Co to jest alergia
Powszechnie przyjęło się traktować alergię jako chorobę cywilizacyjną, a jej początków szukać w XX wieku. Okazuje się jednak, że jej objawy były opisywane już kilka wieków wcześniej. Natomiast sam termin „alergia” pojawił się dopiero w 1906 roku.
Jego autor, Clemens Peter von Pirque, zestawił ze sobą dwa słowa pochodzenia greckiego allos – odmienny oraz ergos – reakcja. Podkreślając w ten sposób, że w przypadku alergii mamy do czynienia z „odmienną reakcją organizmu”. Współcześnie alergię definiuje się jako chorobę ogólnoustrojową, rozwijającą się z powodu nadwrażliwości układu odpornościowego na jakiś bodziec (alergen).
Rodzaje alergii
Alergię można klasyfikować, między innymi ze względu na rodzaj czynnika, który jest w stanie wywołać reakcję uczuleniową:
• Alergie pokarmowe mogą postawać w reakcji np. na mleko krowie, jaja kurze, pszenicę, ryby, owoce, warzywa czy orzechy. Najczęstsze objawy: wymioty, biegunki, zgaga, zaparcia, odbijanie, mdłości, wzdęcia, bóle brzucha (w tym kolki), pieczenie i obrzęk ust czy języka, atopowe zapalenie skóry. Więcej o alergiach pokarmowych przeczytaj tutaj
• Alergie wziewne, do których dochodzi w wyniku kontaktu z czynnikami znajdującymi się w powietrzu: pyłkami roślin, roztoczami czy pleśniami (grzybami). Najczęstsze objawy: nawracający wodnisty katar, swędzący nos, drapanie w gardle, kichanie, suchy kaszel, duszności, powtarzające się zapalenie spojówek, łzawienia, swędzenie oczu.
• Alergie kontaktowe powstają w zetknięciu z np. metalami, substancjami zapachowymi, substancjami chemicznymi, konserwantami, tworzywami sztucznymi czy lekami stosowanymi zewnętrznie. Najczęstsze objawy: swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie, łuszczenie się skóry, wysypka.
Jak powstaje alergia
Za obronę organizmu człowieka przed zagrożeniami (patogenami) odpowiada układ immunologiczny. Jeśli działa prawidłowo, wszczyna „alarm” gdy zetknie się, między innymi z bakteriami, wirusami, grzybami, pasożytami, substancjami chemicznymi czy promieniowaniem.
W przypadku alergików do listy trzeba dodać również alergeny, czyli substancje nieszkodliwe dla zdrowego organizmu, ale w przypadku osoby chorej rozpoznawane przez układ odpornościowy jako zagrożenie. Wśród popularnych alergenów można wymienić: kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt, mleko, jajka, orzechy, owoce morza, seler, marchew, truskawki, mleko, pszenica czy leki. Alergolodzy zaznaczają jednak, że lista alergenów tak naprawdę nie jest zamknięta.
Reakcja na alergen
Co dzieje się w organizmie osoby chorej po zetknięciu z alergenem? Na początku jest on rozpoznawany przez komórki dendrytyczne. Komórki te, po napotkaniu alergenu wędrują do węzłów chłonnych i pobudzają limfocyty T[1], które z kolei doprowadzają do wytwarzania przeciwciał tzw. immunoglobulin, przede wszystkim typu E (IgE). Mamy wówczas do czynienia z alergią IgE zależną. Po związaniu IgE z innymi komórkami układu immunologicznego, tzw. komórkami tucznymi uwalniane są substancje nazywane mediatorami stanu zapalnego, czyli między innymi histamina.
Organizm może zareagować na zetknięcie z alergenem od razu. W przypadku reakcji natychmiastowej mediatory powodują rozszerzenie naczyń oraz zwiększenie ich przepuszczalności. To z kolei przekłada się na spadek ciśnienia, łzawienie oczu, katar czy pojawienie się wysypki. Mediatory mogą również drażnić zakończenia nerwowe powodując swędzenie i kichanie. Potrafią także doprowadzić do skurczu oskrzeli i obrzęku krtani, czyli wywołać duszności, suchy, uciążliwy kaszel czy świsty przy oddychaniu. Reakcja natychmiastowa następuje 15 do 30 minut od zetknięcia z alergenem i mija zwykle po 1 do 3 godzin.
U niektórych chorych po fazie wczesnej może pojawić się faza późna reakcji alergicznej. Jest ona wynikiem napływu komórek zapalnych, które pojawiły się podczas reakcji natychmiastowej. Objawy tej fazy można obserwować 6 do 8 godzin od kontaktu z alergenem. Natomiast ustępują po 12 do 24 godzin[2].
