektor placówki i organ prowadzący (gmina, miasto) powinny tak zorganizować pracę szkoły i przedszkola, żeby zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki opieki, nauki i wychowania. Rodzice mają więc prawo oczekiwać od placówek oświatowych odpowiedzialnego podejścia do dziecka z alergią w szkole. Od czego jednak zacząć?
Co powiedzieć nauczycielowi?
Jak tłumaczą specjaliści, rodzice nie mają obowiązku przedkładać szkole zaświadczenia o chorobie przewlekłej ich dziecka. Natomiast przekazanie nauczycielom takiej informacji jest istotne. Tylko wówczas pracownicy placówki będą mogli właściwie zaopiekować się naszą pociechą.
„Jeżeli dziecko jest już zdiagnozowane w kierunku alergii, dobrze, aby rodzice dostarczyli do szkoły zaświadczenie lekarskie, które będzie zawierało rozpoznanie, zalecenia lekarskie, wykaz uczulających alergenów oraz listę leków, które dziecko przyjmuje”. Tak radzą specjaliści z Ośrodka Rozwoju Edukacji, którzy przygotowali specjalny poradnik dla szkół dotyczący opieki nad dzieckiem z alergią
- Jakie informacje będą dla placówki najcenniejsze?
Powinny się wśród nich znaleźć odpowiedzi na poniższe pytania.
- Jakich sytuacji czy pokarmów należy unikać, by nie nastąpiło zaognienie choroby?
- Jakiej pomocy udzielić w sytuacji ewentualnego zaostrzenia objawów alergii?
- Jakie leki i w jakich dawkach zażywa dziecko, dodatkowo powinny się one znajdować także w gabinecie pielęgniarki szkolnej, u nauczyciela lub wychowawcy[5].
Dziecko z alergią w klasie i na stołówce
Wiele zależy także od właściwego przygotowania placówek oświatowych, które muszą dostosować sposób funkcjonowania do dzieci z chorobami alergicznymi.
- W klasie
Przekazanie przez rodziców informacji o potrzebach alergika to dopiero początek.
Według zaleceń ORE, pracownicy placówki oświatowej, muszą poszerzyć swoją wiedzę o chorobie ich podopiecznego. W szkołach i przedszkolach powinny działać programy edukacyjne i szkolenia dla nauczycieli. Władze placówek muszą mieć także pisemne zgody rodziców na podanie dziecku niezbędnych leków. Powinny również zadbać o dostosowanie nauczania do możliwości i potrzeb ucznia z alergią. Ich zadaniem jest także zapewnienie mu w miarę potrzeb, pomocy psychologiczno – pedagogicznej. Ważne jest również przeprowadzenie zajęć z pozostałymi uczniami. Takie lekcje mają służyć uwrażliwieniu ich na potrzeby oraz ograniczenia rówieśnika z alergią. Czasami bardzo istotne jest usunięcie z pomieszczeń, z których korzysta uczeń zwierząt lub przedmiotów wywołujących alergię, np. kumulujących kurz dywanów czy ciężkich zasłon.[6]
- Na stołówce
Jeśli rodzice będą zapisywać swoje dzieci do szkolnej stołówki, powinni również poinformować o wszelkich alergiach i nietolerancjach pokarmowych. Część placówek dysponuje specjalnymi drukami, które rodzice wypełniają wspólnie z lekarzem prowadzącym małego alergika[7].
Pracownicy stołówek i kuchni muszą mieć także świadomość, że przygotowując posiłek dla alergika nie mogą korzystać z używanych wcześniej sztućców i naczyń. Dlaczego? Ponieważ mogły na nich pozostać śladowe ilości alergenów z innych produktów.
Jak to wygląda w praktyce? W 2017 roku inspektorzy NIK przeprowadzili kontrolę wdrażania zdrowych zasad żywienia w 18 szkołach w Krakowie. Okazało się, że w 13 z nich nie oznaczono we właściwy sposób substancji lub produktów powodujących alergie lub wywołujących nietolerancję pokarmową[8]. Jak radzą sobie rodzice? Bardzo często sami przygotowują posiłki, zwłaszcza dla dziecka, które samo nie potrafi jeszcze trzymać się właściwej diety, albo jest uczulone na wiele składników pokarmowych.
Dobre praktyki
Pojawia się więc pytanie, czy w praktyce dziecko z alergią w szkole może liczyć na wsparcie? Wiele szkół deklaruje respektowanie potrzeb uczniów ze schorzeniami alergicznymi[9].
Wśród podejmowanych działań, pojawiają się między innymi:
- Odpowiednie przygotowanie posiłków, zakup niewielkich namiotów dla dzieci uczulonych na słońce, zajęcia na basenie z wodą ozonowaną, częste wietrzenie i odkurzanie pomieszczeń (Szkoła Podstawowa nr 103 w Warszawie).
- Opieka pielęgniarki nad dziećmi z alergią, specjalne rozmowy z uczniami uwrażliwiające na potrzeby chorych rówieśników (Szkoła Podstawowa nr 152 w Warszawie)
- Przygotowywanie przez dietetyka jadłospisów dla dzieci z alergiami pokarmowymi, wyeliminowanie z diety wszystkich dzieci słodyczy, przygotowanie posiłków dla alergików w osobnych naczyniach (Przedszkole nr 23 w Gorzowie Wielkopolskim) [9].
Wiele przedsięwzięć i programów edukacyjnych dotyczących również problemów dzieci z alergią podejmują też placówki skupione w sieci Szkół i Przedszkoli Promujących Zdrowie (stworzyła ją Światowa Organizacja Zdrowia). W naszym kraju należy do niej już ponad 3 t3 tys. jednostek. [10]
Agnieszka Kalinowska
____________________________
Artykuł opublikowany 01.09.2021
Aktualizowany 02.09.2022
