Dziecko z alergią – przyczyny
Teoretycznie historia alergii może rozpocząć się już w 11 tygodniu ciąży. Jest to czas, gdy płód rozpoczyna własną produkcję przeciwciał i przedostające się przez łożysko alergeny mogą rozpocząć uczulanie. Natomiast lekarze podkreślają, że przy urodzeniu w zasadzie, nie obserwuje się objawów chorób alergicznych u dzieci [1].
W powstawaniu alergii u dzieci dużą rolę ma genetyka. Lekarze dowiedli już, że dzieci dziedziczą skłonność do nadwrażliwości. Według badań, ryzyko wystąpienia choroby alergicznej u dziecka zdrowych rodziców wynosi około 15%. Jeśli jedno z nich ma alergię wówczas prawdopodobieństwo wystąpienia jej również u dziecka wzrasta do 30 – 40% Jeśli oboje rodzice są dotknięci chorobami alergicznymi ryzyko w przypadku ich potomstwa sięga od 60 do 80%. [2]
Według ekspertów, nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe, wśród których wymieniane są: zanieczyszczenia powietrza, duża ilość spalin, dym tytoniowy, nadmierna obecność alergenów w otoczeniu chorego czy częste infekcje wirusowe[3].
Jakie alergie dotykają najmłodszych?
Pierwsze objawy alergii mogą dotyczyć już kilkumiesięcznych dzieci. Najmłodsi, w pierwszej kolejności, chorują na alergię pokarmową. Dotyka ona od 6 do 8% dzieci, w tym do 3% niemowląt. Małe dzieci uczulone są przede wszystkim na białka mleka krowiego, jajka i orzeszki ziemne.[4]
Kolejnymi alergenami, z którymi styka się dziecko i które mogą je uczulić, będą soja oraz gluten. W większości przypadków alergia pokarmowa ma charakter przemijający i ustępuje w ciągu pierwszych lat życia. Czasami jest jednak pierwszym etapem marszu alergicznego i w dalszych latach przechodzi w kolejne typy uczuleń[5].
W badaniach ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) potwierdzono, że do czynników wywołujących objawy alergiczne u dzieci należą przede wszystkim alergeny wziewne i pokarmowe. Znacznie rzadziej objawy alergii występują po ukąszeniach przez owady, po przyjmowanych lekach czy też po alergenach kontaktowych. W okresie niemowlęcym oraz wczesno-dziecięcym dominują alergeny pokarmowe wywołujące objawy ze strony przewodu pokarmowego oraz skóry, w późniejszym wieku – alergeny wziewne, które są odpowiedzialne za wystąpienie objawów alergicznego nieżytu nosa oraz astmy[6].
Jak wyglądają statystyki? Według ECAP alergia pokarmowa występuje u około 13% dzieci w wieku 6-7 lat i 11% w wieku 13-14 lat, atopowe zapalenie skóry u około 9% dzieci w obu grupach wiekowych. Natomiast alergiczny nieżyt nosa u 24% dzieci w wieku 6-7 lat i 30% dzieci w wieku 13-14 lat. Z kolei astma dotyka 11% dzieci w obu grupach wiekowych.
Jakie objawy powinny niepokoić?
Alergia pokarmowa wywołuje wiele objawów, co często jest powodem trudności w jej diagnozowaniu. W przypadku dzieci może przejawiać się w reakcjach ze strony:
- przewodu pokarmowego w postaci wymiotów, biegunki, zaparcia, krwi w stolcu, czy kolki jelitowej.
- skóry, jako atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy
- układu oddechowego w postaci nieżytu nosa, zapalenie ucha środkowego, przewlekłego kaszlu, świszczącego oddechu[7].
Alergie wziewne powodują u dzieci szereg nieprzyjemnych objawów i często mylone są z nawracającymi infekcjami. Do najbardziej charakterystycznych z nich można zaliczyć:
- łzawienie i swędzenie oczu, nawracające zapalenie spojówek, zaczerwienie i bolesność gardła, infekcje górnych dróg oddechowych utrzymująca się chrypa, kichanie, przewlekły, wodnisty katar, suchy kaszel, niekiedy prowadzący do wymiotów, duszności
- rzadziej objawami alergii wziewnej są: wymioty, biegunki lub zmiany skórne. Niekiedy dołączają objawy niespecyficzne, jak nadpobudliwość, problemy ze snem i problemy z koncentracją[8].
W jaki sposób diagnozuje się alergię u dziecka?
Diagnozowanie alergii zawsze powinno rozpocząć się od wywiadu lekarskiego. Na jego podstawie lekarz ustali początek i rodzaj dolegliwości oraz jej ewentualne zmiany, które zaszły wraz z wiekiem dziecka. Zapyta również o historię chorób alergicznych w rodzinie o otoczenie, w jakim przebywa maluch [9].
W dalszej kolejności, jeśli lekarz podejrzewa alergię, zleci wykonanie odpowiednich testów. Do niedawna lekarze uznawali, że testów skórnych nie powinno się wykonywać u dzieci poniżej 3 roku życia. W tej chwili granica wieku została zniesiona, choć alergolodzy zaznaczają, że wykonanie testów skórnych u bardzo małych dzieci może być trudne, przede wszystkim z powodu ograniczonej współpracy z małym pacjentem[10].
Dziecku może zostać również skierowane na testy alergiczne z krwi. Pozwalają one określić poziom swoistych (specyficznych) przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom. Przeprowadza się je alternatywnie dla testów skórnych lub dodatkowo. Znajdują zastosowanie zwłaszcza u dzieci oraz u osób przyjmujących na stałe leki, które mogłyby wpłynąć na wynik testów skórnych lub prób prowokacyjnych[11].
Leczenie małego alergika
Powinno się opierać przede wszystkim na eliminacja substancji uczulającej z otoczenia lub z diety dziecka. Niektórych alergenów nie da się jednak uniknąć całkowicie. W takiej sytuacji alergolog może zaproponować odczulanie. Polega ono na podawaniu przez 3-5 lat coraz większej dawki rozcieńczonej substancji uczulającej, dzięki czemu organizm ma szansę przyzwyczaić się do niej.
Natomiast w przypadku uciążliwych objawów lekarze stosują leki przeciwhistaminowe i sterydowe, które mogą występować w postaci tabletek, maści, kremów czy inhalatorów.
