Dlaczego ogórki mogą być gorzkie?
Ogórki należą do rodziny dyniowatych (tak jak dynie, arbuzy, melony, cukinie). Uprawia się je na całym świecie – w różnych warunkach środowiskowych – już od 3000 lat. Dyniowate są związane z początkami rolnictwa. Ogórki przywędrowały do Europy z Indii. Najpierw trafiły do Grecji i Włoch, następnie (w IX wieku) do Francji i (w XIV wieku) do Anglii [1].
Tym, co charakterystyczne dla rodziny dyniowatych, jest zawartość kukurbitacyny – aminokwasu, który ma właściwości ochronne. Działa odstraszająco na większość gatunków owadów – z wyjątkiem chrząszcza ogórkowego. To właśnie za sprawą kukurbitacyny świeże ogórki i olej z pestek dyni mają gorzki posmak [1]. Najwięcej goryczy jest pod ciemnozieloną częścią skórki. Niektóre odmiany ogórków wykazują zwiększoną podatność na gorzknienie, spowodowane np. nagłą zmianą warunków atmosferycznych (suszą, chwilowym ochłodzeniem) [2].
Uczulenie na ogórki a alergia zawodowa
Uczulenie na ogórki jest opisywane głównie w kontekście problemów zdrowotnych u pracowników szklarni. Osoby wykonujące taką pracę muszą liczyć się z narażeniem na wysokie stężenia alergenów w przestrzeniach zamkniętych. Źródłami tych alergenów są nie tylko warzywa uprawne, ale także kwiaty, owady, a nawet roztocze (część z nich bytuje na roślinach). Uczulenie na ogórki (skutkujące alergicznym nieżytem nosa, astmą zawodową lub pokrzywką kontaktową) potwierdzono m.in. u grupy osób, które po 1–3 latach pracy w szklarni zaczęły odczuwać takie objawy jak:
- kichanie,
- katar,
- swędzenie i obrzęk skóry.
Część z nich, mimo wystąpienia objawów, kontynuowała pracę, wskutek czego dolegliwości ewoluowały w kierunku kaszlu i duszności [3].
Uczulenie na ogórki czy reakcja krzyżowa?
Przeważnie jednak to nie ogórki są pierwotnym źródłem uczulenia. Objawy po ich spożyciu mogą występować w wyniku reakcji krzyżowych. Warzywa te w swoim składzie białkowym mają profiliny – cząsteczki wszechobecne w pyłkach i pokarmach pochodzenia roślinnego. Bywa, że organizm bierze je za alergeny niezależnie od tego, z jakiego źródła pochodzą. Dlatego reakcja alergiczna na ogórki nie jest rzadkością u osób uczulonych na pyłki. Ogórki (obok kiwi, melona, arbuza, banana i moreli) znajdują się na liście pokarmów, które najczęściej wywołują zespół alergii jamy ustnej (OAS) u osób z alergią na trawy [4]. Nie bez znaczenia jest tutaj, że okres szczytowego pylenia traw pokrywa się z sezonem zbioru tych warzyw.
Reakcje krzyżowe po spożyciu ogórków mogą towarzyszyć także alergii na ambrozję i lateks [5,6]. Z nadwrażliwością na lateks powiązany jest rzadki przypadek reakcji anafilaktycznej u kobiety, która zjadła ogórki, a po 5 minutach trafiła na izbę przyjęć z zawrotami głowy, wymiotami, dusznością, rumieniem na klatce piersiowej i swędzeniem błon śluzowych [6].
