Strefa Alergii | Rok z alergią

Kaszel tylko w domu? Sezon grzewczy sprzyja alergii

/ 5.

Data publikacji: 2025-01-28
Do przeczytania w 6 minut
Kaszel tylko w domu jest objawem częstszym niż mogłoby się wydawać. Czy wynika z alergii? To bardzo prawdopodobne, choć jego przyczyną bywa też nadmiernie suche powietrze. Wilgotność, temperatura, wentylacja – na co jeszcze zwrócić uwagę, by pozbyć się uporczywego kaszlu?

Zamknięci w czterech ścianach

Mieszkańcy miast spędzają obecnie między 60% a 90% swojego czasu w pomieszczeniach zamkniętych. Odsetek ten jest najwyższy wśród dzieci oraz osób starszych i chorych [1]. Tendencja, którą obserwujemy – z wielu powodów – jest bardzo niepokojąca. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na fakt, że powietrze w domach nie wpływa korzystnie na nasze zdrowie. Jego jakość zależy od wielu parametrów, takich jak:

  • temperatura,
  • wilgotność,
  • wentylacja,
  • zanieczyszczenia wewnątrzdomowe (zarówno chemiczne, jak i biologiczne),
  • wiek budynku,
  • typ systemu grzewczego [1].

Wiele z tych czynników przedkłada się jednocześnie na ryzyko wystąpienia i przebieg chorób alergicznych [1]. Im wilgotniejsze jest powietrze w domu, tym większe zagrożenie, że budynek zostanie skolonizowany przez pleśnie, które odpowiadają za nawracające objawy u 3–10% osób z alergiami [2]. Wilgotne i ciepłe warunki sprzyjają też rozwojowi roztoczy kurzu domowego. Alergeny tych pajęczaków należą do uczulających najczęściej (częstość występowania alergii na roztocze w Polsce wynosi 28–33%). Są bardzo istotne w kontekście rozwoju astmy oskrzelowej [3].

Oglądanie dywanu przez lupę

Wśród naukowców pojawiają się głosy, że to właśnie nasze domy, a ściślej słabo wentylowane, wilgotne wnętrza, w których roi się od alergenów całorocznych, stoją za epidemią astmy [4]. Oprócz domów tego typu budynkami mogą być choćby miejsca pracy. Z badań wynika, że w krajach wysoko rozwiniętych ponad połowa pracowników spędza cały dzień roboczy w pomieszczeniach obciążonych tzw. sick building syndrome (SBS), czyli syndromem chorego budynku. Przy czym 20–30% z nich odczuwa związane z tym dolegliwości [5].

Problem centralnego ogrzewania

Winę za nadmierną wilgotność powietrza ponosi niewystarczająca wentylacja. Odrębnym problemem jest natomiast centralne ogrzewanie, które może spowodować spadek wilgotności poniżej 40%. Przebywanie w tak suchym środowisku sprzyja wysuszaniu błon śluzowych [1]. Wskutek tego mogą pojawić się objawy ze strony dróg oddechowych – kaszel, duszność i uczucie ucisku w klatce piersiowej.

Dodatkowo system centralnego ogrzewania, który działa w naszych domach przez większą część roku (od początku października do końca kwietnia), powoduje zwiększenie cyrkulacji powietrza. A co za tym idzie, alergeny osadzone na powierzchniach podłóg, mebli czy kaloryferów, zaczynają krążyć w pobliżu naszych dróg oddechowych [6]. Mogą to być:

  • cząsteczki pochodzenia zwierzęcego (łupież, naskórek i inne wydzieliny),
  • roztocze i ich odchody,
  • pleśnie,
  • alergeny roślin, które zostały przyniesione do domu w okresie pylenia.

Centralne ogrzewanie a alergia

Wiele zależy również od typu systemu grzewczego. W pracach naukowych udowodniono, że gorsze samopoczucie zgłaszają mieszkańcy domów ogrzewanych systemami, które wykorzystują paliwa stałe (drewno, węgiel) bądź gaz [1,7]. Spalanie węgla emituje liczne zanieczyszczenia w postaci pyłu zawieszonego, tlenku węgla, dwutlenku siarki czy tlenku azotu [1]. Niebezpieczny jest również dym drzewny. Narażenie na ten produkt spalania powiązano z chorobami układu oddechowego u dzieci. Wykazano również, że dym drzewny narusza barierę nabłonkową [8].

Właśnie dlatego osoby z alergiami wziewnymi w sezonie grzewczym są narażone na nasilenie objawów alergicznego nieżytu nosaastmy alergicznej. Ci zaś, którzy mają kaszel tylko w domu, a nie diagnozowali się w kierunku alergii, powinny rozważyć wykonanie badań. 

Jak radzić sobie z kaszlem w sezonie grzewczym?

By uniknąć nasilania się kaszlu i innych objawów alergii w domu, warto w pierwszej kolejności zadbać o uporządkowanie przestrzeni. Powinny z niej zniknąć meble i przedmioty gromadzące kurz, przede wszystkim zaś dywany, zasłony, ozdobne poduszki czy narzuty. Alternatywą jest czyszczenie ich odkurzaczami parowymi bądź pranie w wysokiej temperaturze (powyżej 60 stopni) [3]. Mniejsze przedmioty, takie jak zabawki pluszowe, można włożyć do zamrażarki. Ale uwaga: mrożenie nie sprawia, że pozbywamy się alergenów roztoczy, które wciąż wymagają mechanicznego usunięcia (np. prania) [9,10].

Kaszel tylko w domu

Nie należy wycierać na sucho, lecz sięgać po wilgotne ściereczki. Dodatkowo gładkie powierzchnie warto polerować, by uniknąć osadzania się kurzu. Do sprzątania można używać też specjalnych preparatów, takich jak akarycydy (środki roztoczobójcze). Oprócz tego zalecane jest korzystanie z odkurzaczy z filtrem HEPA eliminujące zanieczyszczenia, które wpływają na samopoczucie alergika, lecz są niewidoczne gołym okiem [3].

Co więcej, konieczna jest kontrola temperatury i wilgotności pomieszczeń. Roztocze najinstensywniej namnażają się w 25 stopniach Celsjusza (choć wartość ta może się wahać od 21 od 28 stopni) [3]. Rozwojowi pleśni sprzyja natomiast wilgotność 70–80% [11]. Takie warunki nie powinny więc panować w domu. Zalecana wilgotność powietrza wewnątrzdomowego wynosi 40% [3], natomiast optymalna temperatura – 18–21 stopni [12]. W razie problemów z utrzymaniem tych parametrów warto wspomagać się osuszaczem bądź nawilżaczem powietrza. Nie można zapominać również o częstym wietrzeniu.

[1] Piekarska B. i in., Building age, type of indoor heating and the occurrence of allergic rhinitis and asthma (2020). Advances in Dermatology and Allergology, XXXVII(1), 81–85.

[2] Sánchez P., Vélez-del-Burgo A., Suñén E., Martínez J., Postigo I., Fungal Allergen and Mold Allergy Diagnosis: Role and Relevance of Alternaria alternata Alt a 1 Protein Family (2022). Journal of Fungi, 8, 277.

[3] Samoliński B., Alergia na roztocze (2017). Alergia, 8. Online: http://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Alergia-na-roztocze.pdf

[4] Domestic ventilation rates, indoor humidity and dust mite allergens: Are our homes causing the asthma pandemic? (2003). Building Services Engineering Research and Technology, 24(3), 137–147.

[5] Pałczyński C., Sick building syndrome (2010). Alergia, 2, 24–27.

[6] Samoliński B. i in., ARIA 2019 – zintegrowana opieka w alergicznym nieżycie nosa – Polska (2019). Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology, 6(4), 111–126.

[7] Wypych-Ślusarska A., Niewiadomska E., Głogowska-Ligus J., Asthma, bronchitis respiratory symptoms, allergies and  home environment: how are they related? (2022). Advances in Dermatology and Allergology, XXXIX(4), 729–738.

[8] Zeglinski M.R. i in., Soluble Wood Smoke Extract Promotes Barrier Dysfunction in Alveolar Epithelial Cells through a MAPK Signaling Pathway (2019). Scientific Reports, 9, 10027.

[9] Kołodziej B., Zimą objawy alergii mogą się nasilać (2022). Medycyna Praktyczna. Online: https://www.mp.pl/pacjent/alergie/aktualnosci/313775,zima-objawy-alergii-moga-sie-nasilac

[10] Rapiejko P., Domowe sposoby unikania alergenów roztoczy kurzu domowego (2012). Medycyna Praktyczna. Online: https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/64380,domowe-sposoby-unikania-alergenow-roztoczy-kurzu-domowego

[11] Menneer T., Mueller M., Sharpe R.A., Townley S., Modelling mould growth in domestic environments using relative humidity and temperaturę (2022). Building and Environment, 208, 108583.

[12] Wookey R., Bone A., Carmichael C., Crossley A., Minimum home temperature thresholds for health in winter – A systematic literature review (2014). Public Health England. Online: https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5c5986f8ed915d045f3778a9/Min_temp_threshold_for_homes_in_winter.pdf