Co uczula zwierzęta?
Podobnie jak ludzie, zwierzęta domowe mogą być alergikami, a nawet mogą być uczulone na ludzi. I podobnie jak u ludzi, alergie powodują u zwierząt domowych znaczny dyskomfort i niepokój. Ciekawostką jest, że najwięcej informacji można znaleźć o alergiach u psów, kotów i koni.
Istnieją trzy główne rodzaje alergii, które dotykają zwierzęta: alergie pokarmowe, alergie na ukąszenia pcheł i alergie na różne alergeny środowiskowe (np. kurz domowy czy pyłki).
Alergia pokarmowa u zwierząt
Szacuje się, że niepożądane reakcje na pokarm dotykają mniej niż 10% wszystkich kotów i psów. Co ważne, podobnie jak u ludzi, mogą się one rozwinąć u zwierzęcia w każdym wieku.Podobnie jak u ludzi też możemy tu wyróżnić zarówno alergie jak i nietolerancje pokarmowe, co związane jest z mechanizmami powstawania tych zaburzeń. Alergia i nietolerancja pokarmowa mogą objawiać się podobnie (lub nawet identycznie). Rozróżnienie tych dwóch stanów wymaga specjalistycznych badań.
W przypadku uczulenia na pokarm koty najczęściej uczulają się na wołowinę, nabiał, drób lub ryby. Nadwrażliwość na te alergeny dotyczą łącznie około 80% wszystkich przypadków uczulenia pokarmowego u kotów. Z kolei psy najczęściej uczula wołowina, białka pszenicy, jagnięcina, soja, drób i jaja kurze. Te pokarmy odpowiadają łącznie za ponad 90% przypadków alergii pokarmowej u psów.
Ogólnie za główne alergeny pokarmowe odpowiedzialne za rozwój uczulenia u psów i kotów uważa się: mleko (50%), wołowinę (48%), jaja kurze (48%), kukurydza (33%), ryż (32%), mięso królika (30%), soja (28%), drób (28%), jagnięcina (16%).
U psów z alergią pokarmową dominującym objawem jest świąd skóry, któremu mogą, ale nie muszą towarzyszyć wtórne zmiany skórne, z których najczęściej spotyka się ropne zapalenie skóry. Może również rozwinąć się wtórne, pourazowe zapalenie łap (tzw. hot spots). Co jest ważne, świąd występuje całorocznie. Choć zarówno świąd jak i zmiany skórne mogą lokalizować się w dowolnym obszarze skóry zwierzęcia to jednak najczęściej (do 80%) dotyczą jego uszu. Czasem występują tylko w obszarze uszu (ok 16% przypadków). Warto zauważyć, że czasem objawy mogą być podobne do obserwowanych w alergii na pchły.
U kotów objawy alergia pokarmowa również objawia się głównie świądem, zaś zmiany skórne lokalizują się głównie w obszarze głowy i szyi. Mogą również pojawić się zmiany prosówkowe i ropne rozwijające się często wtórnie do urazów mechanicznych będących skutkiem drapania się zwierzęcia.
Co ciekawe alergia pokarmowa u psów i kotów leczy się ciężko. Słabo reaguje zarówno na diety eliminacyjne jak i leczenie farmakologiczne.
Alergia na pchły
Dużym problemem dla zwierząt są pchły. Ukąszenie przez pchłę naraża zwierzę na kontakt ze śliną tego insekta. Z kolei bytowanie na skórze zwierzęcia naraża je na stały kontakt z wydalinami i wydzielinami tych owadów. Dodatkowo ukąszenia powodując świąd prowokują zwierzę do drapania, a to uszkadza skórę mechanicznie. Uszkodzona skóra ułatwia penetrację alergenów. Wszystko to może prowadzić do pchlego, alergicznego zapalenia skóry. Nie jest to nic innego jak nadwrażliwość na ślinę i inne wydzieliny i wydaliny pcheł (inaczej nadwrażliwość na ukąszenia pcheł).
Szacuje się, że ślina i kał tych insektów stanowią źródło aż 15 różnych białek o masie cząsteczkowej 25-28 kDa. Każde z tych białek może być potencjalnie alergenem. Przy czym, uwagę zwraca się na to, że niektóre mogą być alergenami wspólnymi dla różnych gatunków pcheł. Charakterystyczne jest również to, że w przypadku nadwrażliwości na ukąszenia pcheł, ślina tych owadów powoduje podrażnienia nieproporcjonalne do rzeczywistej liczby pcheł żerujących na zwierzęciu. Zauważono również, że stała ekspozycja na pchły prowadzi do częściowej tolerancji (czyli nadwrażliwość słabnie), zaś okresowa inwazja pcheł nasila uczulenie.
Co ciekawe zaobserwowano, że alergia na pchły nie przebiega tak samo u psów i kotów. W przypadku psów nadwrażliwość na ukąszenia pcheł w pierwszych sześciu miesiącach życia zwierzęcia występuje bardzo rzadko. Jej częstość wzrasta wraz z wiekiem zwierzęcia i jest szczególnie nasilona u psów 3-5 letnich. Nie zauważa się takiej zależności u kotów. Mechanizm immunologiczny reakcji u psów i kotów także wydaje się być odmienny. Zaobserwowano bowiem, że u psów reakcja na pchły może mieć zarówno charakter natychmiastowy jak i opóźniony, zaś u kotów jest to zawsze rekcja typu natychmiastowego. W przypadku obydwu gatunków nie zaobserwowano natomiast aby płeć, czy rasa zwierzęcia predysponowała w jakikolwiek sposób do rozwoju tej nadwrażliwości.
Alergia u zwierząt na alergeny środowiskowe
Alergie środowiskowe u zwierząt mogą być wywoływane przez alergeny wewnątrz-domowe (np. roztocze kurzu domowego, pleśnie, składniki tkanin, środki chemii domowej, alergeny innych zwierząt) oraz zewnątrz-domowe, potocznie mówiąc „podwórkowe” (np. pyłki roślin, pleśnie itp.).
Uczulenie na alergeny powietrznopochodne u zwierząt objawia się często podrażnieniem skóry, szczególnie w okolicy pyska i nosa oraz zapaleniami uszu. Możliwe jest też zapalenie spojówek oczu oraz wyciek z nosa, kichanie czy sapanie. U niektórych zwierząt rozwija się także astma. W przypadku uczulenia na alergeny sezonowe czy zewnątrz-domowe wyraźnie widać związek z okresem pylenia czy aktywnością zwierzęcia na dworze (np. po spacerze). Objawy uczulenia na kurz nasilają się natomiast w domu. Dobrym przykładem jest tu mój kot, dla którego węszenie pod meblami zawsze kończy się kichaniem, sapaniem i ogólną utratą dobrego nastroju (tzw. osowienie).
Co ciekawe także w tym przypadku psy i koty reagują odmiennie. U psów alergia wziewna zwykle pojawia się zwykle, gdy pies ma od jednego do dwóch lat. U kotów natomiast może wystąpić w każdym wieku. Szacuje się również, że astma u kotów występuje częściej niż u psów. Ciekawostką jest, że znane są opisy kociej astmy sprzed 90 lat.
Szczególny przypadek – alergia na ludzi
W zasadzie to przypadek szczególny i nieszczególny równocześnie. Uczulenie zwierzęcia na białka wydzielane przez ludzi (ludzkie alergeny) z biologicznego punktu widzenia nie jest niczym niezwykłym. Skoro ludzie mogą być uczuleni na alergeny zwierząt to i zwierzęta mogą mieć alergię na alergeny ludzi. Nasze białka są dla układu immunologicznego zwierząt obcymi antygenami. Oczywiste jest zatem, że zwierzęta mogą się na nie uczulić. I co wtedy zrobić? Każdy kto ma zwierzę wie, że nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie. My przywiązujemy się do zwierząt, a one do nas. Oddać pupila komuś innemu? To ani dla człowieka, ani dla zwierzęcia nie jest proste.
Alergia u zwierząt – co warto wiedzieć?
Alergie u zwierząt można diagnozować i można leczyć. Choć opisywane są różne strategie leczenia to z pewnością należy tu się zdać na weterynarza – specjalistę. Ogólnie rzecz biorąc, najlepszym sposobem zawsze jest zminimalizowanie narażenia zwierzęcia na kontakt z uczulającym je alergenem.
