Strefa Alergii | ABC Alergii

Kiedy podawać jajko niemowlakowi?

/ 5.

Data publikacji: 2025-01-30
Do przeczytania w 7 minut
Jajo kurze jest jednym z najczęstszych alergenów pokarmowych. Na podstawie danych z dużego badania europejskiego EuroPrevall szacuje się, że w Polsce alergia na jajko kurze dotyczy około 0,6% dzieci do 2. roku życia. Ryzyko jej wystąpienia jest zbliżone do tego, które dotyczy alergii na białka mleka krowiego. Z tego względu wprowadzanie jajka do diety niemowlęcia wymaga odpowiedniego podejścia – zarówno w kontekście czasu, jak i formy podania [1,2].

Jajko kurze w diecie niemowlęcia

Jajko to wyjątkowo pożądany element diety. Dostarcza pełnowartościowego białka. Jest ono łatwo przyswajalne i odgrywa kluczową rolę w budowie tkanek. Wspiera wzrost oraz regenerację organizmu dziecka. Jajko kurze jest też źródłem licznych składników mineralnych i odżywczych. Znajdują się w nim m.in. żelazo, cynk, jod, cholina, luteina oraz witamin A i B12. Składniki te:

  • wspierają rozwój układu nerwowego,
  • wzmacniają odporność,
  • przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania procesów metabolicznych.

Bardzo ważne jest jednak odpowiednie przygotowanie jajka i podawanie go w bezpiecznej formie oraz ilości [3].

Kiedy podawać jajko niemowlakowi?

Odpowiedź na to pytanie dają Europejska Akademia Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI) oraz Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD). Według zaleceń EAACI i PTGHiŻD wprowadzanie ugotowanego jajka do diety niemowlęcia powinno odbyć się między 17. a 26. tygodniem życia. Zastosowanie takiego podejścia może zmniejszyć ryzyko wystąpienia alergii na jajo kurze. Jednocześnie specjaliści podkreślają znaczenie kontynuacji karmienia piersią podczas rozszerzania diety niemowlęcia [2,4].

Jajko w diecie niemowlaka

W jakiej postaci podać jajko po raz pierwszy?

Zaleca się podawanie niemowlęciu całego jajka, zarówno białka, jak i żółtka. Jajko powinno być wprowadzane do diety w formie dobrze ugotowanej. Za takie uznaje się jajko na twardo, dobrze ugotowany makaron jajeczny oraz wypieki zawierające jajka [2].

Jajko najlepiej gotować przez 10–15 minut. Gotowanie przez taki czas zapewnia odpowiednią konsystencję i eliminuje ryzyko zakażeń bakteryjnych. Po ugotowaniu można je rozgnieść na papkę lub dodać do innych potraw, takich jak puree warzywne [2].

Należy unikać podawania surowych lub niedogotowanych jajek, np. w formie naleśników lub jajecznicy z płynnym białkiem. Mogą być one źródłem bakterii takich jak Salmonella. Potrawy z niewystarczająco ściętym jajkiem nie spełniają wymogów bezpieczeństwa podczas rozszerzenia diety niemowlęcia [2].

W jakiej ilości wprowadzać jajko do diety niemowlęcia?

W praktyce specjaliści zalecają wprowadzanie do diety niemowlęcia jednego małego jajka dwa razy w tygodniu, co dostarcza około 2 g białka jaja. Taka ilość, zgodnie z wynikami badania EAT (służącego określeniu stopnia tolerancji, ang. Enquiring About Tolerance), okazała się skuteczna w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia alergii na jajo kurze. Regularne, kontrolowane podawanie niewielkich porcji jajka pozwala na stopniowe przyzwyczajanie układu odpornościowego do tego potencjalnego alergenu. Tym samym wspiera budowanie tolerancji pokarmowej u dziecka [2,5].

Jakie jajka wybierać dla małego dziecka?

Wbrew powszechnej opinii jaja z chowu ekologicznego (oznaczenie „0”) i wolnowybiegowego (oznaczenie „1”) mogą nie być najlepszym wyborem podczas rozszerzania diety niemowlęcia. Kury hodowane w tych systemach mają kontakt z glebą i spożywają nie tylko paszę, ale również bezkręgowce, trawę czy nasiona roślin, które nie są kontrolowane. Z tego względu w jajach tych może dochodzić do kumulacji szkodliwych substancji, takich jak metale ciężkie, mikotoksyny i dioksyny. Jeśli wybieramy jaja z oznaczeniami „0” lub „1”, warto zwrócić uwagę na lokalizację gospodarstwa i wybierać produkty ze sprawdzonych źródeł [6,11,12].

Natomiast w chowie klatkowym (oznaczenie „3”) jaja są natychmiast odseparowywane od kury i jej otoczenia, co minimalizuje ryzyko kontaktu skorupki z odchodami i zakażeń bakteryjnych. Kury w tym systemie otrzymują wyłącznie kontrolowaną paszę. Eliminuje to ryzyko spożycia szkodliwych substancji, takich jak pasożyty obecne w pokarmie z wybiegów. Standaryzowane warunki chowu klatkowego zapewniają stałą jakość i bezpieczeństwo jaj, co jest szczególnie istotne dla niemowląt. Choć dobrostan kur w chowie klatkowym budzi kontrowersje, jego zalety w kontekście bezpieczeństwa mikrobiologicznego i stabilności wartości odżywczych sprawiają, że jaja z oznaczeniem „3” mogą być najlepszym wyborem dla niemowląt [6,11,12].

Jajka dla niemowlaka

Jakie objawy po spożyciu jajka są niepokojące?

Po wprowadzeniu jajka do diety niemowlęcia niezwykle istotne jest uważne obserwowanie dziecka pod kątem objawów alergii. Reakcje alergiczne mogą pojawić się już w kilka minut po spożyciu jajka lub wystąpić nawet do dwóch godzin po ekspozycji na białko jaja. Warto zwrócić uwagę na typowe objawy, takie jak [7,8,9]:

  • wysypka lub pokrzywka,
  • obrzęk warg, języka lub twarzy,
  • nieżyt nosa,
  • wymioty,
  • biegunka,
  • trudności w oddychaniu.

Objawy mogą wystąpić nawet przy pierwszej ekspozycji na jajko, szczególnie u dzieci z atopowym zapaleniem skóry (AZS) [8,9].

Zdarza się, że spożycie jajka wywołuje ciężkie reakcje alergiczne, takie jak anafilaksja, która może pojawić się bezpośrednio po spożyciu pokarmu. Jej objawami są m.in. wymioty, nudności, biegunka, szybkie bicie serca (tachykardia) oraz nagły spadek ciśnienia krwi (hipotonia). Wstrząsy anafilaktyczne nie zdarzają się często, jednak w przypadku wystąpienia symptomów konieczna jest natychmiastowa interwencja medyczna [7,8,9].

Rozszerzanie diety dziecka

Co zrobić, kiedy wystąpią objawy alergii?

W przypadku wystąpienia objawów alergii ważne jest szybkie i odpowiednie reagowanie. Od razu należy przerwać podawanie jajek i produktów je zawierających. Warto również natychmiast skonsultować się z pediatrą lub alergologiem. Lekarz wskaże dalsze kroki postępowania i zleci diagnostykę w kierunku alergii pokarmowej [10].

W razie wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego oraz ciężkich reakcji alergicznych, takich jak trudności w oddychaniu, należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną lub udać się na pogotowie. Reakcje te mogą stanowić zagrożenie życia [7,10].

Wprowadzenie jajka do diety niemowlęcia jest ważnym etapem rozszerzania jadłospisu, jednak wymaga ostrożności i uważnej obserwacji reakcji dziecka. Należy pamiętać, że nowe pokarmy powinny być wprowadzane stopniowo, aby można było monitorować ewentualne niepożądane reakcje. Taki sposób pozwala na szybkie wykrycie składników odpowiedzialnych za alergie lub nietolerancje. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub reakcji alergicznych zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, którzy pomogą w dalszym postępowaniu i zapewnią odpowiednie wsparcie [2,4,7,10].

[1] Schoemaker A.A., Sprikkelman A.B., Grimshaw K.E. i wsp., Incidence and natural history of challenge–proven cow’s milk allergy in European children – EuroPrevall birth cohort (2015). Allergy, 70, 963–972.

[2] Szajewska H. i in., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (2021).  Pediatria, 11, 321–338.

[3] Seweryn E. i in., Właściwości odżywcze i alergizujące jaj kurzych (2018). Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72, 205–214.

[4] Halken S., Muraro A., de Silva D. i wsp., European Academy of Allergy and Clinical Immunology Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines Group. EAACI guideline: Preventing the development of food allergy in infants and young children (2021). Pediatric Allergy and Immunology, 32(5), 843–858.

[5] Perkin M.R., Logan K., Tseng A. i wsp., Randomized Trial of Introduction of Allergenic Foods in Breast–Fed Infants (2016). The New England Journal of Medicine, 374, 1733–1743.

[6] Hejdysz M., Od kur z wolnego wybiegu czy z chowu klatkowego – jakie jaja najlepsze? (2023). Wieści Akademickie, Czasopismo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 4(272), 29–31.

[7] Protasiewicz M., Iwaniak A., Alergie pokarmowe i alergeny żywności (2014). Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLVII, 2, 237–242.

[8] Gromek W. i in., E., A new insight into diagnosis and management of hen egg allergy (2022). Journal of Education, Health and Sport, 12(9), 745–753.

[9] Tang M.L., Martino D.J., Oral immunotherapy and tolerance induction in childhood (2013). Pediatric Allergy and Immunology, 24(6), 512–20.

[10] Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży (2024). Medycyna Praktyczna, Kraków, 2, 121–680.

[11] Drabik K., Chabroszewska P., Vasiukov K. Adamczuk A., Blicharska E., Batkowska J., Wpływ systemu chowu na zawartość metali ciężkich w jajach. Nauki Przyrodnicze i Medyczne: Świat żywy a technologie w otoczeniu ludzi i zwierząt (2018). Instytut Promocji Kultury i Nauki, Lublin, 93-102.

[12] Danko S.. Zdun R., Wac P., Ziobro D., Batkowska J., Drabik K., Jakość jaj pochodzących od różnych gatunków drobiu (2024). Przegląd hodowlany, 6.