Alergia na orzechy – jakie są jej objawy?
Alergia na orzechy kojarzy się z bardzo ciężkimi reakcjami. Na szczęście jednak nie jest to reguła. Obok wstrząsu anafilaktycznego, mogą wystąpić również pokrzywka, obrzęk, kaszel, wymioty czy bóle brzucha [1]. Różnorodność objawów zależy od rodzaju alergizującego białka. Aby to zrozumieć, należy uzmysłowić sobie, że nie mamy alergii na orzech jako całość, tylko na jakieś jego białko. A jako, że mamy do czynienia z mieszaniną różnych cząsteczek, to reakcje organizmu mogą być bardzo odmienne.
Białka orzechów ziemnych
Uważaj na Ara h 1, 2, 3 i 6
Wszystkie wymienione cząsteczki należą do grupy białek zapasowych. Uczulenie na nie często wiąże się z ciężkimi reakcjami alergicznymi.
- Białka z tej grupy są odporne na wysoką temperaturę. Oznacza to, że nawet po wyprażeniu orzechów osoby z alergią na te konkretne białka nie powinny ich spożywać [2].
Ara h 8 – szczęście w nieszczęściu
Białko Ara h 8 należy do rodziny profilin, które wiążą się z mniej niebezpiecznymi objawami niż wyżej wymienione. Alergen jest podobnie zbudowany do białka pyłku brzozy i właśnie z alergii na nią może wynikać reakcja na orzeszka. W rejonach, gdzie narażenie na pyłek brzozy jest duże, np. w Polsce, alergia na Ara h 8 występuje częściej [2].
- To białko orzecha arachidowego rozpada się pod wpływem temperatury. Oznacza to, że orzechy po intensywnym uprażeniu powinny być bezpieczne do spożycia [2].
Ara h 9 – białko nieswoiście wiążące lipidy
Alergia na to białko może wyglądać inaczej, niż na pozostałe cząsteczki. Ryzyko wystąpienia ciężkich reakcji jest nieco niższe [2]. Niemniej jednak, pacjenci muszą się mierzyć z innego rodzaju wyzwaniami. Białka z tej grupy (nsLTP) charakteryzują się częstymi reakcjami krzyżowymi.
- Mając nadwrażliwość na nsLTP, trzeba uważać na orzechy po wyprażeniu, bo alergen nie rozpada się pod wpływem temperatury [3].
Białka orzechów laskowych
Według szacunków, aż 4.5% populacji w naszym regionie ma nadwrażliwość na orzechy laskowe. [4]
Cor a 1 – główne, ale stosunkowo bezpieczne
Nadwrażliwość na alergen główny orzecha laskowego, czyli białko Cora a 1 wykazuje aż 75 proc. osób z alergią na ten produkt. Z jednej strony, to dobrze, bo uczulenie na to białko zazwyczaj nie wiąże się z objawami zagrażającymi życiu.
- Cor a 1 to białko podatne na temperaturę i trawienie. Oznacza to, że zwykle po prażeniu czy pieczeniu alergicy dobrze je tolerują.
Cor a 1 jest za to dosyć często reaguje krzyżowo z innymi roślinami. Wśród nich można wymienić: soję, kiwi, selera, brzoskwinię, jabłko oraz pyłki brzozy i olszy. [4]
Cor a 8 – warto uważać
Alergia na białko Cor a 8 orzecha laskowego jest bardziej niebezpieczna niż na jego główny alergen. Dlaczego? Ponieważ może wiązać się z wystąpieniem reakcji anafilaktycznej. Może do niej dojść nie tylko po zjedzeniu orzecha, ale również innych pokarmów, w których znajdują się bardzo podobne białka. Należą do nich: orzechy włoskie, ziemne, brzoskwinie, seler, pomidor, jabłko, kiwi, soczewica, gorczyca.
- Cor a 8 jest również oporny na trawienie i wysokie temperatury. Będąc na nie uczulonym należy wykreślić ze swojej diety orzechy laskowe. [5]
Cor a 9, 11,14
Oznaczenie białek Cor a 9 i Cor a 14, w przypadku podejrzenia alergii na orzechy jest bardzo istotne. Dlaczego? Ponieważ obie cząsteczki są markerami pierwotnego uczulenia na orzecha laskowego. Co więcej, alergia na te białka oraz na Cor a 14 może się dla nas wiązać z poważnymi objawami, łącznie ze wstrząsem anafilaktycznym. Wszystkie wymienione białka należą do alergenów mniejszych (uczulają mniej niż 50% osób z alergią na orzecha laskowego), ale ze względu na możliwość gwałtownych reakcji, warto sprawdzić, czy jesteśmy na nie uczuleni.
- Dodatkowo białka Cor a 9, 11 i 14 są termostabilne i odporne na trawienie. A to oznacza, że są dla nas niebezpieczne również po pieczeniu lub prażeniu. [4]
Białka orzechów włoskich
Na orzecha włoskiego uczulonych jest około 3% mieszkańców Europy. Przy czym w Islandii to zaledwie 0,1%, natomiast w Szwajcarii już 6%, a w Hiszpanii nawet 8%. W naszym regionie około 16% przypadków anafilaksji po zjedzeniu orzechów drzewnych dotyczy właśnie osób uczulonych na orzechy włoskie. [6]
Jug r 1 – nie główne, ale ważne
Białko Jug r 1 jest głównym markerem pierwotnego uczulenia na orzechy włoskie. Uczulenie na nie stwierdza się u ok. 40% pacjentów z alergią na ten rodzaj orzecha. Co bardzo istotne, może się wiązać z bardzo ciężkimi reakcjami po zjedzeniu pokarmów, które zawierają choćby śladowe ilości orzechów włoskich. Może także powodować reakcje krzyżowe po zjedzeniu orzechów pekan.
- Białko Jug r 1 jest odporne na wysoką temperaturę oraz działanie enzymów trawiennych.
Jug r 2 i orzeszki ziemne
Jest głównym alergenem orzecha włoskiego. Wśród uczulonych na ten produkt, nawet ponad 60% z nich może mieć alergię na białko Jug r 2. Może powodować ciężkie reakcje alergiczne. Co ciekawe, osobom uczulonym na to białko zaleca się wykluczenie ze swojej diety także orzeszków ziemnych. Dlaczego? Ze względu n a bardzo częste reakcje krzyżowe właśnie z białkiem Jug r 2.
- Jug r 2 to białko termostabilne.
Jug r 3 – objawy nie tylko po orzechach
Wykazuje bardzo dużą reaktywność krzyżową. Oznacza to, że możemy mieć objawy również po zjedzeniu innych białek o bardzo podobnej budowie. W jakich produktach mogą się one znajdować? Wśród nich warto wymienić: orzechy ziemne, laskowe, brzoskwinię, seler, pomidor, jabłko, kiwi, soczewicę czy gorczycę.
- Jug r 3 to białko to białko odporne na działanie temperatury. Może wywoływać gwałtowne reakcje, zwłaszcza gdy zjedzenie orzecha połączymy z wysiłkiem fizycznym. [5]
Na jakie produkty należy uważać?
Orzechy mogą potencjalnie znajdować się w bardzo szerokiej gamie produktów. Mogą być ich składnikiem, równie dobrze mogą się dostać do żywności przypadkiem na etapie produkcji. Dlatego ostrzeżenia przed orzechami znajdują się nawet na niektórych wędlinach [1]. Jak więc poradzić sobie na zakupach? Warto zaopatrzyć się w specjalne fiszki, które mogą ułatwić początkującym alergikom lawirowanie wśród etykiet i składów. Takie pomoce przygotowały dla naszych czytelników dr hab. Andrea Horvath i dr Agnieszka Krauze. Można je pobrać klikając w LINK.
Sylwia Gałązka
Agnieszka Kalinowska