Strefa Alergii | ABC Alergii

Czym jest przewlekła pokrzywka idiopatyczna?

/ 5.

Data publikacji: 2024-07-16
Do przeczytania w 5 minut
Pokrzywka idiopatyczna występuje bez uchwytnej przyczyny. Daje objawy, które – na pierwszy rzut oka – mogą wskazywać na reakcję alergiczną. Czy rzeczywiście ma coś wspólnego z alergią? Które badania diagnostyczne pozwalają na rozpoznanie tej choroby? I jakie są możliwości jej leczenia?

Pokrzywka idiopatyczna – co to znaczy? Przyczyny

Przewlekła pokrzywka idiopatyczna (PPI) to jeden z kilku z rodzajów pokrzywki, czyli choroby charakteryzującej się powstawaniem zmian skórnych, które przypominają bąble po poparzeniu pokrzywą. Na ogół pokrzywka jest wynikiem reakcji alergicznej lub reakcji nadwrażliwości, np. na leki [1]. Nie dotyczy to jednak pokrzywki idiopatycznej, określanej często jako pokrzywka spontaniczna o nieznanej przyczynie (ang. chronic spontaneus urticaria of unknown etiology – CSU) [2].

Szacuje się, że występuje ona u ponad 34% osób ze zdiagnozowaną pokrzywką przewlekłą i u 0,7% ogółu społeczeństwa [2,4]. Pojawia się na skórze samoistnie. Jej powstawanie nie ma związku z żadnymi uchwytnymi czynnikami czy bodźcami, takimi jak kontakt z alergenem, temperatura, podrażnienie skóry, wysiłek fizyczny (choć czynniki te mogą przyczynić się do nasilenia objawów) [4].

Pokrzywka idiopatyczna na skórze

Do niedawna pokrzywkę idiopatyczną stwierdzano wówczas, gdy mimo wykonania standardowych badań diagnostycznych nie udało się znaleźć przyczyny występowania zmian skórnych. W świetle najnowszej wiedzy medycznej coraz częściej wskazuje się jednak na podłoże autoimmunizacyjne [2,4]. Według szacunków 25–60% osób ze stwierdzoną CSU nie ma tradycyjnie rozumianej pokrzywki idiopatycznej, a pokrzywkę autoimmunologiczną, która dzieli się na dwie podgrupy:

  • związaną z aktywnością przeciwciał klasy IgG, IgM i IgA (endotyp IIb),
  • związaną z obecnością przeciwciał IgE skierowanych przeciw komórkom gruczołu tarczowego (anty-TG, aTG, anty-TPO, aTPO) (endotyp I) [2,4].

Nieprzypadkowo z przewlekłą pokrzywką spontaniczną w wielu przypadkach współwystępuje choroba Hashimoto [5]. Pokrzywka o charakterze przewlekłym utrzymuje się na ciele powyżej 6 tygodni [4]. Jednak jej typy są trudne do odróżnienia, gdyż u pacjentów często stwierdza się cechy obydwu – zarówno I, jak i IIb [4].

Pokrzywka idiopatyczna – objawy skórne i nie tylko 

Objawy pokrzywki idiopatycznej są bardzo uciążliwe i w znacznym stopniu wpływają na jakość życia. Należą do nich nie tylko widoczna wysypka w postaci rozsianych po ciele charakterystycznych bąbli pokrzywkowych (z rumieniową obwódką lub bez), ale również:

Pokrzywce często towarzyszy obrzęk naczynioruchowy, który dotyczy przeważnie twarzy i kończyn. Gdy obejmuje język, gardło bądź krtań, może prowadzić do ostrej niewydolności oddechowej i stanowić bezpośrednie zagrożenie życia [2]. Poza tym obrzęk naczynioruchowy bywa również bolesny [4].

Badania dowodzą, że ponad 20% osób z CSU w wyniku zmagań z objawami traci co najmniej 1 godzinę tygodniowo. Natomiast ich produktywność na polu zawodowym spada o 27% [4].

Swędzące bąble pokrzywkowe na skórze

Leczenie i diagnostyka

Aby stwierdzić pokrzywkę idiopatyczną, wykonuje się pogłębioną diagnostykę, która uwzględnia trzy rodzaje badań:

  • test aktywacji bazofilów (BAT) lub test uwalniania histaminy z bazofilów (BHRA),
  • test skórny z surowicą autologiczną (ASST),
  • test ELISA lub Western Blot [4].

Pierwszą linią leczenia są leki przeciwhistaminowe (doustne), np. cetyryzyna, lewocetyryzyna, rupatadyna, bilastyna [4]. Jeśli zaistnieje taka potrzeba, dołącza się do nich glikokortykosteroidy (GKS). W przypadku nieskuteczności leczenia odpowiednio (nawet czterokrotnie) zwiększonymi dawkami antyhistaminików w połączeniu z GKS można wprowadzić terapię biologiczną omalizumabem, do której może zakwalifikować tylko lekarz.

Pokrzywka na udach

Kolejnym preparatem rekomendowanym do leczenia pokrzywki przewlekłej jest cyklosporyna A (lek o działaniu immunosupresyjnym, czyli  zmniejszający reaktywność układu odpornościowego). Cyklosporynę A włącza się, gdy terapia biologiczna nie daje efektów [4]. W najcięższych przypadkach przewlekłej pokrzywki idiopatycznej stosuje się plazmaferezę – zabieg polegający na usunięciu z krwi określonych przeciwciał. Przy czym nie jest to powszechnie dostępny rodzaj terapii [4].

[1] Świerczyńska-Krępa M., Pokrzywka: przyczyny, objawy i leczenie (2022). Medycyna Praktyczna. Online: https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/58880,pokrzywka

[2] Sadowska-Przytocka A., Znaczenie wybranych przeciwciał przeciwtarczycowych w etiopatogenezie pokrzywki autoimmunologicznej. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych (2015). Online: https://www.wbc.poznan.pl/Content/393692/index.pdf

[3] Nowicki R.J., Porębski G., Padjas A., Obrzęk naczynioruchowy (2023). Medycyna Praktyczna. Online: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.17.5.

[4] Likońska A., Kowalski M.L., Chałubiński M., Pokrzywka przewlekła spontaniczna – od poznania mechanizmów i wyróżnienia endotypów do terapii celowanej (2020). Alergia Astma Immunologia, 25 (3), 112–121. Online: https://www.alergia-astma-immunologia.pl/2020_25_3/AAI_03_2020_1390_likonska.pdf

[5] Majewska M., Prof. Kupczyk: jesteśmy świadkami epidemii chorób alergicznych (2023). Puls Medycyny. Online: https://pulsmedycyny.pl/prof-kupczyk-jestesmy-swiadkami-epidemii-chorob-alergicznych-1203775