Czy mango jest zdrowe?
Mango to tropikalna gwiazda wśród owoców. Ma delikatny, soczysty miąższ, naturalnie słodki smak i wysoką wartość odżywczą. Dobroczynny wpływ na zdrowie zawdzięcza polifenolom i witaminom (zwłaszcza E i C), dzięki którym wykazuje właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Do jego istotnych składników należy glikozyd zwany mangiferyną, przeciwdziałający cukrzycy i miażdżycy. Ponadto mango jest bogate w potas (obniża poziom lipidów we krwi) i błonnik pokarmowy (wspomaga trawienie) [1].
Owoc ten pochodzi z gorących obszarów Indii, Afryki, Azji i Ameryki Środkowej. Niektóre odmiany hodowane są również w Europie, np. we Włoszech i w Hiszpanii [1]. W Indiach mango zyskało miano „owocu bogów” – stanowi połowę całej produkcji owoców w tym kraju [3]. Uprawa drzew Mangifera indica L., które są stale zielone, szybko rosnące i długowieczne, trwa już od 4000–6000 lat [1,3].
Na całym świecie można spróbować około tysiąca odmian mango – zarówno w postaci surowej, jak i przetworzonej (marynowanej, kiszonej, mrożonej, puree, nektaru) [1]. Jest ono popularnym składnikiem napojów typu koktajl czy smoothie oraz deserów, ale również dań wytrwanych – np. curry i sałatek.
Żeby nie było za słodko…
Mangifera indica L. należy do rodziny Anacardiaceae. Co ciekawe, przedstawicielami tej samej rodziny są również pistacje i orzechy nerkowca [3]. Między innymi te powiązania sprawiają, że mango może się okazać się nienajlepszym wyborem dla osób z alergiami. Bywa, że uwielbiany tropikalny owoc jest przyczyną zagadkowych reakcji organizmu, w których wcale nie tak łatwo zidentyfikować sprawcę.
W miąższu mango mieści się aż 2855 różnych białek, a wiadomo już, że niektóre z nich mają właściwości uczulające [3]. Dwa z nich – Man i 1 oraz Man i 2 – wytypowano jako alergeny główne. Znaczenie dwóch kolejnych – Man i 3 oraz Man i 4 – określono jako drugorzędne [3,4]. Większość białek występujących w tym owocu wciąż jednak czeka na zbadanie.
Uczulenie na mango: objawy alergii, reakcje krzyżowe
Problem, o którym mowa, choć nie należy do najczęstszych, może dotknąć wszystkich – ze szczególnym wskazaniem na dzieci. Według danych z krajów europejskich częstość występowania alergii na owoce u dzieci jest trzykrotnie większa niż u dorosłych i sięga 5% [2].
Jak wyglądają statystyki w odniesieniu do samego mango? Danych globalnych na ten temat brakuje. Pojawiają się jednak wyniki pojedynczych badań z poszczególnych krajów. I tak np. w Chinach wykazano, że uczulenie na mango ma 3,6% dzieci hospitalizowanych na oddziałach pediatrycznych z powodu alergii [2].
Nie tylko wysypka
Reakcje alergiczne na mango są zazwyczaj klasyfikowane jako nadwrażliwość typu I (natychmiastowa, w ciągu kilku minut po spożyciu) lub typu IV (opóźniona, 8–72 godz. od kontaktu z alergenem).
Objawy reakcji natychmiastowej:
- rumień na skórze,
- pokrzywka,
- obrzęk naczynioruchowy,
- świszczący oddech,
- duszność astmatyczna,
- dolegliwości ze strony żołądka i jelit (ból brzucha, biegunka),
- przekrwienie błony śluzowej nosa (katar alergiczny),
- zespół alergii jamy ustnej – OAS (swędzenie lub uczucie pieczenia w ustach, obejmujące wargi, język, gardło; z obrzękiem lub bez),
- anafilaksja [2,5].
Objawy reakcji opóźnionej:
- kontaktowe zapalenie skóry (wysypka, świąd, egzema, pęcherze), często wokół warg,
- obrzęk okołooczodołowy [2,5].
Alergia kontaktowa na mango występuje miejscowo po zetknięciu skóry z owocem, skórką, sokiem czy nawet korą drzewa Mangifera indica L. [5]. Taka reakcja jest możliwa szczególnie u osób uczulonych na urushiol – substancję występującą w niektórych roślinach, np. trującym bluszczu [5].
Kiedy organizm się myli
W kontekście reakcji alergicznych na mango istotny jest fakt, że owoc ten reaguje krzyżowo z innymi pokarmami, a nawet z unoszącymi się w powietrzu pyłkami roślin – bylicy i brzozy. Co to oznacza w praktyce?
Wyobraźmy sobie, że nasz układ odpornościowy jest strażnikiem organizmu, który uruchamia alarm (czyli objawy), kiedy zauważy wroga, tj. wirusa, bakterię czy alergen. Gdy raz tego wroga zidentyfikuje, zapamiętuje go i szybko reaguje przy kolejnej okazji. Strażnik jest jednak omylny. Zdarza się, że alarmuje również wtedy, gdy na horyzoncie pojawi się coś, co wygląda bardzo podobnie, ale wcale wrogiem nie jest. Problem w tym, że alergenne białka pochodzenia roślinnego mają wielu bliźniaków, rozproszonych w całym świecie roślin.
I tak osoba z alergią na mango (Man i 3) może odczuwać objawy także po zjedzeniu gruszki (Pyr c 4), choć wcale nie jest na nią uczulona. Reakcje krzyżowe są domeną szczególnie białek z grupy profilin. W mango grupę tę reprezentuje cząsteczka oznaczana symbolem Man i 3.
Takich białek, które mają duży potencjał do reakcji z alergenami mango, jest dużo więcej – występują one w:
- selerze,
- marchwi,
- winogronie,
- brzoskwini,
- bananie,
- jabłku,
- cytrusach,
- liczi,
- pistacjach,
- nerkowcach,
- migdałach,
- pszenicy,
- pieprzu,
- anyżu,
- kminku
- lateksie (zespół lateksowo-owocowy) [2,3].
Reakcje krzyżowe mają charakter natychmiastowy. U osób uczulonych na bylicę czy brzozę (w okresie ich pylenia) odpowiedzią na spożycie surowego mango często bywa zespół alergii jamy ustnej [5].
Jak wykryć alergię na mango?
Diagnozę nadwrażliwości na mango ustala się przede wszystkim na podstawie obrazu klinicznego, czyli objawów występujących u pacjenta na skutek kontaktu z alergenem. Dostępne są również testy alergiczne, w których wykorzystuje się ekstrakty z tego owocu [5].
