Bąble pokrzywkowe – co wspólnego mają z pokrzywą?
woman showing her skin itching behind , with allergy rash urticaria symptoms
Choć wyglądają niemal identycznie, a do tego mają przeważnie podobny (przejściowy i łagodny) charakter – nie są tym samym, co bąble po pokrzywie. Wywołuje je zupełnie inny czynnik, a właściwie cała lista czynników, które w wielu przypadkach pozostają nieuchwytne. Kiedy mimo pogłębionej diagnostyki nie udaje się ustalić przyczyny jej powstawania, możemy mówić o rzadko występującej pokrzywce idiopatycznej.
Na ogół bąble pokrzywkowe pojawiają się w wyniku natychmiastowej lub opóźnionej reakcji wywołanej przez:
- alergeny, m.in. pyłki drzew i traw, pokarmy, zwierzęta futerkowe, jady owadów błonkoskrzydłych (pokrzywka alergiczna),
- czynniki niealergiczne, np. leki, radiologiczne środki kontrastowe (pokrzywka niealergiczna),
- czynniki fizyczne, np. ciepło, zimno, wiatr, ucisk skóry, ostre potrawy, wysiłek fizyczny (pokrzywka fizykalna) [1,2,3].
Ich powstawanie może mieć także związek z infekcjami (bakteryjnymi, wirusowymi, pasożytniczymi, grzybiczymi) oraz chorobami autoimmunologicznymi (nadczynnością tarczycy, układowymi chorobami tkanki łącznej) [2]. Epizody pokrzywki ostrej występują u co czwartej osoby na świecie, częściej u kobiet niż u mężczyzn [2,4]. Są rozpoznawane głównie w grupie wiekowej między 20. a 40. rokiem życia [2].
Pokrzywka czy nie? Cechy wyróżniające
Pokrzywka ma kilka cech, na podstawie których można odróżnić ją od innych zmian skórnych. Bąble pokrzywkowe:
- pojawiają się nagle i mogą nawracać,
- nie są płaskie – wynoszą się ponad powierzchnię skóry,
- mają postać wykwitów o wyraźnie odgraniczonych brzegach, często otoczonych przez rumieniowe obwódki,
- przybierają różne zabarwienie: od porcelanowego przez różowe aż do czerwonego,
- ich średnica wynosi od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów,
- występują w liczbie od kilkunastu do kilkuset,
- mogą powstać w miejscu kontaktu z alergenem,
- bywa, że zlewają się ze sobą i zajmują duże obszary na skórze,
- znikają bez pozostawiania po sobie śladów (jeśli nie są rozdrapywane),
- mogą współwystępować ze świądem, bólem, pieczeniem, uczuciem rozpierania, obrzękiem skóry i błon śluzowych, parestezjami (mrowieniem, drętwieniem) [1,2,3,4].
Bąble pokrzywkowe u dziecka – najczęstsze przyczyny
Rash caused by insect bites on skin shoulder,Itchy rash caused by water allergy,Rash caused by an allergic reaction urticaria,skin disease, skin symptoms, concept of medical and skin, closeup photo.
Dominującym typem pokrzywki u dzieci – podobnie jak u dorosłych – jest pokrzywka ostra. U pacjentów pediatrycznych lekarze rozpoznają bąble pokrzywkowe najczęściej w trakcie trwania sezonu zachorowań na niektóre infekcje wirusowe (spowodowane przez adenowirusy, rotawirusy, enterowirusy, wirusy RSV) [4]. Za około 20% przypadków pokrzywki ostrej u dzieci odpowiadają alergeny pokarmowe [4]. Głównymi alergenami wieku dziecięcego są białka mleka krowiego, jajka oraz orzeszki ziemne [5]. Pojawienie się bąbli pokrzywkowych bywa również objawem nietolerancji (o podłożu innym niż alergiczne) i reakcji na dodatki do żywności (glutaminian sodu, barwniki, konserwanty) [4]. Za 2,5–12,4% epizodów pokrzywki u dzieci winę ponoszą antybiotyki i niesteroidowe leki przeciwzapalne [4].
Czy istnieje pokrzywka stresowa?
Pokrzywka może nasilać się pod wpływem czynników psychicznych. Co więcej, udowodniono, że stres to jedna z przyczyn wysiewu bąbli pokrzywkowych [2]. Jak wynika z badań naukowych, idiopatyczna pokrzywka przewlekła jest związana z depresją i wysokim poziomem lęku [6]. Coraz częściej zwraca się uwagę, że swędzące bąble pokrzywkowe, zwłaszcza jeśli utrzymują się na skórze długotrwale, mogą w dużym stopniu pogorszyć dobrostan psychiczny. Powodują obniżenie jakości życia i snu, osłabiają efektywność pracy i nauki, wpływają na wrażliwość emocjonalną [7].
Bąble pokrzywkowe – co robić?
Pokrzywka jest powszechnym problemem i może ustąpić samoistnie, jednak nie należy jej bagatelizować. Kiedy pojawi się na skórze, warto najpierw pomyśleć o wizycie u lekarza pierwszego kontaktu, który potwierdzi, że mamy do czynienia właśnie z bąblami pokrzywkowymi. Oceni to nie tylko na podstawie wyglądu zmian skórnych – weźmie również pod uwagę również dane ze szczegółowo przeprowadzonego wywiadu. Przeważnie już badania fizykalne i wywiad pozwalają na ustalenie przyczyny objawów [1]. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie badań pomocniczych, np. testów alergicznych [1,4].
Specjaliści w leczeniu bąbli pokrzywkowych wykorzystują przede wszystkim leki przeciwhistaminowe II generacji, do których należą m.in. cetyryzyna, lewocetyryzyna, bilastyna [4]. W przypadku braku odpowiedzi na leczenie pierwszego rzutu zastosowanie mają inne preparaty (cyklosporyna, glikokortykosteroidy leki przeciwleukotrienowe, leki biologiczne) [4].
UWAGA! Pokrzywka bywa pierwszą manifestacją reakcji alergicznej, która może postępować dalej i przerodzić się w anafilaksję. Dlatego w przypadku pojawienia się bąbli pokrzywkowych wskazana jest baczna obserwacja organizmu. Na reakcję anafilaktyczną wskazują dodatkowe objawy ogólne towarzyszące pokrzywce ostrej: skurcz mięśni oddechowych, duszność, obniżenie ciśnienia tętniczego [4]. Wówczas konieczne jest natychmiastowe wezwanie pomocy medycznej i domięśniowe podanie adrenaliny, jeśli sytuacja przytrafiła się osobie ze zdiagnozowaną alergią, mającej przy sobie ten lek.
