Warzywo z historią
Seler jest rośliną znaną od starożytności. Naturalnym regionem, w którym był początkowo uprawiany jest basen Morza Śródziemnego, kraje Europy Zachodniej i Środkowej, a nawet obszary Zachodniej Azji. Aktualnie seler można spotkać także w Afryce Południowej, Etiopii, czy w krajach Ameryki Południowej.
Z dawnych zapisków wynika, że tę roślinę uprawiano już 900 lat przed naszą erą. Starożytni Grecy doceniali lecznicze właściwości selera i używali jego nasion do zwalczania przeziębień. Warzywo gościło również na stołach Rzymian i na stałe zadomowiło się we Włoszech [1].
Zdrowie w liściach i korzeniu
Seler doceniany jest nie tylko ze względu na swoje właściwości smakowe. Jest rośliną z bogatym składem witamin i mikroelementów. Co znajdziemy w selerze? Warzywo zawiera od 90 do 95% wody. Wśród pozostałych składników warto zwrócić uwagę na błonnik pokarmowy, znaczną ilość potasu, fosforu, wapnia, magnezu, cynku i molibdenu. Skład selera uzupełniają także żelazo, witaminy A, C, E, K czy B-karoten [2]. W selerze znajdziemy też przeciwutleniacze i antyoksydanty, które mają prozdrowotny wpływ na organizm.
Roślina często znajduje się nie tylko w diecie osób, które chcą prawidłowo i zdrowo się odżywiać, ale również zalecana jest osobom, które chcą zrzucić nadprogramowe kilogramy. Dlaczego? Ponieważ seler wyróżnia się bardzo niską wartością energetyczną. W 100 gramach tej rośliny jest tylko 17 kcal.
Alergia na seler
Roślina ceniona za dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka, ma także ciemną stronę. Jest jednym z głównych alergenów warzyw, obok pomidora i marchwi. Co ciekawe, pierwsze przypadki alergii na seler zostały opisane już blisko sto lat temu [3].
Jak podkreślają specjaliści, tego typu alergia może dawać wiele różnych objawów. Osoby z nadwrażliwością na seler mogą zareagować rumieniem, pokrzywką, obrzękiem Quinckego, astmą, nieżytem nosa, a nawet wstrząsem anafilaktycznym. Dosyć często obserwuje się u nich OAS, czyli swędzenie oraz pieczenie ust i języka [4]. Seler jest o tyle niebezpieczny, że często stanowi przyprawę dodawaną do potraw, w których nie zawsze się jej spodziewamy. Co ważne, zgodnie z unijnym prawodawstwem, od 2016 roku produkty zawierające, między innymi seler muszą być odpowiednio oznaczane (Rozporządzenie UE 1169/2011) [5].
Co powoduje alergię na seler
Mimo, iż seler jest jednym z częstszych alergenów pokarmowych, to wykazuje reakcje krzyżowe nie tylko z warzywami czy owocami, ale również z pyłkami drzew, traw czy chwastów. Więcej o reakcjach krzyżowych przeczytasz tutaj.
Badacze odkryli i opisali sześć białek występujących w selerze, które mogą powodować alergię [3].
Głównym alergenem selera jest molekuła Api g 1. Należy do białek termolabilnych, co oznacza, że traci swoje właściwości uczulające pod wpływem odpowiedniego gotowania czy pieczenia. Api g 1 wchodzi w wiele reakcji krzyżowych z białkami o podobnej budowie. Wśród nich można wymienić alergeny brzoskwini, marchwi czy jabłka, ale także brzozy, bylicy i leszczyny [4]. Co to oznacza w praktyce? Osoba z pierwotną alergią na selera może również mieć objawy po zjedzeniu innych owoców i warzyw oraz w okresie pylenia drzew.
Molekuły Api g 2 i Api g 4 są z kolei termostabilne. Oznacza to, że nie stracą swoich właściwości również po obróbce termicznej. Osoby z alergią na nie, nie powinny więc spożywać selera ani w postaci surowej, ani upieczonego czy ugotowanego. Obie molekuły odznaczają się również dużym podobieństwem do innych uczulających białek roślinnych, mogą więc wywoływać reakcje krzyżowe. W przypadku Api g 2 będą to reakcje z brzoskwinią, jabłkiem, marchwią, pomurnikiem i bylicą. Natomiast białko Api g 4 może reagować z gruszką, bananem, pomidorem, brzozą i trawą [4].
Kolejną niedawno odkrytą molekułą jest białko Api g 6. Podobnie jak poprzednie również, jest termostabilne i odporne na trawienie. Cały czas jest jeszcze przedmiotem badań alergologicznych, natomiast specjaliści potwierdzili już, że może reagować krzyżowo z alergenami bylicy [4].
Diagnoza: alergia na seler. I co dalej?
Co jest najważniejsze w diagnostyce alergii pokarmowej, czyli również uczulenia na seler? Jak podkreślają specjaliści, kluczowe znaczenia ma tu wywiad lekarski, który pozwoli powiązać spożywanie pokarmu z konkretnymi objawami u chorego. Na tej podstawie lekarz może zlecić wykonanie prób prowokacji, choć nie jest to powszechna praktyka, testów skórnych i testów z krwi [7].
W ostatnich latach coraz istotniejsze stają się testy molekularne (więcej o diagnostyce molekularnej przeczytasz tutaj). Pozwalają one ustalić, na które dokładnie białko reaguje pacjent. Na tej podstawie lekarz może przygotować indywidualne zalecenia dietetyczne dla chorego, może przewidzieć również potencjalne reakcje krzyżowe z innymi alergenami oraz zagrożenie wstrząsem anafilaktycznym [8].
Po zdiagnozowaniu alergii na seler automatycznie pojawia się pytanie, co dalej? Specjaliści zalecają unikanie tego warzywa, lub wyeliminowanie z diety tej jego postaci, która wywołuje szkodliwe reakcje. W tym przypadku również pomocne będą testy molekularne, dzięki którym będzie można określić czy pacjent musi zupełnie zrezygnować ze spożywania selera, czy może jeść to warzywo, ale tylko po ugotowaniu lub upieczeniu w odpowiednich warunkach.
Agnieszka Kalinowska
